Honoré de Balzac - Stracone złudzenia

ablucja (z łac.) – rytualne obmycie ciała lub jego części. [przypis edytorski]

szarsza – tkanina z drobnymi, ukośnymi prążkami. [przypis edytorski]

jucht – wyprawiona skóra bydlęca. [przypis edytorski]

pede titubante (łac.) – na chwiejnych nogach. [przypis edytorski]

etc. (łac.) – skrót od et caetera : i tak dalej. [przypis edytorski]

talar – w oryginale: écu , w XIX w. potoczna nazwa srebrnej monety pięciofrankowej. [przypis edytorski]

Nie cackoż – konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znacznie: czyż nie cacko. [przypis edytorski]

deka (daw.) – pokrywa prasy drukarskiej, dekiel. [przypis edytorski]

item (łac.) – również; ponadto. [przypis edytorski]

funt – dawna jednostka wagi, wynosząca 0,4–0,5 kg. [przypis edytorski]

gisernia – zakład odlewający przedmioty z metalu; odlewnia. [przypis edytorski]

su , właśc. sous (fr.) – dawna drobna moneta francuska o wartości 1/20 liwra (funta), bita do 1795; później pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]

cycero – nazwa czcionki drukarskiej; także: jednostka typograficzna w systemie Didota równa 12 punktów typograficznych. [przypis edytorski]

garmondy, borgisy, ronda – kroje czcionek drukarskich. [przypis edytorski]

niecułka – mała niecka, drewniane podłużne naczynie. [przypis edytorski]

utensylia (z łac.) – rzeczy użyteczne; narzędzia, sprzęt, przybory. [przypis edytorski]

satynowanie – nadawanie papierowi gładkości i połysku. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) – bóg małżeństwa, patronujący obrządkowi zaślubin. [przypis edytorski]

„Double Liégois” – almanach (kalendarz z poradami i ciekawostkami), wydawany przez Stahla i osiągający w l. 1820–1833 rekordowy nakład 150.000 egz. [przypis edytorski]

asygnata (daw.) – pieniądz papierowy; banknot. [przypis edytorski]

regestr (daw.) – rejestr, spis. [przypis edytorski]

prefektura – we Francji: siedziba prefekta, naczelnika administracji departamentu, reprezentanta władzy centralnej. [przypis edytorski]

merostwo – we Francji: siedziba mera, odpowiednika wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. [przypis edytorski]

konsystorz – urząd podległy biskupowi, kancelaria diecezjalna. [przypis edytorski]

nygus (daw. pot.) – leń, człowiek wymigujący się od pracy. [przypis edytorski]

centym – drobna moneta francuska o wartości 1/100 franka. [przypis edytorski]

kutwa – skąpiec. [przypis edytorski]

fara (daw.) – kościół parafialny. [przypis edytorski]

jakobin – członek lewicowego, rewolucyjnego klubu politycznego działającego w okresie rewolucji francuskiej; przen.: zwolennik rewolucji. [przypis edytorski]

anons – ogłoszenie. [przypis edytorski]

podagra – dna moczanowa, rodzaj zapalenia stawu, zazwyczaj u palucha u stopy. [przypis edytorski]

nie stanie (daw.) – zabraknie. [przypis edytorski]

Akademia Nauk – czołowa francuska instytucja naukowa, założona w 1666 przez Ludwika XIV, stanowiąca korporację uczonych zajmujących się naukami matematyczno-przyrodniczymi. [przypis edytorski]

Desplein – w Komedii ludzkiej Balzaca: wybitny chirurg, nauczyciel Bianchona. [przypis edytorski]

pryncypalny (daw., z łac.) – najważniejszy, główny. [przypis edytorski]

renta – tu: dochód z kapitału ulokowanego w banku, w obligacjach, na giełdzie itp.; por. rentier . [przypis edytorski]

Et nunc et semper et in secula seculorum (łac.) – i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. [przypis edytorski]

ultra (pot.) – skrócone: ultrarojaliści, skrajnie reakcyjna część monarchistów działających podczas restauracji władzy Burbonów (1815–1830). [przypis edytorski]

odciągnąć (daw.) – odjąć. [przypis edytorski]

Boileau, Nicolas (1636–1711) – francuski poeta i krytyk literacki; autor m.in. poematu dydaktycznego Sztuka poetycka , stanowiącego kodeks klasycyzmu, oraz heroikomicznego poematu Le lutrin (Pulpit, 1674–83), ośmieszającego duchowieństwo. [przypis edytorski]

Sylen (mit. gr.) – towarzysz boga wegetacji i wina Dionizosa, przedstawiany jako tłustawy mężczyzna z końskimi uszami, nogami i ogonem, często nadużywający wina. [przypis edytorski]

Bachus (mit. rzym.) – bóg winnej latorośli i wina, odpowiednik gr. Dionizosa (Bachosa); wg niektórych opowieści zawędrował aż do Indii, które podbił. [przypis edytorski]

dzieła Schillera, Goethego, lorda Byrona, Waltera Scotta, Jean-Paula, Berzeliusa, Davy’ego, Cuviera, Lamartine’a – Friedrich Schiller (1759–1805): niemiecki poeta i filozof okresu romantyzmu; Johann Wolfgang Goethe (1749–1832): najwybitniejszy niemiecki poeta i pisarz okresu „burzy i naporu”; George Gordon Byron (1788–1824): poeta, czołowy przedstawiciel angielskiego romantyzmu; Walter Scott (1771–1832): szkocki autor powieści historycznych i poeta, bardzo popularny w swojej epoce; Jean Paul Richter (1763–1825): pisarz niemiecki, jeden z głównych prekursorów romantyzmu w lit. niemieckiej; Jöns Jacob Berzelius (1779–1848): szwedzki chemik, jeden z założycieli nowoczesnej chemii, autor 8-tomowego podręcznika fizyki, chemii i mineralogii; Humphry Davy (1778–1829): brytyjski chemik, jako pierwszy wyodrębnił szereg pierwiastków, odkrył chlor i jod; Georges Cuvier (1769–1832): wybitny francuski zoolog i paleontolog, współtwórca anatomii porównawczej; Alphonse de Lamartine (1790–1869): polityk i pisarz francuski, uznawany za twórcę francuskiego romantyzmu. [przypis edytorski]

in 18° a. octodecimo – format niewielkich książek, o wymiarze 1/18 arkusza. [przypis edytorski]

Chénier, André de (1762–1794) – poeta francuski, skazany przez sąd rewolucyjny na śmierć na gilotynie. [przypis edytorski]