Эрих Ремарк - Тры таварышы (на белорусском языке)

- Дзiўныя вы людзi, моладзь увогуле. Мiнулае вы ненавiдзiце, сённяшнiм днём вы пагарджаеце, а будучыня - што будзе, тое будзе. Дабром гэта не можа скончыцца!

- А што вы маеце на ўвазе, гаворачы "не можа скончыцца"? - спытаў я. Дабром можа скончыцца толькi тое, што ўвесь час было дрэнна. Тады ўжо лепш, каб дрэнна скончылася.

- Гэта жыдоўскiя фокусы, - сказала фраў Залеўскi з годнасцю i рашуча накiравалася да дзвярэй. Але ўжо ўзяўшыся за ручку, яна раптам рэзка спынiлася.

- Смокiнг? - выдыхнула яна ў здзiўленнi. - У вас?

Шырока адкрытымi вачыма яна разглядала Отаў касцюм, якi вiсеў на дзвярах шафы. Я пазычыў яго, каб вечарам пайсцi з Пат у тэатр.

- Так, у мяне! - сказаў я з'едлiва. - У вас непераўзыдзены талент лагiчных абагульненняў, шаноўная панi...

Яна глянула на мяне. Цэлая гама бурных пачуццяў адлюстравалася на яе тоўстым твары. Усе яны сканцэнтравалiся ў шырокай змоўнiцкай усмешцы.

- Ага! - сказала яна. А потым яшчэ раз: - Ага!

I ўжо з другога боку дзвярэй, з асалодай i хiтрынкай, са светлай радасцю жанчыны, якая зрабiла такое адкрыццё, кiнула праз плячо:

- Дык вось яно як!

- Так яно i ёсць, праклятая цётка, - прабурчаў я ўслед ёй, калi ўпэўнiўся, што яна ўжо не пачуе.

Потым я раз'юшана шпурнуў свае новыя туфлi разам з карабком на падлогу. Ёй трэба багаты... быццам я гэтага не ведаў!

Я прыйшоў да Пат, каб iсцi разам у тэатр. Яна, ужо апранутая, стаяла ў пакоi, чакаючы мяне. Я ледзь не задыхнуўся, убачыўшы яе. Упершыню за час нашага знаёмства яна была ў вячэрняй сукенцы.

Сукенка была пашыта са срабрыстай парчы. Яна мякка спадала з прамых плячэй, падкрэслiваючы яе статную фiгуру. Яна здавалася вузкай i ўсё-такi была настолькi шырокай, што не перашкаджала рабiць прыгожыя вольныя крокi. Спераду яна была цалкам закрытая, а на спiне быў глыбокi вастракутны выраз. У матава-сiнiм змярканнi Пат выглядала ў ёй як срабрысты факел, яна была дзiўна непазнавальная, святочная i вельмi далёкая. За яе спiной лунаў дух фраў Залеўскi з перасцерагальна ўзнятым пальцам.

- Добра, што першы раз я ўбачыў цябе не ў гэтай сукенцы, - сказаў я. - Я нiколi ў жыццi не адважыўся б падысцi да цябе.

- Так я табе i паверыла, Робi. - Яна ўсмiхнулася. - Падабаецца?

- Яна мяне пужае! Ты ў ёй - зусiм iншая жанчына.

- Гэта не страшна. На тое i ёсць сукенкi.

- Магчыма. Мяне яна крыху прыгнятае. Да гэтай сукенкi патрэбна мець зусiм iншага мужчыну. З вялiкiмi грашыма.

Яна засмяялася.

- Мужчыны з вялiкiмi грашыма часцей за ўсё агiдныя, Робi.

- Але ж не грошы?

- Не, - сказала яна, - не грошы.

- Так я i думаў.

- А ты не згодны?

- Чаму ж, -сказаў я. - Хоць грошы i не прыносяць шчасця, затое выдатна супакойваюць.

- Яны прыносяць незалежнасць, даражэнькi, а гэта важней. Але калi хочаш, я магу пераапрануцца.

- Нi ў якiм разе. Сукенка - шыкоўная. З сённяшняга дня я краўцоў буду цанiць вышэй за фiлосафаў. Краўцы прыносяць у жыццё прыгажосць. Гэта ў сотнi разоў даражэй, чым глыбокiя думкi. Асцерагайся, я магу яшчэ закахацца ў цябе.

Мы засмяялiся. Я неўпрыкмет агледзеў сябе. Кёстэр быў крыху вышэйшы за мяне, i мне давялося там-сям зверху прышпiлiць штаны, каб яны не вiселi. Дзякаваць богу, яны трымалiся.

Мы пад'ехалi да тэатра на таксi. Па дарозе я больш маўчаў, нават не ведаючы чаму. Калi мы выходзiлi, я, разлiчваючыся, мiжволi зiрнуў на шафёра. У яго былi пачырванелыя ад бяссоння вочы. Ён быў непаголены i меў змораны выгляд. Абыякавым жэстам ён узяў грошы.

- Добры заробак сёння? - цiха спытаў я.

Ён узняў вочы.

- Нармальна, - сказаў ён неахвотна. Ён палiчыў мяне проста за цiкаўнага.

На нейкi момант у мяне з'явiлася жаданне сесцi побач з iм i паехаць. Потым я павярнуўся. Пат, хударлявая i гнуткая, прыгожая, у кароткiм срабрыстым жакеце з шырокiмi рукавамi, апранутым на срабрыстую сукенку, стаяла, чакаючы мяне.

- Хутчэй хадзем, Робi, зараз пачнецца!

Каля ўвахода тоўпiлiся людзi. Сёння была вялiкая прэм'ера, тэатр быў асветлены пражэктарамi, адна за адной пад'язджалi машыны, з iх выходзiлi жанчыны ў вячэрнiх сукенках, блiскуча ўпрыгожаныя, мужчыны ў фраках, з ружовымi сытымi тварамi, яны былi вясёлыя, смяялiся бестурботна i самаўпэўнена. А сярод гэтага ўсяго зарыпела i застагнала старое таксi, якое вёў адсюль змораны шафёр.

- Дык хадзем жа, Робi! - паклiкала Пат, гледзячы на мяне ззяючымi i ўсхваляванымi вачыма. - Ты нешта забыў?

Я кiнуў варожы позiрк на людзей вакол мяне.

- Не, - сказаў я. - Я нiчога не забыў.

Потым я падышоў да касы i замянiў бiлеты. Я купiў бiлеты ў ложу, хоць яны каштавалi неверагодна шмат. Я не хацеў, каб Пат сядзела сярод гэтых удачлiвых людзей, якiх нiчым не здзiвiш. Я не хацеў, каб яна належала да iх. Я хацеў, каб яна была толькi са мной.