Джон Стейнбек - Гронкi гневу (на белорусском языке)

Мiсiс Уэйнрайт крыкнула з другога канца вагона:

- Я памагаю Эгi надзець свежую сукенку. Мы зараз.

Ружа Сарона паволi павярнулася, падышла да шырокiх дзвярэй вагона i асцярожна спусцiлася па сходках. Ступiўшы на зямлю, яна паволi пабрыла да рэчкi, а там пайшла сцежкай, што цягнулася па беразе. Яна iшла туды, куды незадоўга перад тым хадзiла мацi, - у густы вярбняк. Вецер дзьмуў цяпер амаль без парываў, i вецце роўна шапацела. Ружа Сарона апусцiлася на каленi i на карачках палезла ў самы гушчар. Галiнкi драпалi ёй твар, чаплялiся за валасы, але яна не зважала на гэта. Яна спынiлася толькi тады, калi вецце апляло яе з усiх бакоў. Ружа Сарона легла на спiну i адчула цяжар дзiцяцi ў сваiм улоннi.

У цёмным вагоне заварушылася на сваiм матрацы мацi, потым адкiнула коўдру i паднялася. Праз расчыненыя дзверы ў вагон слаба цадзiлася шараватае святло зорак. Мацi падышла да дзвярэй, спынiлася ў праёме i абвяла позiркам наваколле. На ўсходзе зоркi пачалi ўжо бляднець. Слабы ветрык шастаў у густым вербалоззi, цiхi гоман вады даносiўся з рэчкi. Амаль увесь лагер спаў, толькi каля адной палаткi разгаралася невялiкае вогнiшча, i вакол яго стаялi людзi. Мацi бачыла iх твары, асветленыя слабым яшчэ, няроўным полымем. Людзi пацiралi азяблыя рукi, потым павярнулiся спiнай да вогнiшча i выставiлi рукi назад, да цяпла. Вецер раз-пораз налятаў парывамi, у паветры адчувалася наблiжэнне першых замаразкаў. Мацi зябка пакурчылася i таксама пацерла рукi. Яна цiхенька вярнулася ў вагон i каля лiхтара намацала запалкi. Вiскнуў шчыток. Мацi запалiла кнот i, калi разгарэўся сiнi агеньчык, крыху падкруцiла кнот, i ў лiхтары засвяцiўся жоўты круглаваты язычок агню. Мацi панесла лiхтар да печкi, паставiла на плiту i, наламаўшы сухiх вярбовых галiнак, усунула iх у топку. Праз момант гучна загуў у трубе агонь.

Ружа Сарона цяжка перавярнулася на бок i села на матрацы.

- Зараз я ўстану, - сказала яна.

- Паляжала б яшчэ крышачку, пакуль не сагрэецца, - параiла мацi.

- Не, я ўстану.

Мацi налiла з вядра вады ў кафейнiк i паставiла яго на плiту, потым паставiла на агонь патэльню, шчодра змазаную салам, каб яна добра нагрэлася пад цеста для кукурузных праснакоў.

- Што з табой? - цiха запыталася мацi.

- Я пайду, - сказала Ружа Сарона.

- Куды?

- Бавоўну збiраць.

- Нельга. Табе ўжо хутка раджаць.

- Яшчэ можна. Я пайду.

Мацi ўсыпала каву ў ваду.

- Разашарна, ты ўчора не ела з намi аладак. - Ружа Сарона маўчала. - I чаго табе ў голаў прыйшло збiраць бавоўну? - Зноў маўчанне. - Гэта праз Эла i Эгi? - Мацi пiльна паглядзела на дачку. - Ды што ты, Разашарна! Табе хадзiць у поле няма нiякай патрэбы.

- Я пайду.

- Што ж, добра. Толькi не ператамляйся. Уставай, бацька! Прачнiся, падымайся!

Бацька залыпаў вачамi i пазяхнуў.

- Не выспаўся, - прастагнаў ён. - Учора ў гадзiн адзiнаццаць леглi.

- Давайце, хутчэй падымайцеся, усе ўставайце, iдзiце мыцца.

Жыхары вагона мала-памалу ажывалi, вылазiлi з-пад коўдраў i, пацепваючыся ад холаду, нацягвалi адзежу. Мацi наразала скрылiкамi саланiну на другую патэльню.

- Iдзiце мыйцеся, - падганяла яна.

У другой палове вагона ўспыхнула святло, пачуўся трэск сучча.

- Мiсiс Джоўд! - данёсся голас мiсiс Уэйнрайт. - Мы ўжо збiраемся. Хутка будзем гатовыя.

Эл прабурчаў:

- I нашто ў гэткую рань падымацца?

- Там усяго дваццаць акраў, - сказала мацi. - Трэба прыехаць як найраней. Бавоўны мала. Трэба паспець, а то без нас збяруць. - Мацi прыспешвала iх адзявацца, старалася, каб хутчэй паснедалi. - Ну, пiце каву, пара ехаць.

- У цемры ж бавоўну не збiраюць, ма.

- Раней свiтання мы туды i не дабяромся.

- Там, пэўна, мокра.

- Дожджык быў дробны. Хутчэй пiце каву. Эл, паснедаеш, рыхтуй машыну, сказала мацi i крыкнула: - Мiсiс Уэйнрайт, вы гатовыя?

- Канчаем снедаць. Праз хвiлiнку выходзiм.

Лагер прачнуўся, ажывiўся. Каля палатак гарэлi вогнiшчы. Над вагонамi клубiўся дым з труб.

Эл залпам выпiў каву i набраў поўны рот гушчы. Ён збег па сходках, адплёўваючыся на хаду.

- Мiсiс Уэйнрайт, мы ўжо гатовыя! - крыкнула мацi. Яна павярнулася да Ружы Сарона: - Ты тут заставайся.

Ружа Сарона сцяла зубы.

- Я паеду таксама, - сказала яна. - Мне трэба ехаць, ма.

- У цябе ж мяшка няма. Ды i цягаць яго табе нельга.

- У твой буду класцi.

- Паслухай мяне.

- Паеду.

Мацi ўздыхнула:

- Што ж, буду за табой наглядаць. Добра было б доктару цябе паказаць.

Ружа Сарона ўсхвалявана захадзiла па вагоне. Надзела свой лёгкi жакет, зняла яго.

- Коўдру вазьмi, - параiла мацi. - Захочаш адпачыць, не азябнеш. - За задняй сценкай вагона пачуўся гул матора. - Мы першыя паедзем, - зарадавалася мацi. - Ну, бярыце свае мяшкi. Руцi, не забудзься на кашулi, я iх зашыла, будзеце збiраць у iх.