Владимир Орлов - Рэквiем для бензапiлы (на белорусском языке)

Схаваўшыся ў глогу на праспекце Карла Маркса, мы таксама падкiдвалi на ходнiк стары гаманец на лёсцы або зношаную дамскую сумачку, аднак нам не прыходзiла ў голаў, як Вiцю Байцову з нашага класа, зняць штаны i, перапрашаю, проста ў тую сумачку накласцi. I мы не мелi нiякага сантыменту да выкладчыка працы, якi за ўрок здольны быў ледзь не кожнаму надаваць сваёй важкай рукою па карку, аднак даўгi цвiк увагнаў спадыспаду ў настаўнiкава крэсла не хтосьцi з нашых, а "гусь" Iгар Гарачоў, якi ўжо ў восьмым класе трапiў у скурвендыспансер з дыягназам ганарэя. Мы, як i "гусi", любiлi пагойсаць па падвалах, толькi ўжо няма патрэбы тлумачыць, хто вынайшаў арыгiнальны спосаб адключэння падвальных лiхтарняў, дзеля чаго, як высветлiлася, дастаткова было наюндзiць у адкручаныя матавыя плафоны, а потым асцярожна закруцiць iх назад i пстрыкнуць уключальнiкам.

Ужо ў першым класе "гусi" ўвялi звычай, iдучы на летнiя вакацыi, знадворку бiць аб школьныя сцены чарнiлiцы-каламаркi. Гэта яны прывязвалi катам да хвастоў бляшанкi з каменнем i мазалi бедакам у прычынным месцы шкiпiнарам. Я не выключаю аберацыi памяцi, але мне здаецца, што гэта яны з дапамогаю тоўчанага шкла звялi ў "жывым кутку" старую жаўлу Тарцiлу, што, як сцвярджаў настаўнiк бiялогii, нарадзiлася яшчэ да вайны.

Трэба аддаць "гусям" належнае - хоць з iмi i так лiчылi за лепшае не варагаваць, яны, як быццам знаходзячыся на варожым беразе, нязменна трымалiся разам i былi гатовыя iмгненна кiнуцца адзiн аднаму на падмогу. Апрача ўжо згаданых Iгара Гарачова i спецыялiста па дамскiх сумачках Вiцi Байцова ў гэтую "гусiную" чараду ўваходзiў Валерка Акаркоў на мянушку Окарак.

Валерка быў на год старэйшы ад сябрукоў i ўз'яднаўся з iмi ў нашым 5-м "А" класе, засеўшы з чатырма двойкамi на другi год. Ён прынёс з сабой яшчэ адну мянушку невядомага паходжання - Дагестанец. Магчыма, яна мела сувязь з Валеркавай смуглявасцю i ягонымi цыганскiмi вачыма. Першая мянушка лiчылася больш фамiльярнай i прызначалася для ўнутранага карыстання сярод "гусей", астатнiя ж, каб пазбегнуць непрыемнасцяў, мусiлi называць Валерку Дагестанцам. (Цяпер я вазьму рэванш, мянуючы яго выключна Окаркам.)

Окарак адразу заняў у тройцы "гусей" месца верхавода. Тут прычынiлiся i ягоная гiтара, i блатныя песенькi, i тое, што ён застаўся на другi год ужо зацятым курцом. Дадам, што гэта быў самы прыгожы хлопчык у класе i, калi ў нас пачалiся вечарынкi, якiя тады звалiся "блакiтнымi агеньчыкамi", дзяўчынкi станавiлiся ў чаргу, каб запрасiць Окарка на "белы" танец, тым больш, ён не таптаўся па нагах, а добра танцаваў нават вальс, што так i застаўся для мяне недасяжнаю вяршыняй.

Хлапчукi пабойвалiся Окарка i старалiся ў блiзкiя стасункi з iм не ўваходзiць. Што да мяне, дык я люта ненавiдзеў яго яшчэ з тых вакацыяў, як пасля трэцяга класа ўпершыню трапiў у пiянерскi летнiк.

Летнiк мясцiўся пад Полацкам у школе-iнтэрнаце, адкуль выхаванцы раз'язджалiся да восенi па хатах. Хто не меў куды ехаць, заставаўся i не прызнаваў анiякiх правiлаў, ва ўсiм даводзячы ўласную гаспадарскую зверхнасць. Валерку Акаркова яны прынялi за свайго, i якраз яму была даручаная экзекуцыя над намi, калi наш наймалодшы атрад павялi мыцца. Уварваўшыся з дзiкiм гiканнем у душавую, гаспадары перакрылi гарачую ваду, сагналi нас у кут, i Окарак з двух шлангаў з насалодаю хвастаў наш спалоханы збой ледзянымi струменямi. Некаторыя хлопчыкi не вытрымлiвалi i плакалi, а я трываў з апошнiх сiлаў i, калоцячыся ад холаду, успамiнаў аповед настаўнiцы, як фашысты ў мароз палiвалi са шлангаў на двары канцлагера савецкага генерала Карбышава. Нiбыта зазiрнуўшы ў мае думкi, хтосьцi выгукнуў слова "фашысты", i мы падхапiлi: "Фашысты! Фашысты!" За гэта iнтэрнатаўская хеўра прыцягнула з распранальнi i вымачыла да нiткi яшчэ i ўсё нашае адзенне.

З гадамi забавы Окарка i ягоных "гусей" рабiлiся ўсё больш рызыкоўнымi i часам набывалi крымiнальнае адценне. Згадваць такiя драбнiцы, як вытрасеныя з чужых кiшэняў у час урока фiзкультуры капейкi на булачку або вынесены Окаркам з кнiгарнi "Светач" за пазухай томiк навелаў О'Генры, нават няёмка. У сёмым класе "гусi" абчысцiлi аптэчны шапiк. Тым разам чародны iнстынкт чамусьцi не спрацаваў: не патрапляючы падзялiць украдзеныя 56 рублёў пароўну, тройца ўсчала ў начным пад'ездзе бойку i была на месцы ўзятая мiлiцэйскiм патрулём.

У восьмым класе нас паслалi ў калгас на бульбу. Там "гусi" зноў вызначылiся. Iх каларытнае трыо - шыракаплечы бамбiза Гарачоў, цыганiсты Окарак i шпiнгалет Байцоў - дружна заняло самыя далёкiя ад учотчыка разагнаныя камбайнам барозны i выканала норму сабраных вёдзер удвая хутчэй за астатнiх. Сакрэт гэткiх дасягненняў праз пару дзён быў раскрыты: кожны з "гусей" выпiлаваў з фанеры да свайго вядра другое дно.

Читать дальше