Андрэй Мрый - Запіскі Самсона Самасуя

Праз тыдзень яны так і зрабілі, рэквізавалі яго сельска-гаспадарчы інвэнтар і арганізавалі там сваю невялікую камуну пад назвай «Агародніцкае т-ва».

Але праз тыдзень пасьля заняцьця хаты яе зусім разуверзілі. Там ужо стала дрэнна жыць, бо яна была не дастасавана да ўмоў масавай працы. А кулак знайшоў на нас управу. З акругі мне прышла вымоўка, што лезу не ў свае справы і скрыўляю лінію, а РВК загадалі спыніць гэты «саматужны сацыялізм». Так назвалі ў вакрузе наш цікавы расток новага жыцьця. Я да гэтага часу ня згодзен з гэтым. Праўда, мая вага, як рашучага, новага чалавека, павялічылася. Нават Сом, ня гледзячы на мой афронт, сказаў сакратару:

— Такія людзі нам патрэбны. Часам дзірку якую заткнуць. Але яго трэба ў рукі ўзяць, тады Самасуй будзе добрай прыладай для зьнішчэньня старога.

Я зьявіўся ініцыятарам засназаньня Шапялёўскага навуковага т-ва, якому ў першую чаргу загадаў стаць на шлях сяброўскіх узносаў Потым мы абралі ганаровых, правадзейных сяброў, супрацоўнікаў, карэспандэнтаў і дапішчыкаў т-ва, падзялілі яго на 7 сэкцыяў і 18 падсэкцыяў.

Таварыства паставіла шэраг практычных мэт. Адна зь іх: «магчыма поўнае вывучэньне кажнага працаўніка з боку яго прыстасаванасьці да ўмоў нашага адказнага, бязьлітаснага, захапляючага часу».

Кажучы словамі Торбы:

— Трэба кажнага працаўніка разглядаць, ці можа ён выканаць загад пралетарыяту: «будуй, а не глядзі ў неба!»

Вывучыўшы кажнага працаўніка, можна будзе для кажнага грамадзяніна скласьці правілы ўнутранага распарадку, знайсьці кадры падрыхтаваных працаўнікоў і зьнішчыць шкодны паралелізм. Толькі тады мы ня будзем ісьці задам наперад!

Падумаўшы ўважліва над гэтым, мы рашылі правесьці анкетную кампанію. На машынцы мы аддрукавалі 3 000 анкет і раздалі іх усім шапялёўскім працаўніком. Але як пачалі прыходзіць запоўненыя анкеты, мы пабачылі, што трэба з абэцэдлы пачынаць палітычнае і культурнае выхаваньне працаўнікоў.

Так страхагент запоўніў анкету:

1. Пасада ... мястэчка Шапялёўка Магілеўскай акругі.

2. Прозьвішча ... страшны агент, як кажуць сяляне.

3. Імя ... Дзямід.

4. Як па бацьку ... сын селяніна.

5. Сацыяльнае пахаджэньне ... згодна тэорыі Дарвіна.

6. Узрост ... 2 аршыны 7 вяршкоў.

7. Пол і сямейнае палажэньне ... сямейны хлапец 50 гадоў.

8. Асьвета ... Электрычнасьці няма, выключна газай.

9. Прафэсія ... 64 рублі 78 капеяк.

10. Пэнсія ... яшчэ не даслужыўся.

11. Маёмасьць ... жонка, трое дзяцей.

12. Партыйнасьць ... бязьбілетны партыец.

Была склікана нарада, на якой у мэтах падвышэньня культурнага ўзроўню савецкіх працаўнікоў прызналі сваячасовым і мэтазгодным заснаваць насьценгазэту. Склалі рэдкалегію ў складзе Мамона, Дусіка і мяне і пачалі абмяркоўваць пытаньне аб назьве газэты. Вырашэньню гэтага важнага пункту было прысьвечана два з палавінаю пасяджэньні. Ніяк не маглі прыйсьці да згоды. Тут нават у мяне з Мамонам ледзьве ня склалася разрыўная сытуацыя. Ён настойваў:

— Газэту трэба назваць «Чырвоная Пуга», бо яна будзе несьвядомых падганяць да сацыялізму.

Дусік уносіў прапанову назваць газэту «Чырвонае Шапялеўскае Вока».

Торба хацеў назваць «Гостры Чырвоны Зуб».

А я даваў сваю кароткую назву — «Пераможны Кліч Шалялёўскага Райвыканкому».

Кажны адстойваў сваю назву, і ў спрэчках мы па 7 разоў бралі слова.

Я пераканаўся, што дабром нічога не даб'ешся і заняў выглядальную пазыцыю, пакуль усе спрэчнікі не замарыліся і не захацелі піць. Тады я зноў прапанаваў сваю назву, а яны, замораныя папярэдняй палемікай, далі сваю згоду.

На другі дзень наша газэта пачала выходзіць штодзённа.

Загадчыку 7-кай Малахольнаму я загадаў напісаць урачысты фэльетон з прычыны нашай новай перамогі на культфроньце, а тав. Гарачаму «Нашы дасягненьні» — паэтычны гляд у вершах. Іншым настаўнікам прапанаваў агульна-агітацыйныя артыкулы аб зьніжэньні сабекошту, аб хлебных загатоўках, аб формах увязкі з рознымі ўстановамі.

Нам удалося ўцягнуць у газэту ўсіх працаўнікоў. Пісаць мы навучыліся лёгка, бо трэба было зрабіць нязначную працу: зь вялікіх артыкулаў друкаваных газэт скласьці маленькія ў пяць радкоў. Як прыклад, прывяду ўзорны артыкул вэтфэльчара Бясхвосьціка на тэму: «Што дала сялянам савецкая ўлада». Ён напісаў:

«Савецкая ўлада дала сялянам зямлю й волю. Няхай жыве савецкая ўлада, зямля і воля! Вэтфэльчар Бясхвосьцік».

Часта нам не хапала часу для пісаньня газэтных артыкулаў і для перадрукоўкі іх на машынцы. Машыністка справіла гвалт, як сказаў наш дзелавод Арон Шык. Супрацоўнікі РВК пісалі артыкулы ў часе заняткаў, і гзта выклікала тармазаваньне ўсяе працы. Апошняе прымусіла нас адмовіцца ад штодзённага тэрміну выпуску газэты, і мы пачалі выдаваць адзін раз у тыдзень.