Бернар Клавель - Бацькава падарожжа (на белорусском языке)

Памалу жанчыны пачалi супакойвацца. Гэта нагадвала навальнiцу ўлетку, калi яна непрыкметна аддаляецца з кароткiмi парывамi ветру, падобнымi на ўсхлiпы. На дварэ таксама прыцiхла. Кантэн заплюшчыў вочы. Ён намагаўся прагнаць тое, што зноў варушылася ў яго душы.

Няўжо час спынiўся? Няўжо ўсё раптоўна ператварылася ў доўгую бясконцую ноч без свiтання?

Пасля нейкага нязвыклага маўчання зарыпела крэсла, на якiм сядзела Iзабэла. Гэта яна ўстала i ззаду падышла да Кантэна.

- Есцi хочаш? - спыталася спакойным голасам.

- Не, я не галодны.

- Усё-такi з'еш гарачага.

- Не, дзякую.

Кантэн адказваў не думаючы. Яму шкада было той цiшынi, якая ўсталявалася толькi на некалькi хвiлiн.

- Ва ўсякiм разе, талерка супу табе не пашкодзiць.

Жончын голас зноў набываў аўтарытэт. Кантэн падняў галаву. Жонка падкладала дровы ў плiту i не заўважыла гэтага. Полымя пад гаршком загуло, i калi Iзабэла зняла накрыўку, па кухнi разнёсся прыемны пах тушанай свiнiны. Кантэну адразу захацелася есцi.

- Ну, iдзi за стол, - паклiкала жонка.

Калi ён сеў за стол, суп ужо быў налiты ў талеркi. Яны пачалi моўчкi есцi, потым Iзабэла спыталася, амаль зусiм спакойным голасам:

- Дык раскажы хоць нам, як ты знайшоў яе. Дзе яна жыве? Цi праўда, што ў яе такi прыгожы пакой, як яна нам расказвала?

- Ага, праўда. Пакой вельмi добры.

- Ты спаў на яе канапе?

- На канапе.

- Гэты пакой застанецца за ёй? Цi доўга яна прабудзе ў Парыжы?

Кантэн крыху павагаўся, потым адказаў:

- Яна заплацiла за пакой да канца студзеня. А далей будзе вiдаць.

- Але ж яна не ведае, колькi часу прабудзе ў Парыжы?

- Не, яшчэ не ведае.

Iзабэла ўздыхнула, з'ела дзве лыжкi супу i зноў прадоўжыла свой допыт:

- Вы харчавалiся разам?

- Але.

- Дзе, у рэстарацыi?

- Ага.

Раптам Iзабэла павысiла голас:

- Ды гавары ты нарэшце! А то з цябе слова не выцягнеш.

- Ведаеш, Iзабэла, я вельмi стамiўся. Вельмi.

- Ты часам не прастудзiўся?

- Не.

- Ты не прывык да дамоў з гэткiм ацяпленнем. Вiдаць, было вельмi горача.

- Ага, вельмi.

- А ў цягнiку ўсё было добра?

- Вельмi добра.

Iзабэла замаўчала. Разы са тры iх позiркi сустрэлiся, але кожны раз Кантэн апускаў галаву. Дэнiза спыталася:

- Дом у Марыi-Луiзы такi маленькi, як яна хацела, цi не?

- Але, такi маленькi.

- I ў Парыжы ў яе таксама гэткi будзе?

- Але, гэткi самы.

Кантэн даеў свой суп. Потым адсунуў крэсла i сказаў, што хоча паглядзець скацiну.

- Ды ўжо сядзi ты, - кiнула Iзабэла, - скацiна дагледжаная. Нiчога з ёй не зробiцца. Убачыш заўтра ранiцай.

Кантэн падняўся з-за стала i сеў ля печкi. На нейкi час у пакоi стала цiха. Потым Iзабэла прамовiла з пакутлiвым уздыхам:

- Невядома, як там у яе будзе, толькi мне будзе вельмi цяжка перажыць усё гэта... Ведаеш, вельмi цяжка...

Смутак нiяк не пакiдаў яе. Голас падазрона дрыжаў, i Кантэн баяўся, што яна заплача зноў. Ён адчуваў, што трэба прыйсцi ёй на дапамогу, але гэта было вельмi нялёгка.

- Разумееш, - спрабаваў тлумачыць ён, - там жыццё зусiм не такое, як тут... Там усё па гадзiннiку... Горад, ведаеш, гэта табе не вёска...

Котка зноў узабралася яму на каленi. Iзабэла кiнула ў печку палена, полымя ярка ўспыхнула i на нейкi час ажывiла начны спакой.

- А як з настаўнiкам, - спыталася Iзабэла спакайнейшым голасам, - цi гаварыла яна з табою пра яго?

- Гаварыла.

- Ну i?..

- Ды, як гэта... Казала, што ў яе iншыя планы.

Кантэн зразумеў, што гэтыя яго простыя словы дапамагаюць жонцы крыху забыцца пра свой смутак. Яму нават здалося, што i вочы ў Дэнiзы таксама пасвятлелi.

- Дык вось, калi ўбачыш яго, - ужо ўпэўнена казала Iзабэла, - скажы яму раз i назаўжды: хай не турбуе нас са сваiмi недарэчнымi думкамi. У госцi няхай прыходзiць, ён хлопец неблагi, але пра Марыю-Луiзу каб забыўся!

Кантэн уздыхнуў, адкашляўся i павольна прагаварыў:

- Я спаткаўся з iм, як вяртаўся з вакзала, i ўсё яму растлумачыў.

- I як ён?

- Што ты хочаш, бедны хлопец. Мне так шкада яго.

- Нiчога, суцешыцца! Ад гэтага яшчэ нiхто не памiраў.

Голас Iзабэлы паступова набываў сваю цвёрдасць. Кантэн паглыбiўся ў сябе. Аднак i там перад iм стаяў пабляклы жончын твар. Вядома, з цягам часу яна суцешыцца. Бо жыццё прадаўжаецца, жыццё з яго штодзённымi турботамi i маленькiмi радасцямi. Жыццё, якое можа засланiць сабою многае.

- Ведаеш, - цiха прамовiў ён, - яна, здаецца мне, да нас не прыедзе... Яна не зможа сюды вярнуцца...

I змоўк, бо адразу пасля яго слоў горка заплакала Дэнiза. Кранулi гэтыя словы за жывое i жонку, але яна стрымалася, падышла да малой i пачала яе суцяшаць: