Jane Austen - Opactwo Northanger

Choć wszystkie te przypuszczenia były bardzo niepokojące, nie one stanowiły przedmiot jej największej troski. Pozostawało pytanie bliższe, istotniejsze, ważniejsze: co też Henry pomyśli, jak będzie wyglądał i co będzie czuł, kiedy wróci jutro do Northanger i dowie się o jej wyjeździe. Było to pytanie tak istotne i ważne, że usuwało w cień wszystkie inne i ustawicznie wracało, raz sprowadzając ból, to znów ukojenie. Czasem przywodziło straszliwą myśl, że może on przyjmie wiadomość ze spokojem, to znów słodką pewność, że będzie czuł żal i odrazę. Nie odważy się, rzecz jasna, powiedzieć tego generałowa, ale Eleonorze? Czego on też nie powie o niej Eleonorze!

Tak mijały jej godziny na nieustannych wątpliwościach i rozważaniach wszystkiego, na czym potrafiła skupić się choć przez chwilę, i podróż zbiegła jej szybciej, niż się spodziewała. Natarczywe, niespokojne myśli, które po przejechaniu okolic Woodston nie pozwalały jej już nic zauważać po drodze, oszczędziły jej również samej świadomości podróży i chociaż nic na gościńcu nie zwróciło ani na chwilę jej uwagi, żaden etap podróży nie wydał jej się nudny. Tu z pomocą przyszedł jej jeszcze jeden wzgląd, ten mianowicie, że bynajmniej nie wyglądała kresu jazdy, bowiem taki powrót do Fullerton z góry przekreślał wszelką radość spotkania z najkochańszymi nawet po długiej, jedenastotygodniowej rozłące. Czy będzie mogła powiedzieć coś, co nie upokorzy jej samej i nie sprawi przykrości rodzinie, co nie pogłębi jej cierpienia przez jawne jego wyznanie, co nie zwiększy niepotrzebnej urazy obejmując nią może niewinnych i winowajcę razem, zarzucając wszystkim bez wyjątku złą wolę? Nigdy nie będzie w stanie znaleźć odpowiednich superlatywów dla opisania zalet Eleonory i Henry'ego – tego była pewna i gdyby jej rodzina miała się do nich uprzedzić, gdyby ze względu na generała powzięto i o nich złe mniemanie, odczułaby to bardzo boleśnie.

Dlatego więc bardziej się lękała, niż wyczekiwała widoku dobrze znanej wieży – znaku, że jest dwadzieścia mil od domu. Wyjeżdżając z Northanger wiedziała, że powinna się kierować na Salisbury, ale po pierwszym etapie podróży musiała się od poczmistrzów dowiadywać nazw miejscowości, przez które trzeba tam jechać. Nie znała drogi. Nie miała jednak żadnych kłopotów ani momentów strachu. Młodość, uprzejme obejście i szczodra zapłata zapewniły jej odpowiednią, pełną szacunku obsługę; Zatrzymując się tylko dla zmiany koni, jechała bez wypadku czy obawy jedenaście godzin i między szóstą a siódmą wieczorem wjechała do Fullerton.

Heroina, powracająca pod koniec swej kariery do rodzinnego domu w glorii odzyskanego szacunku u ludzi, z całym dostojeństwem hrabiny, długim orszakiem szlachetnie urodzonych krewnych w licznych faetonach, trzema pokojowymi w czterokonnym jadącym za nią powozie – oto wydarzenie, nad którym pióro twórcy będzie się z rozkoszą rozwodzić – okrywa bowiem każde zakończenie chwałą, w której autorka również ma swój udział jako osoba tak hojna dla wszystkich. Jakże różne jest moje dzieło: ja sprowadzam moją heroinę do domu w samotności i sromocie i żadne rozkoszne wzruszenia nie skłonią nie ku drobiazgowości opisu. Heroina w najętej karetce pocztowej to cios w sentymentalność, którego ani patos, ani majestatyczność stylu zrównoważyć nie są w stanie. Tak więc pocztowy woźnica będzie chyżo prowadził konie przez wieś pod spojrzeniami ludzi stojących w niedzielnych grupkach wzdłuż drogi i nasza heroina szybko wysiądzie.

