Франсуа Мориак - Тэрэза Дэскейру (на белорусском языке)

Мадам дэ ля Траў хацела выклiкаць да Бернара якога-небудзь вядомага ўрача, але яна баялася пакрыўдзiць доктара Педмэ, гэтага даўняга сябра сям'i. Ды тут яшчэ i Тэрэза сказала, што з'яўленне медыцынскага свяцiлы магло б напалохаць Бернара. Аднак у сярэдзiне жнiўня, пасля аднаго асаблiва цяжкага прыступу, доктар Педмэ сам выказаў жаданне параiцца з кiм-небудзь са сваiх аўтарытэтных калег. Але, на шчасце, праз дзень Бернару стала лепш, а праз тры тыднi ён амаль што зусiм паправiўся. "Вось добра, што не паспелi нiкога выклiкаць, думаў сабе доктар Педмэ. - Падмок бы тады мой аўтарытэт, дый слава чорту лысаму пайшла б..."

Бернар папрасiў, каб яго перавезлi ў Аржалузу. "Канчаткова мяне паставiць на ногi толькi паляванне на вехiроў", - упэўнена паўтараў ён...

Цяжка давялося тады Тэрэзе. Цётка Клара не ўставала з пасцелi: яе скаваў рэўматызм. Усе хатнiя клопаты звалiлiся на маладую гаспадыню. А тут яшчэ двое хворых, малое дзiця... Акрамя таго, трэба было за цётку паклапацiцца пра тутэйшых бедалаг. Тэрэза абхадзiла ўсе фермы, заказала лякарствы хворым, плацiла за ўсё са свайго кашалька. Не было калi i сумаваць па тым, што дом у Вiльмiжа на замку. Больш яна не думала пра Жана Азеведа, дый нi пра кога на свеце. Праз доўгi чорны тунель iшла яна ў поўнай адзiноце наперад. Кружылася галава, але яна iшла i iшла, не раздумваючы, як жывёлiна, што рвецца на прастор з гэтага чаду i цемры. Хутчэй выйсцi на свежае паветра! Хутчэй! Хутчэй!

У пачатку снежня хвароба з новай сiлай навалiлася на Бернара: неяк ранiцай ён прачнуўся ад страшэннага холаду i адчуў, што ў яго адымаюцца ногi... А што было пасля? Вечарам свёкар прывёз з Бардо ўрача. Той аглядзеў хворага i доўга маўчаў. (Тэрэза трымала лямпу, а жонка Бальёна потым успамiнала, што гаспадыня была белая як смерць.) На слаба асветленай лесвiчнай пляцоўцы Педмэ цiха, каб не пачула Тэрэза, тлумачыў свайму калегу, што аптэкар Даркэ паказаў яму два падробленыя рэцэпты, якiя, аднак, былi падпiсаны iм, доктарам Педмэ. На адным нечая злачынная рука напiсала: "Каплi Фаўлера", а на другiм былi выпiсаны даволi моцныя дозы хлараформу, дыгiталiну i аканiцiну. Бальён перадаў iх аптэкару разам з iншымi рэцэптамi. Даркэ засумняваўся, занепакоiўся, што адпусцiў яды, i назаўтра прыбег да Педмэ... Што ж, Бернар усё гэта ведае не горш, чым Тэрэза. Яго адразу адправiлi ў Бардо, у клiнiку, i там яму палепшала. Тэрэза засталася ў Аржалузе адна. Але якой бы глыбокай нi была гэтая адзiнота, да яе даносiўся нарастаючы гул: загнаны ў нару звер ужо чуў наблiжэнне ганчакоў... Яна знемагала, нiбы пасля бясконцага марафону, калi да мэты было ўжо рукой дастаць, а яе раптам бразнулi вобземлю, i яна ўпала як падкошаная...

Неяк вечарам у канцы зiмы да яе прыязджаў бацька. Як жа ён стараўся ўгаварыць Тэрэзу зняць з сябе абвiнавачаннi i падазрэннi! - "Усё яшчэ можна ўладзiць. Доктар Педмэ згадзiўся забраць з суда сваю скаргу, бо ён нiбыта да канца не ўпэўнены, цi адзiн рэцэпт не напiсаны ягонай рукой. А што да хлараформу, дыгiталiну i аканiцiну, то ён, вядома, не мог выпiсаць iх у такiх вялiкiх дозах. Ну, а раз у крывi хворага гэтыя рэчывы не выяўлены..."

Размова тая адбывалася ў цёткi Клары. Лямпы не запальвалi. Водблiскi агню з камiна напаўнялi халодны пакой дрыготкiм святлом. Тэрэза, нiбы вучанiца, якая пераказвае вызубраны ўрок, гаварыла цiхiм манатонным голасам (Божа! Колькi бяссонных начэй паўтарала яна гэты ўрок сама сабе!):

- Я спаткала на дарозе нейкага нетутэйшага чалавека. Ён сказаў, што ведае, што я пасылаю чалавека ў аптэку па лякарствы, i папрасiў узяць ад яго рэцэпт. Сам ён быў вiнаваты аптэкару грошы i не хацеў там паказвацца. Ён не пакiнуў мне свайго адраса, абяцаў сам прыйсцi i забраць лякарствы...

- Тэрэза! Прыдумай што-небудзь другое! Прашу цябе, дзеля нас усiх, дзеля сям'i! Прыдумай што-небудзь!..

Бацька ўпарта, зноў i зноў паўтараў свае просьбы. Глухая цётка адчула смяротную небяспеку, што навiсла над Тэрэзай, i прыўзняла галаву ад падушкi: "Што ён табе кажа? Чаго ён хоча? Чаму табе хочуць зрабiць нешта нядобрае?" Тэрэза знайшла ў сабе сiлы ўсмiхнуцца цётцы, пагладзiць яе рукi, а сама, як дзяўчынка на ўроку закону божага, усё паўтарала: "Сустрэла на дарозе чалавека. Ужо сцямнела, i я не разгледзела яго ў твар. Ён не сказаў мне, на якой ферме жыве... А нядаўна вечарам ён прыходзiў i забраў лякарствы. Як на тое, дома нiкога не было i нiхто яго не бачыў".

IX

Вось i Сэн-Клер. Тэрэза выйшла з вагона, яе нiхто не пазнаў. Пакуль Бальён забiраў рэчы, яна прашмыгнула памiж штабелямi дошак, абышла станцыю i выйшла на дарогу, дзе стаяў фаэтон.