Władysław Stanisław Reymont - Ziemia obiecana

centryfuga – wirówka do rozdzielania mieszanin złożonych ze składników różnej gęstości. [przypis edytorski]

ordynarny (daw.) – zwykły. [przypis edytorski]

blichownia – maszyna do odtłuszczania i bielenia materiału. [przypis edytorski]

nimb (z łac. nimbus : chmura) – świetlista aura, poświata, aureola. [przypis edytorski]

umontowany – dziś: zamontowany. [przypis edytorski]

taburet – dziś: taboret. [przypis edytorski]

zegaru – dziś popr. forma D. lp: zegara. [przypis edytorski]

naprost – dziś: na wprost; naprzeciwko. [przypis edytorski]

butersznicik (z niem.) – kromka chleba z masłem, kanapka; tu: zdrobn. [przypis edytorski]

niezawistnym – raczej powinno być tu: nienawistnym. [przypis edytorski]

wyciepywać (gwar.) – wyrzucać. [przypis edytorski]

kiej (gwar.) – niby, niczym. [przypis edytorski]

jaże (gwar.) – aż. [przypis edytorski]

kaj (gwar.) – gdzie. [przypis edytorski]

kiej (gwar.) – kiedy, gdy. [przypis edytorski]

mór (daw.) – epidemia śmiercionośnej choroby. [przypis edytorski]

poczciwy (daw.) – godny czci, szacunku. [przypis edytorski]

prawidłość – dziś: prawidłowość. [przypis edytorski]

wielkie album – dziś r.m.: wielki album. [przypis edytorski]

blich (a. blech ) – miejsce, w którym bielono tkaniny. [przypis edytorski]

kelner, bitte, zahlen (niem.) – dosł. kelner, proszę, (chcę) płacić; kelner, rachunek proszę. [przypis edytorski]

Bier (niem.) – piwo. [przypis edytorski]

garson (z fr.) – kelner. [przypis edytorski]

Lodzer Zeitung (niem.) – „Dziennik Łódzki”. [przypis edytorski]

wiecznie przesiadających – dziś popr.: wiecznie przesiadujących. [przypis edytorski]

cwaj-koniak – cwaj (z niem.): dwa. [przypis edytorski]

warum (niem.) – dlaczego. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) – osoba dzierżawiąca coś od kogoś (np. karczmę); w daw. Polsce funkcję taką sprawowali zazwyczaj Żydzi. [przypis edytorski]

reisender (z niem. Reisende ) – podróżujący, pasażer; tu: komiwojażer. [przypis edytorski]

bares geld (z niem. bares Geld ) – gotówka. [przypis edytorski]

nachname (z niem. Nachnahme ) – pobranie (pocztowe). [przypis edytorski]

pugilares (daw.) – portfel. [przypis edytorski]

witz (z niem. Witz ) – żart, dowcip. [przypis edytorski]

keine (z niem.) – zaprzeczenie: żadne. [przypis edytorski]

pokutił niemnożeczko (z ros. кутить : hulać, lumpować) – pohulałem troszeczkę. [przypis edytorski]

Gut Morgen (niem.) – popr. guten Morgen. [przypis edytorski]

ganz-pommade (z niem.) – wszystko jedno. [przypis edytorski]

żardinierka (z fr.) – półka lub stolik z wgłębieniem na rośliny doniczkowe. [przypis edytorski]

antrakt – przerwa. [przypis edytorski]

Ja, ja (niem.) – tak, tak. [przypis edytorski]

bursz (z niem. Bursche ) – chłopak, terminator w jakimś zawodzie. [przypis edytorski]

en gros (fr.) – tu: na wielką skalę. [przypis edytorski]

najwykształceńszym – dziś popr.: najbardziej wykształconym. [przypis edytorski]

rotunda – obszerny płaszcz damski, skrojony w kształt koła. [przypis edytorski]

antaba (z niem. Handhabe : rękojeść) – dzierżak; metalowy uchwyt na kufrze, drzwiach, bramie, złożony z dwóch części, jednej stanowiącej umocowanie i drugiej (często ruchomej) służącej do chwytania; antaby na drzwiach stanowiły zarazem kołatkę. [przypis edytorski]

rozdrganych – dziś: rozedrganych. [przypis edytorski]

fertig (niem.) – gotowe, gotowy. [przypis edytorski]

potem – tu w znaczeniu: poza tym. [przypis edytorski]

echt (niem.) – prawdziwy; prawdziwie. [przypis edytorski]

Hej ramię do ramienia (…) opaszmy – fragment Ody do młodości Adama Mickiewicza: „Hej! ramię do ramienia! spólnymi łańcuchy / Opaszmy ziemskie kolisko! / Zestrzelmy myśli w jedno ognisko, / I w jedno ognisko duchy! / Dalej, bryło, z posad świata! / Nowymi cię pchniemy tory”. [przypis edytorski]

Zeit ist Geld (niem.) – czas to pieniądz. [przypis edytorski]

kein geszeft (z niem.) – to nie jest interes; żaden interes. [przypis edytorski]

przygotowywam – dziś: przygotowuję. [przypis edytorski]

baresgeld (z niem.) – gotówką. [przypis edytorski]

przestępywać – dziś: przestępować. [przypis edytorski]

Nizza – Nicea. [przypis edytorski]

langsam (niem.) – powoli, pomału. [przypis edytorski]

kurytarzów – dziś popr.: korytarzy. [przypis edytorski]

Mikado – tytuł opery komicznej (również: Mikado albo miasto Titipu ) sławnego wówczas duetu autorskiego Sullivan-Gilbert, która miała premierę w 1885 r. w Londynie i jeszcze w tym samym roku grano ją w 150 teatrach Europy i Ameryki; akcja osadzona jest niby w Japonii, w rzeczywistości stanowi satyrę na politykę i instytucje państwa brytyjskiego. [przypis edytorski]

Ptasznik z Tyrolu – tytuł operetki Karla Zellera z 1891 roku. [przypis edytorski]

Gründer (niem.) – założyciel. [przypis edytorski]