Ale bez względu na rozpacz szalejącą w duszy Katarzyny, kiedy szła ku plebanii, i bez względu na upokorzenie jej biografki, kiedy to opisuje, nasza heroina szykowała nie byle jaką radość tym, ku którym kroczyła: po pierwsze – widokiem karetki, a po drugie – swoją osobą. Karetka i podróżny to rzadki widok w Fullerton, toteż cała rodzina natychmiast rzuciła się do okna, a kiedy ekwipaż stanął przy bramie przed podjazdem, wszystkie oczy rozbłysły radością i wyobraźnia zaczęła pracować. Nikt się nie spodziewał tej radości z wyjątkiem dwojga najmłodszych dzieci, sześcioletniego chłopca i czteroletniej dziewczynki, którzy wyglądali brata albo siostry w każdym pojeździe. Szczęśliwe oczy, które pierwsze poznały Katarzynę. Szczęśliwy głos, który oznajmił o odkryciu! Nigdy jednak nie można było ostatecznie ustalić czy to szczęście miał George, czy Harriet.

Matka, ojciec, Sara, George i Harriet, wszyscy stanęli w drzwiach, by ją przywitać żywo i serdecznie, a widok ten obudził w sercu Katarzyny bardzo ciepłe uczucia. Kiedy wysiadła z karetki, w ramionach i uściskach rodziny znalazła ukojenie, jakiego nie spodziewała się zaznać. Wśród nich, wśród ich pieszczot czuła nawet radość! W szczęściu rodzinnej miłości wszystko na krótką chwilę przycichło: z początku uciecha na jej widok nie dawała dojść do głosu ciekawości, i najpierw zasiedli przy okrągłym stole zastawionym szybko przez matkę, aby pokrzepić biedną podróżniczkę, której bladość i zmęczenie były bardzo widoczne, a potem dopiero posypały się pytania na tyle już bezpośrednie, że wymagały odpowiedzi wprost.

Niechętnie więc i z wahaniem zaczęła coś, co po pół godzinie można było, przez uprzejmość słuchaczy, nazwać wyjaśnieniami, nikt jednak po upływie tego czasu nie potrafił zrozumieć przyczyny czy wyobrazić sobie szczegółów tego nagłego powrotu. Nie można było z pewnością nazwać państwa Morlandów rodziną łatwo popadającą w irytację, obrażającą się o byle co, czy ostro reagującą na afronty, ale w tym wypadku zniewaga była tak oczywista, że przez pierwsze pół godziny niełatwo było ją wybaczyć. Słysząc o długiej i samotnej podróży córki, państwo Morland, bez żadnych romantycznych trwóg, musieli zdać sobie sprawę, że Katarzyna mogła być narażona na wiele przykrości, że sami nigdy by tego nie ścier-pieli i że generał Tilney, narzucając jej taki rodzaj podróży, postąpił niehonorowo i bezdusznie zarówno jako dżentelmen, jak ojciec. Czemu to zrobił, co go skłoniło do uchybienia gościnności i co tak nagle zmieniło jego sympatię dla ich córki w prawdziwą niechęć – pozostawało sprawą, której tak samo jak Katarzyna nie potrafili zrozumieć. Nie przejmowali się nią jednak tak długo jak ona i po pewnym czasie wypełnionym zbędnymi domysłami, stwierdzaniem, że „to bardzo dziwna sprawa i to musi być bardzo dziwny człowiek”, dali pokój zdziwieniu i oburzeniu. Sara, co prawda, nurzała się dalej w rozkoszy tego, że nic nie pojmuje, wykrzykując kolejne domysły z młodzieńczym zapałem.

– Moja droga, zadajesz sobie ogromnie dużo niepotrzebnego wysiłku – powiedziała wreszcie matka. – Zapamiętaj moje słowa, to jest coś, czego w ogóle nie warto rozumieć.

– Mogę przyjąć, że chciał, aby Katarzyna wyjechała, kiedy sobie przypomniał o wcześniejszym zobowiązaniu – powiedziała Sara – ale czemu nie zrobił tego grzecznie?

– Bardzo mi żal tych młodych ludzi – oświadczyła pani Morland – musiało im być bardzo przykro, ale wszystko pozostałe naprawdę nie ma już znaczenia. Katarzyna jest w domu cała i zdrowa, a nasz spokój i wygoda nie są uzależnione od generała Tilney a. – Katarzyna westchnęła. – No cóż – ciągnęła filozoficznie matka – bardzom rada, że nie wiedziałam wcześniej o twojej podróży, ale teraz, kiedy już po wszystkim, może i nic złego się nie stało. Młodym ludziom wysiłek wychodzi tylko na dobre, i wiesz, Katarzyno, kochanie, zawsze byłaś małym nieprzytomnym roztrzepańcem, a teraz musiałaś dobrze się pilnować przy tych wszystkich zmianach koni i w ogóle, i mam nadzieję, że się nie okaże, iż coś zostawiłaś w kieszeni karetki.