Мікалай Гогаль - Мёртвыя душы

Выпанціраваць— выйграць у карты.

Габерсуп(ням. Habersuppe ) — аўсяны суп.

Гараднічы— начальнік паліцыі ў павятовым горадзе.

Гарніза— так зневажальна называлі салдат гарнізона.

Гауптвахта— каравульнае памяшканне

Гнуць ад трох вуглоў— пры гульні ў карты павялічваць стаўку. Дзесяцкі — паліцэйскі служыцель, які прызначаўся па нараду з абываталяў; вартаўнік ад кожнага дзесятага дома.

Дзявочы пакой— у панскім доме пакой для дзяўчат-служанак. Дзяржаўны савет — вышэйшая дзяржаўная ўстанова, старшынёй якой быў імператар. У дзяржаўным савеце разглядаліся пытанні законадаўства і вышэйшага кіравання дзяржавай.

Дэпартамент— аддзел у міністэрстве і некаторых іншых дзяржаўных установах царскай Расіі.

Еківок— няправільна вымаўляемае слова «эківок», двухсэнсавасць, двухсэнсавы намёк.

Елістрацішка— няправільна вымаўляемае слова «рэгістратар», у дадзеным выпадку «калежскі рэгістратар». У царскай Расіі чыноўнікі падзяляліся на чатырнаццаць грамадзянскіх чыноў, або класаў. Калежскі рэгістратар быў чыноўнік самага малодшага класа (чатырнаццатага).

« Жаніцьба Фігаро» — камедыя французскага пісьменніка Бамаршэ (1732—1799).

Жуіраваць— атрымліваць асалоду, праводзіць прыемна час.

Забаставаць— у картачнай гульні ў банк перастаць павялічваць стаўку.

« Законы асуджаюць» — пачатковыя словы песні маладога чалавека З аповесці «Востраў Барнгольм» пісьменніка і гісторыка Н. М. Карамзіна (1766—1826).

Інкогніта— тайна, хаваючыся пад чужым іменем.

Іаан Масон(1705—1763) — англійскі духоўны пісьменнік, кнігі якога карысталіся вялікай папулярнасцю ў XVIII і ў пачатку XIX стагоддзя.

Iяхім— вядомы ў трыццатых гадах XIX стагоддзя пецербургскі карэтнік. Кавалерыя — ордэнская лента, якую насілі цераз плячо; ленты былі прысвоены ордэнам 1-й ступені.

Калежскі асэсар— цывільны чын 8-га класа.

Канфузія(ад франц. confusion — непарадак, блытаніна, збянтэжанасць) — скандал, няёмкае становішча.

Картуз— мяшэчак з тоўстай паперы.

Квартальны— паліцэйскі наглядчык, у веданні якога знаходзіўся пэўны квартал горада.

Кіятр— няправільна вымаўляемае слова «тэатр».

Лабардан— свежапрасоленая траска.

Ліўрэя— форменная вопратка слуг у панскіх дамах.

« Маскоўскі Тэлеграф» — часопіс, які выходзіў з 1825 па 1834 год, быў забаронен за ліберальны напрамак.

« Маскоўскія Ведамасці» — газета, якую з 1756 года выдаваў Маскоўскі універсітэт.

Маветон(ад франц. mauvais ton — благі тон) — дрэнна выхаваны, які не ведае свецкіх паводзін.

Надворны саветнік— цывільны чын 7-га класа.

« Норма» — опера італьянскага кампазітара Беліні (1801 1835).

« О ты, что в горести напрасно на бога ропщешь, человек...» — пачатковыя словы адной з од М. В. Ламаносава.

Падарожная— да пабудовы чыгунак паездкі можна было рабіць на перакладных, гэта значыць на казённых конях, якія змякяліся на паштовых станцыях. Той, хто жадаў ехаць на перакладных. атрымліваў падарожную — дакумент, дзе ўказваліся яго чын, прозвішча, маршрут і г. д.

Партыкулярны— цывільны, няформенны, неслужбовы.

Пасаж— у дадзеным выпадку здарэнне.

Паштмейстар— начальнік паштовай канторы.

Прашпект—няправільна вымаўляемае слова «праспект».

Прагоны— плата за праезд на казённых конях.

Прыказ грамадскага дагляду— установа, якая ведала добрачыннымі справамі. Для павелічэння сродкаў прыказы грамадскага дагляду займаліся пазыковымі і ашчаднымі аперацыямі.

« Роберт Д’ябал» — опера кампазітара Мейербера (1791 — 1864).

Рэзанёр— чалавек, які любіць разважаць па ўсякаму выпадку.

Рэпрыманд(ад франц. réprimande — вымова) — дакор, нечаканая непрыемнасць, няўдача.

Саламон— цар Ізраільскі, які вызяачаўся, паводле біблейскага падання, незцычайнай мудрасцю.

Смірдзін— вядомы ў часы Гогаля пецербургскі выдавец і кніга-прадавец. Ён выдаваў часопіс «Бібліятэка для чытання», рэдактарам якога быў Сянкоўскі (барон Брамбеус). Артыкулы, апавяданні і аповесці, што паступалі ў рэдакцыю часопіса, Сянкоўскі часта да непазнавальнасці выпраўляў і перарабляў.