Андрэ Моруа - Жыццё людзей (на белорусском языке)

- А што вы тут робiце, мiсiс Мартэн?

Я адказала яму, што сама не ведаю, i, паказаўшы рукой на партрэт, сказала:

- Гэта мой муж.

У сваю чаргу, кiўнуўшы на фатаграфiю, ён прамовiў:

- Гэта мая жонка.

Яна была вельмi прыгожая, i я з трывогай падумала, што, магчыма, у гэты момант яна ў абдымках Жака.

- Цi лiчыце вы, - спыталася я, - што палова вашага дома была перавезена ў Францыю ў той час, як наша палавiна адпынулася тут?

- Чаму?

Ён мяне раздражняў. Чаму? Пра гэта я i сама нiчога не ведала. Можа, таму, што ва ўсёй гэтай гiсторыi былi элементы нейкай прадуманай сiметрыi.

- Туманная гiсторыя, - пакiваў галавою мой субяседнiк, - i як яно так зрабiлася?

- "Як! Як!.." - сказала я. - Гэта...

У гэты момант мы пачулi стогны з верхняга паверха i разам падумалi: "Дзецi!"

Джон Грэхем саскочыў з ложка i босы кiнуўся да дзвярэй. Праз адчыненыя дзверы я пачула крыкi, кашаль i голас ангельца, якi то супакойваў, то сварыўся на дзяцей. Я хуценька ўстала, паглядзелася ў люстэрка. Твар быў як звычайна. Крыху паправiла валасы. Заўважыўшы, што дэкальтэ маёй начной кашулi занадта выразнае, я пашукала вачамi кiмано i тут жа ўспомнiла, што павесiла яго ў другой палавiне пакоя, якая засталася ў Францыi.

Я ўсё яшчэ была перад люстэркам, як пачула за спiной збянтэжаны голас.

- Дапамажыце, калi ласка! - папрасiў Джон Грэхем.

З дзiцячага пакоя чулiся моцны плач i крыкi.

- Ахвотна. А ў вас не знойдзецца жаночага халата i тапачак?

- Безумоўна, знойдзем.

Ён даў мне чысты халат i паказаў, як прайсцi ў дзiцячы пакой. Гэта былi цудоўныя малыя. Яны хварэлi на коклюш. Найбольш, вiдаць, мучыўся самы меншы мiлы белабрысы хлопчык. Я ўзяла яго за руку, i ён крыху супакоiўся.

Так у гэтым пакоi прабылi мы дзве гадзiны. Абое страшэнна хвалявалiся, ангелец ад думак пра жонку, я - пра мужа.

Я спыталася ў Джона, цi можна пазванiць у палiцыю. Ён паспрабаваў пазванiць i зразумеў, што тэлефон пашкоджаны. Антэну радыёпрыёмнiка перарэзала папалам. Як толькi пачало свiтаць, Джон Грэхем выйшаў з дому. Дзецi паснулi. Праз некалькi хвiлiн Джон вярнуўся i папрасiў мяне выйсцi разам з iм. Трэба было бачыць фасад дома! Невядомы чараўнiк, вiдаць, хацеў падабраць два дамы аднолькавай вышынi, якiя можна было б падзялiць больш-менш аднолькава. I гэта яму ўдалося. Аднак наш цагляны дамок у Нэi быў даволi просты, з высокiмi вокнамi, акружанымi каменнымi карнiзамi, а перад намi ж стаяў чорна-белы катэдж з шырокiмi паўавальнымi вокнамi. Спалучэнне гэтых зусiм непадобных частак нарадзiла дзiўны архiтэктурны ансамбль. "Арлекiн" Пiкасо ў архiтэктуры - дый годзе!

Я папрасiла мiстэра Грэхема, каб ён даў тэлеграму ў Францыю i даведаўся, што сталася з яго жонкай. У адказ пачула, што тэлеграф адчыняецца толькi ў 8 гадзiн. Ён быў такi флегматык i нават у гэтых надзвычайных абставiнах дапусцiць не мог, што можна было б парушыць распарадак i пабудзiць тэлеграфiста. Дарэмна я старалася яго разварушыць, адказ быў адзiн:

- Тэлеграф працуе з 8 гадзiн!

Нарэшце а палове восьмай, калi Джон Грэхем збiраўся iсцi на тэлеграф, мы ўбачылi, што да дома на канi пад'ехаў палiцэйскi. Ён здзiўлена паглядзеў на дом i перадаў нам тэлеграму ад прэфекта парыжскай палiцыi. У тэлеграме было пытанне, цi знаходжуся я па гэтым адрасе, i адначасова паведамлялася, што мiсiс Грэхем - жывая i здаровая - знаходзiцца ў Нэi.

Няма патрэбы далей цытаваць гэты тэкст. Дастаткова адзначыць, што мiсiс Грэхем з такой жа руплiвасцю клапацiлася пра дзяцей мадам Мартэн, як i яна сама - пра дзяцей ангелькi. Абедзьве сям'i былi ў захапленнi ад далiкатнасцi сваiх спадарожнiкаў у гэтых прыгодах i моцна сябравалi мiж сабой да канца дзён сваiх. Яшчэ 10 гадоў назад мадам Мартэн жыла са сваёй сям'ёй у Шамбурсi (Сена i Ўаза).

Рамкi гэтага раздзела не дазваляюць нам спынiцца на аналагiчных прыгодах, якiя здзiўлялi людзей на працягу ўсяго мая 1954 года.

Серыя "рассечаных дамоў" цягнулася яшчэ даўжэй, чым "перамяшчэннi людзей". Больш як 100 сем'яў было абменена. I гэтыя абмены сталi ўлюбёнымi тэмамi для пiсьменнiкаў i кiнематаграфiстаў. Тут было нешта фантастычнае, што кранала пачуццi i вельмi падабалася публiцы. Дарэчы, даволi пацешна было бачыць (i гэта адбылося на самай справе), як каралева прачынаецца ў ложку жандара, а расейская танцоўшчыца ранiцай здагадваецца, што яна ў алькове прэзiдэнта ЗША. Потым прыгоды з абменам рэзка спынiлiся.

Настаў час новых прыгод. Здавалася, што таямнiчыя iстоты, якiя забаўлялiся, парушаючы жыццё людзей, былi капрызныя i iм хутка надакучалi адны i тыя забавы.

ЗНЯВОЛЕННЕ Ў КЛЕТКУ

У пачатку верасня невядомая рука, чыю сiлу цяпер ведае ўся Зямля, замахнулася на самых таленавiтых вучоных нашай планеты. 12 чалавек, амаль усе славутыя фiзiкi i хiмiкi, адначасова былi сабраны з розных краiн i дастаўлены на паляну ў лесе Фантэнбло (непадалёк ад Парыжа). Кампанiя маладых людзей кожную нядзелю прыязджала сюды, каб адпачыць i пагуляць па лясных узгорках. Аднойчы яны ўбачылi, як мiж дрэў i камянёў журботна блукаюць старыя. Заўважыўшы iх збянтэжанасць, хлопцы хацелi iм дапамагчы. Падышоўшы блiжэй, яны здзiўлена спынiлiся: ад старых iх аддзяляла нейкая празрыстая непраходная заслона. Хлопцы думалi абмiнуць перашкоду, абышлi вакол i канчаткова ўпэўнiлiся, што старыя акружаны нябачнай сцяной. Некаторыя з маладых пазналi тут сваiх выкладчыкаў. Клiкалi iх, але нiхто iх не пачуў. Гук, вiдаць, не праходзiў праз гэтую сцяну. Вядомыя прадстаўнiкi навукi апынулiся ў клетцы, нiбы драпежнiкi.