Рувим Фраерман - Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне (на белорусском языке)

Коля стаяў убаку, не падыходзячы да Танi.

Аляксандра Iванаўна, зацiкаўленая крыкамi дзяцей, таксама выйшла на двор i пастаяла без футра ля снежнага вартавога. Яна была здзiўлена яго прыгажосцю.

Тонкiя варсiнкi на чорнай сукенцы настаўнiцы пакрылiся шэранню, гранатавая зорачка затуманiлася на яе грудзях, а яна ўсё стаяла, думаючы пра сваё маленства.

I яны таксама калiсьцi ляпiлi фiгуры з снегу. Адну яна запамятала добра. Гэта быў снегавiк у кутку на двары. Уначы, калi двор i цагляны мур залiваў месяц, на яго было страшна глядзець, на круглую распухлую галаву з чорным вугалем замест рота. I аднойчы, зiрнуўшы на снегавiка вечарам з акна, яна спалохалася i заплакала. Нiхто не ведаў, чаго яна плача. А яна не магла заснуць. Усю ноч у месячным святле мроiўся ёй гэты снегавiк, падобны на прывiд невядомых падземных iстот.

I цяпер, праз дваццаць гадоў, настаўнiца азiрнулася: цi няма i тут гэтага страшэннага снегавiка. Не, яна не ўбачыла яго. Тут былi i iншыя фiгуры, зробленыя не так па-майстэрску, як вартавы, але ўсё гэта былi воiны, героi, быў нават волат на канi - фантазiя наiўная i ўзнёслая насялiла ўсе куткi двара.

- Гэта ты зляпiла вартавога? - спытала яна ў Танi.

Таня кiўнула галавой i выняла пальцы з рота.

- Вам холадна, Аляксандра Iванаўна, - сказала яна, - ваша зорачка зусiм пацямнела. Можна мне яе пакратаць?

I Таня, працягнуўшы руку, пацерла зорачку пальцам, i зорачка зноў заблiшчала на гранях.

- Хочаш, я табе падару яе за тое, што ты так добра вылепiла вартавога? спытала настаўнiца.

Таня спалохана спынiла яе:

- Не трэба! Не рабiце гэтага, Аляксандра Iванаўна. Мы помнiм вас усе з гэтай зорачкай. Не трэба адбiраць яе ў другiх.

Таня пабегла да варот, дзе стаяў Фiлька i клiкаў яе да сябе рукой.

А настаўнiца, не спяшаючыся, пайшла да ганка i, пакуль iшла, увесь час думала пра Таню. Як часта яна заўважае ў апошнi час дзяўчынку сумнай i безуважнай, i ўсё-такi кожны яе рух поўны хараства. Можа, сапраўды, каханне кранула сваiм цiхiм дыханнем яе твар?

"Гэта зусiм не страшна, - думала з усмешкай настаўнiца. - Але што гэта яна жуе так старанна? Няўжо зноў яны здабылi ў кiтайца гэту агiдную серу? Так яно i ёсць! Любоў, о мiлая любоў, якую яшчэ можна ўлагодзiць серай!"

Настаўнiца засмяялася цiхенька i пайшла прэч ад дзяцей.

Сапраўды, Фiлька здабыў у кiтайца цэлы кавалак пiхтавай смалы i цяпер ахвотна раздаваў яе ўсiм. Ён даў тым, хто стаяў ад яго направа, i тым, хто стаяў налева, i толькi Жэнi не даў нiчога.

- Чаму ж ты мне не даеш серы? - крыкнула яму Жэня.

- Фiлька, не давай дзяўчатам серы, - сказалi хлопчыкi са смехам, хаця яны ведалi добра, якая шчодрая ў яго рука.

- Чаму ж не даць? - адказаў iм Фiлька. - Я дам ёй самы вялiкi кавалак. Хай падыдзе да мяне.

Жэня падышла.

Фiлька дастаў з кiшэнi маленькi папяровы пакунак i асцярожна паклаў ёй у руку.

- Ты багата мне даеш, - са здзiўленнем сказала Жэня.

Яна разгарнула паперку.

Маленькае, нядаўна народжанае мышаня дрыжучы сядзела ў яе на руцэ. Жэня з крыкам кiнула яго на зямлю, а дзяўчынкi, што стаялi паблiзу, разбеглiся.

Мышаня сядзела на снезе i дрыжала.

- Што вы робiце? - сярдзiта сказала Таня. - Яно ж змерзне!

Яна нахiлiлася i, падняўшы мышаня, падзьмухала на яго, абагрэла сваiм цёплым дыханнем i сунула яго да сябе пад футру за пазуху.

Да натоўпу падышоў чалавек, якога нiхто ў гэтым горадзе раней не бачыў. Ён быў у сiбiрскай шапцы з лiсiнага футра i ў дарожным кажушку. Ногi ж ягоныя былi абуты дрэнна. I гэта заўважылi ўсе.

- Нехта прыехаў сюды, - сказаў Фiлька, - не тутэйшы.

- Не тутэйшы, - пацвердзiлi астатнiя.

Усе глядзелi на яго, пакуль ён падыходзiў. А маленькая дзяўчынка са спрытнымi нагамi нават схапiла яго за кажух.

- Дзядзька, вы iнспектар? - спытала яна.

Ён падышоў да натоўпу, дзе стаяла Таня, i сказаў:

- Скажыце, дзецi, як трапiць да дырэктара?

Усе падалiся назад. Гэта мог быць на самай справе iнспектар.

- Чаму ж вы маўчыце? - спытаўся ён i звярнуўся да Танi: - Праводзь мяне ты, дзяўчынка.

Таня азiрнулася, мяркуючы, што ён гаворыць каму-небудзь iншаму.

- Не, ты, дзяўчынка, ты, з шэрымi вачыма, у якой мышаня.

Таня паглядзела на яго, шырока раскрыўшы вочы i гучна жуючы сваю серу. З-за пляча яе пазiрала мышаня, што прыгрэлася пад каўняром яе футра.

Чалавек усмiхнуўся яму.

I тады Таня выплюнула серу i пайшла да ганка.

- Хто гэта? - запытаўся Коля.

- Гэта, вiдаць, iнспектар з Уладзiвастока, - адказалi яму.

А Фiлька раптам выгукнуў спалохана:

- Гэта герой, даю слова! Я бачыў на ягоных грудзях ордэн.

XIII