Бернар Клавель: Бiзун (на белорусском языке)

Ён вярнуўся да стала i хуценька скончыў свой абед. Прыбраў са стала, навёў парадак на кухнi i пайшоў у кафэ Платан. Кожную суботу ён любiў заходзiць сюды, каб пагуляць з сябрамi ў шарыкi. Наведнiкаў яшчэ не было, i Поль прысеў за неасветлены столiк. Да самага вечара нiяк не выходзiў з галавы барабаншчык. Нiколi так бяздарна не гуляў Поль. Яго партнёры страшэнна раззлавалiся, бо тройчы па яго вiне вымушаны былi плацiць за пачастунак. Пасля ўсяго сапернiкi прапанавалi iм рэванш, але Поль устаў з-за столiка.

- Мне трэба дадому.

У адказ пачуўся смех, колкiя жарты. Поль усмiхнуўся, хацеў штосьцi растлумачыць, але тут жа зразумеў, што ў такiм шуме яго слоў нiхто не пачуе.

Але замест таго каб iсцi дадому, ён накiраваўся да плошчы. Ён яшчэ не ведаў, цi пойдзе ў цырк. Такое пытанне нават i не паўставала перад iм. Аднак нейкая невядомая сiла, супраць якой ён нiчога не мог зрабiць, цягнула яго на плошчу.

Цырк асвятляўся дзесяткам лiхтароў, што гайдалiся на дроце. Зверху нiякага брызенту не было, толькi вакол арэны i лавак для гледачоў была нацягнута тканiна. Людзi заходзiлi ў гэтую iмправiзаваную залу. Хлапчукi спрабавалi як-небудзь пралезцi пад тканiну, але жанчына з цырка сачыла пiльна i адганяла iх ад агароджы. Чалавек з рупарам зноў i зноў паўтараў вартасцi каралёў свайго цырка.

Поль падышоў да ўвахода i паспрабаваў паглядзець, што адбывалася ў зале. Яму ўдалося ўбачыць толькi куток арэны, дзе яго "знаёмы" правяраў, як нацягнуты канаты. Зноў Полю захацелася i зайсцi ў залу, i тут жа, як злодзею, уцячы адсюль. На нейкi момант ён пашкадаваў, што пайшоў з кафэ. Машынальна рука намацала ў кiшэнi некалькi манет. Поль дастаў iх, паглядзеў i... зноў паклаў на месца. Доўга яшчэ ў нерашучасцi мучыўся чалавек, пакуль нарэшце не адрэзаў:

- А, было - не было!

Ён дастаў грошы i наблiзiўся да ўвахода. Сеў у першым радзе i пачаў шукаць барабаншчыка. Але таго нiдзе не было. Прадстаўленне пачалося, а ён так i не з'явiўся. Поль без увагi назiраў за падзеямi на арэне. Ён усё шукаў i шукаў таго чалавека ў шатландскай кашулi. Нарэшце, калi маленькая дзяўчынка пакiдала арэну на веласiпедзе з адным колам, чалавек з рупарам паведамiў:

- А зараз на арэне Заро! Кароль бiзуна, вялiкi маэстра ласо!

Ужо па сiлуэце Поль пазнаў таго, каго шукаў. Цяпер цыркач быў апрануты ва ўсё чорнае. На галаве вялiкi чорны капялюш. Нiжняя частка твару прыкрыта чорным кашнэ. Адны толькi вочы караля бiзуна заставалiся адкрытымi.

Заро сапраўды па-майстэрску валодаў ласо: яно iмклiва кружылася над яго галавой, ляцела ўправа, улева, назад, уперад, узнiмалася, апускалася, каб зноў узляцець...

Калi ў ласо, нiбы ў гняздзе, пачала скакаць дзяўчынка, ён падбег да дзвярэй i ўзяў падрыхтаваны для яго бiзун. Гэта быў вельмi доўгi бiзун, i Заро пачаў спрытна размахваць i страляць iм. У руках Заро бiзун вырабляў такiя складаныя i рэзкiя пiруэты, што ад яго адрывалiся i падалi ўнiз шматкi. Ад гэтых стрэлаў Поль здрыгануўся. Па спiне пабеглi дрыжыкi.

Перад Заро з'явiлася дзяўчына. Яна брала ў рукi газету, якая тут жа разляталася на кавалкi ад трапных удараў Заро. Адным узмахам бiзуна Заро тушыў запаленую свечку, збiваў з галавы дзяўчыны карабок запалак... Калi Заро сваiм бiзуном перабiў папалам цыгарэту ў губах у дзяўчыны, чалавек з рупарам закрычаў:

- Заро, кароль бiзуна, нiколi не дапускае прамашкi! Калi сярод прысутных ёсць смелы чалавек, ён можа выйсцi на арэну i заняць месца дзяўчыны! Нiякай рызыкi не будзе!

Публiка ўсхвалявана загула. Адны смяялiся, другiм здавалася жахлiвай нават думка наблiзiцца да гэтага страшнага бiзуна, якi ўсё страляў i страляў...

Рупар працягваў:

- Чакаем! Чакаем адважнага чалавека! Ён будзе трымаць не цыгарэту, а газету! Гэта далёка ад твару! Маленькi жарт, паверце!

Поль ужо не валодаў сабой. Яго цела падпарадкоўвалася гэтаму невядомаму голасу, што даносiўся з рупара. А можа, позiрку караля бiзуна...

- А вось i смелы чалавек! Давайце павiтаем яго!

Чалавек з рупарам пачаў расхвальваць Поля. А па зале пакацiлася новая хваля ўзрушэння. Полю здалося, што да яго даляцелi словы старога Перэса:

- Брава, палячок!

Але ён ужо нiкога не слухаў. Ён узяў у рукi згорнутую газету, якую перадала яму дзяўчына, i стаў на яе месца. Ён чакаў, трымаючы збоку газету, у поўнай нерухомасцi. Нiбы чорная ноч навалiлася на Поля, калi перад iм спынiўся Заро.

Цiшыня.

Неверагодная доўгая цiшыня. Затым першы ўдар бiзуна, якi праляцеў дзесьцi побач з газетай. Ад гэтага ўдару Поль адчуў правай рукой рух паветра i ў яго лопнула барабанная перапонка. Магчыма, гэты ўдар i прывёў яго ў прытомнасць. Поль нiбы прыкаваў сябе позiркам да гэтага чалавека ў чорным, i з губ мiжволi вырвалася прозвiшча: