Джордж Оруэлл: Ферма

Настаў чэрвень, трава была ўжо амаль гатовая да сенакосу. Напярэдадні Янавай ночы, а было гэта якраз у суботу, містэр Джоўнз выправіўся ў Уілінгдан і так напіўся ў «Чырвоным ільве», што вярнуўся дадому толькі апоўдні ў нядзелю. Слугі ўранні падаілі кароў і пайшлі ставіць пасткі на зайцоў, не даўшы сабе клопату накарміць жывёлу. Прыйшоўшы дадому, містэр Джоўнз адразу ж заснуў на канапе ў гасцёўні, накрыўшы твар газетай «Навіны свету», так што калі надышоў вечар, жывёлы ўсё яшчэ былі някормленыя. Нарэшце іх цярпенню настаў канец. Адна карова праламала рогам дзверы ў свірне, і ўсе жывёлы пачалі частавацца з засекаў. Якраз у гэты момант містэр Джоўнз прачнуўся. Праз хвіліну ён і чатыры слугі былі ў свірне з бізунамі ў руках і сцябалі на ўсе бакі. І ўжо гэтага галодныя жывёлы сцярпець не маглі. Нібы згаварыўшыся, хоць нічога гэткага загадзя не планавалася, яны кінуліся на сваіх тыранаў. На Джоўнза і яго людзей раптам пасыпаліся з усіх бакоў удары рагоў і капытоў. Яны зусім разгубіліся. Ніколі раней яны не бачылі, каб жывёлы сябе гэтак паводзілі, і гэты нечаканы бунт істотаў, якіх яны прызвычаіліся без дай прычыны біць і зневажаць, да смерці іх напалохаў. Неўзабаве яны кінулі спробы абараніцца і пусціліся наўцёкі. Не прайшло і хвіліны, як яны ўжо ляцелі, што мелі духу, дарогаю, якая вяла да гасцінца, а за імі ў пераможным імпэце беглі жывёлы.

Місіс Джоўнз выглянула з акна ў спальні і, убачыўшы, што адбываецца на двары, паспешліва кінула ў дарожную торбу ўсё, што трапіла пад руку, уцякла з фермы іншаю дарогай. Масей саскочыў з жэрдкі і паляцеў за ёю, крумкаючы на ўсю глотку. Тым часам жывёлы выгналі Джоўнза і яго людзей на гасцінец і з бразгатам зачынілі за імі цяжэзную браму. І так, не паспеўшы яшчэ як след сцяміць, што адбываецца, жывёлы паспяхова завяршылі Паўстанне: Джоўнз быў прагнаны і ферма Мэнар стала іхняя.

Напачатку жывёлы не маглі паверыць свайму шчасцю. Першае, што яны зрабілі — усім гуртам абабеглі наўзгалоп ферму ўздоўж агароджы, нібы хацелі ўпэўніцца, што ніводная чалавечая істота не схавалася там; пасля яны кінуліся да гаспадарчых будынкаў, каб зацерці апошнія сляды ненавіснага панавання Джоўнза. Яны выламалі дзверы ў рымарні ў канцы стайні; цуглі, наздравыя колцы, сабачыя ланцугі, страшныя нажы, якімі містэр Джоўнз пакладаў кныроў і бараноў, — усё гэта было патоплена ў студні. Лейцы, аброці, шоры, ганебныя аброчныя торбы былі ўкінуты ў вогнішча, што гарэла ў двары. Туды паляцелі і пугі. Усе жывёлы заскакалі ад радасці, убачыўшы, як пугі заняліся полымем. Сняжок кінуў у вогнішча і стужкі, якімі ў кірмашовыя дні звычайна ўпрыгожвалі конскія грывы і хвасты.

— Стужкі, — сказаў ён, — павінны разглядацца як адзенне, якое ёсць адзнакаю чалавечае істоты. Усе жывёлы павінны хадзіць голыя.

Пачуўшы гэта, Баксёр прынёс маленькі саламяны капялюш, які надзяваў улетку, каб схаваць вушы ад мух, і кінуў яго да кучы ў вогнішча.

За кароткі час жывёлы знішчылі ўсё, што нагадвала ім пра містэра Джоўнза. Тады Напалеон завёў іх у свіран і выдаў кожнаму падвойную норму збожжа і па два сухары сабакам. Пасля гэтага яны сем разоў запар праспявалі ад пачатку да канца «Звяры Брытаніі» і тады паклаліся спаць. Гэтую ноч яны спалі так, як не спалі яшчэ ніколі ў жыцці.

Прачнуліся яны, як звычайна, на світанні і, раптам прыгадаўшы вялікую падзею, што адбылася напярэдадні, выбеглі ўсе разам на выган. Трохі далей на выгане ўзвышаўся невялікі пагорак, з якога было відаць амаль усю ферму. Жывёлы забраліся на вяршыню пагорка і азірнуліся навокал у ясным ранішнім ззянні. Так, гэта належала ім — усё, што яны бачылі навокал, належала ім! У захапленні ад гэтай думкі яны радасна кружыліся на месцы і падскоквалі ўгару ад шчасця. Яны качаліся ў расе, набіралі поўныя раты салодкай летняй травы, выварочвалі нагамі камякі чорнай зямлі і нюхалі яе шчодры пах. Тады яны абышлі ўсю ферму і агледзелі ў ціхім захапленні раллю, сенажаць, сад, стаў, гаёк. Яны нібыта і не бачылі ўсяго гэтага раней, і нават цяпер ім было цяжка паверыць, што гэта ўсё іхняе.

Пасля яны вярнуліся да будынкаў і моўчкі спыніліся перад уваходам у сядзібу. Яна таксама належала ім, але яны баяліся ўвайсці. Праз хвіліну, аднак, Сняжок і Напалеон, налёгшы заплеччам, расчынілі дзверы, і жывёлы ўвайшлі нясмелаю чарадою, ступаючы з вялікаю асцярогай ад боязі што-небудзь парушыць. Яны пераходзілі на дыбачках з пакоя ў пакой, баючыся гаварыць гучней, чым шэптам, і з багавейным страхам разглядалі неверагодную раскошу, ложкі з пярынамі, люстэркі, канапу, набітую конскім воласам, аксамітны дыван, літаграфію каралевы Вікторыі над камінам у гасцёўні. Яны якраз спускаліся па сходах, калі заўважылі, што згубілася Молі. Вярнуўшыся, яе знайшлі ў найлепшай спальні. Яна выцягнула з туалетнага століка місіс Джоўнз блакітную стужку і цяпер, прыклаўшы яе да пляча, выдурвалася перад люстэркам. Усе сурова яе паўшчувалі, і яны выйшлі на двор. Некалькі кумпякоў, што віселі на кухні, былі вынесеныя для ўрачыстага пахавання, а барылку з півам у каморы Баксёр прабіў капытом, больш яны ў доме ні да чога не дакрануліся. Адразу аднадушна пастанавілі, што сядзіба будзе захаваная ў якасці музея. Было вырашана, што ніхто з жывёлаў ніколі не будзе там жыць.