Александр Савицкий - Белы гарлачык (на белорусском языке)

У маленькiм залiўчыку, сярод багавiння, гайдалася на плынi белая кветка. Гарлачык? Так, ён. Белы гарлачык!

- Дастаць? - дзелавiта спытаў Вiцька.

- Не трэба. Там глыбока.

- Нам гэтая глыбiня па калена. Наперад, сябры!

Вiцька кiнуў на траву Васiлiнiну сумачку i свой маленькi рукзачок i храбра рынуўся ў раку. Там сапраўды было глыбока, але ён дастаў гарлачык; хацеў сарваць яшчэ i светла-зялёны, падобны на слiву, гарлачыкавы пухiрок, але яна забаранiла. Не расцвiў жа гарлачык. Вiця згадзiўся i, шумна разганяючы ваду нагамi, выбраўся на бераг i падаў гарлачык Васiлiне.

- На шчасце. Iх на рацэ рэдка стрэнеш.

- Я iх увогуле на Дзвiне не бачыла.

- Летась мы знайшлi iх за мостам. А на азяро ездзiлi - ажна белая вада ад гэтых гарлачыкаў. Ды бярыце ж!

Яна ўдзячна ўсмiхнулася Вiцьку i ўзяла кветку. Белыя пялёсткi, запакаваныя ў зялёныя крышачкi, яшчэ раздвiнулiся слаба, сярэдзiна гарлачыка была закрыта, i буйныя кроплi вады на ёй зiхацелi смарагдавым бляскам. Здалося: у руках цудоўная, казачнай прыгажосцi скрыначка, якую забаронена адчыняць - адчынiш, а яна знiкне зусiм.

Яны рушылi далей, але цяпер iшлi не ля самай вады, а крыху вышэй, па вузкай сцежцы; ногi грузлi ў гарачым сыпучым пяску. Сцежка ўзбiралася ўсё вышэй i вышэй, пад самы ўзвал, i ўрэшце ля другога ручая, што стрэўся на iх шляху, згубiлася ў густым спляценнi вербалозаў i чаромхi.

- Мо адпачнем? - спытаў Вiцька i адразу ж дадаў, як бы сцвярджаючы неабходнасць свае прапановы: - Пасядзiм у засенi. У мяне тут у рукзачку i перакус знойдзецца. А?

- Не, не!

Васiлiна пайшла наперадзе i iшла хутка, у трывожным чаканнi чагосьцi страшнага i незвычайнага. Сумачку яна ўзяла ў Вiцькi i болей не аддавала, i, калi ён раптоўна кашлянуў, яшчэ больш паскорыла хаду, i ўвесь час прыслухоўвалася да блiзкiх крокаў за спiною. З жалобным чаканнем мiльгалi над вадою стрыжы, i ад iх кароткiх высвiстаў у сэрцы то знiкала, то зноў паяўлялася падазроная недаверлiвасць да Вiцькi. Хiба вядома, якi ён чалавек?..

Яна так i не паспела даўмецца, што рабiць у выпадку Вiцькавага нападу: гушчар лазнякоў скончыўся, i наперадзе, за рэдкiмi бярозамi, што шнурам цягнулiся па ўзвалу, у дрыготкай туманна-белай сiнечы ўзнiклi гарадскiя гмахi. Па рацэ плылi чоўны. Васiлiна ўздыхнула з палёгкай i вiнавата зiрнула на Вiцьку - зрабiлася сорамна за свае благiя думкi аб iм.

- Вось i дайшлi. Мне тут блiзенька, праз замчышча.

- А чым гэта пахне? - Вiцька, зморшчыўшыся, круцiў галавою.

- Палын. Разагрэўся на сонцы. Таму...

Палын рос на ўзвалу густа, i пах яго быў гаркаваты, змешаны з пылам, а таму яшчэ больш рэзкi i густы, чым звычайна; вецер гайдаў нiзкiя сцяблiны, лiсце паварочвалася то адным, то другiм бокам, i ад гэтага палыновыя купкi хутка мянялi колер - то рабiлiся бледна-зялёныя, то сiвелi, быццам пасыпаныя попелам.

- А мо падсiлкуемся? - зноў прапанаваў Вiцька. - Гладка ж я прыбiўся. Ды i не цягнуць жа дамоў перакус гэты...

Вейкi ў Васiлiны тарганулiся, i яна ўзялася церцi вока - зрабiла выгляд, што нешта трапiла туды. Нечаканая прапанова ўзрадавала, але Васiлiна наважылася было, як гэта вучыла яе Адэля, пагадзiцца не адразу, i тут жа напалохалася, што Вiцька можа пакрыўдзiцца, змянiла свой намер. Чаго ёй баяцца? Горад вунь жа, побач зусiм! Да яе зноў прыйшла ўпэўненасць, бесклапотная цiхая радасць, адчуванне свае прывабнасцi, жаданне слухаць Вiцьку, смяяцца разам з iм, падабацца яму i адчуваць гэта. Яна зноў, як у гульнi ў валейбол, была роўная з iм, не саромелася, нiчога не баялася i адчула сябе вольна i незалежна.

Бярозкi на ўзвале былi нiзенькiя, але шырокiя - галiны з гэтым лiсцем пачыналiся ад самае зямлi. Раслi i дзве ялiнкi, кучаравыя, з доўгiмi i густымi лапкамi.

- Ой! Ялiнкi-сястрынкi! - зарадавалася Васiлiна i пабегла.

Вiцька мернай хадою наблiзiўся да ялiнак, па-гаспадарску агледзеўся вакол; прывабiла яго бярозка, што расла побач; ён паўглядаўся i нечакана падскочыў уверх, схапiў i прыгнуў дрэўца.

- Навошта ты ламаеш? - абурылася Васiлiна. Было трывожна i радасна ад таго, што яна асмелiлася сказаць яму "ты". - Такая бярозка прыгожая...

- Шкада табе? Ха-ха! На наш век iх хопiць. Затое па-а-сядзiм. А пах ад бярэзнiку - любата!

Смеючыся, ён круцiў-ламаў вецце, i хутка наскiдаў пухлую грудку, заслаў яе пiнжаком i шмякнуўся на гэтую пасцель.

- У-ух! Слаўна! Мой рукзачок нам ай-яй як спатрэбiцца. А ты чаго стаiш? Сядай!..

Маленькi рукзачок быў умяшчальны. Вiцька выцягнуў адтуль гуркi, каўбасу, сыр, нарэзаны тонкiмi лустачкамi, два вялiзныя памiдоры i нават вузкую i плоскую, як дошчачка, пляшку з вiном. Васiлiне адразу захацелася есцi i зрабiлася нiякавата, што давядзецца браць Вiцькаў пачастунак. А яна можа i не есцi. Яблыкi ёсць!