Максім Лужанін - Добры хлопец Дзік

Калісьці ў злагадзе жылі
Сабака й кот з мышамі,
Сяброўства мелі і былі
Знаёмыя дамамі.

Рабілі справы талакой,
Бывала скварка ў кашы...
Кот жыў пад самаю страхой,
Сабака — ў бельэтажы.

А мыш жыла яшчэ ніжэй,
Займала сутарэнне,
Такі ўжо звычай у мышэй —
Пужлівыя стварэнні.

Сабака добры меў кажух,
А кот — бекеш цудоўны,
А мыш — здабыты праз мяжу
Кабат з ангорскай воўны.

Жылі падспеўваючы ўсе,
Ды нейк, зірнуўшы ў чарку,
Стаў піць сабака пакрысе
I зводзіць гаспадарку.

Ён да такой бяды дайшоў,
Што ўсе паспродваў транты
I двух заможных парсюкоў
Пусціў у кватаранты.

А сам з сям'ёю дзень пры дні
Наняўся пасвіць статак,
I хоць было ў яго брахні,
А забягаў і ў хату.

Той пёс здаўна ўжо быў вядома
Між усяго жывого:
Ён ганаровы меў дыплом
Бадай ці не ад бога.

Там ад часоў, як створан свет,
Быў спіс радні сабачай:
І кум, і сват, і бацька, й дзед
І хто з іх чым адзначан.

Які хто меў ад роду хвост —
Ці доўгі, ці куртаты,
Як на бягу і як на поўсць —
Ці гладкі, ці калматы.

I так выходзіла, што пёс,
Нібы праўдзівы шляхціц.
Але што зробіш — кепскі лёс! —
Авечкі трэба пасвіць.

Вядома, клопату стае,
Паганыя умовы...
Паперы пёс аддаў свае
Кату на перахову.

— Каб часам дзе не загубіў,
Няхай ляжаць у хаце...
Ну, кот прыняў і палажыў
Пад бэльку на палацях.

Тым часам — восені канец,
У хлеў пастаўлен статак,
Пёс атрымаў капу яец
I сала дужавата.

Мукі асьміну — на бліны,
Ячменю мех — на піва.
Мяркуе Лыска:
— Да вясны
Я пражыву шчасліва.

З лапцей я вылезу ізноў,
Сукенку спраўлю сучцы,
Куплю валёнкі для сыноў
I дзеўкам па анучцы.

Ідзе дадому, а ў двары
Душа зайшлася ў звадцы:
З яго кватэры жыхары
Не хочуць выбірацца.

Замкнулі ўсё, глядзяць з акон
І рохкаюць паскудна:
— Ідзі ты прэч, пайшоў ты вон
Адсюль, пастух прыблудны.

Паскроб патыліцу бядак:
— Калі такія справы,
Тады я здолею інакш
Сваё давесці права.

Яшчэ мой прадзед гэты дом
Узняў з адной сякерай,
Аб гэтым сведчыць мой дыплом
I прывілеяў шэраг.

Давай, каток, паперы,
Адразу ўсё праверым.

Хапіўся кот, палез пад столь,
А там — адны атрускі,
Драбочкі белыя, як соль,
З мышынай перакускі.

Парвалі кацяняты,
Паелі мышаняты.

Схапіўся пёс за галаву,
Ад гора ледзь не плача:
— Як я з малымі пражыву,
Ты вінават, лайдача!

Ды за ката, а кот за мыш,
Пайшла такая бойка —
Дзівіся збоку, а не дыш,
Калі не хочаш войкаць.

Сабраўся ўвесь сабачы род,
Усе каты прыбеглі —
Настаўлен хвост, разяўлен рот,
Уструшня, як у пекле.

Аж змогся Лыска, грызся так,
А ў дом не мог вярнуцца,
Цяпер жыве ён, небарак,
На панадворку ў будцы.