Джон Стейнбек - Гронкi гневу (на белорусском языке)

Яны паволi адолелi нястромкi пад'ём па другi бок яра. Цяпер, калi сонца хiлiлася на захад, спёка пачала спадаць, i хоць паветра па-ранейшаму было яшчэ гарачае, сонечныя промнi абрыналiся ўжо з меншай сiлай. Па краях дарогi стаялi такiя ж крывыя калы з нацягнутым на iх калючым дротам. Справа драцяная загарадзь пайшла праз баваўнянае поле, але няспелы бавоўнiк быў аднолькавы з абодвух бакоў - сухi, цёмна-зялёны, зацярушаны пылам.

Джоўд паказаў рукой на межавую загарадзь:

- Вось наша мяжа. Папраўдзе, агароджа нам была без патрэбы, але ў нас завёўся дрот, i бацьку закарцела абгарадзiць поле. Цяпер, кажа, адчуваеш: сорак акраў - гэта сорак акраў! Толькi не было б нiякай агароджы, каб неяк раз ноччу дзядзька Джон не прывёз у сваiм фургоне цэлых шэсць шпуль дроту. Выменяў у бацькi на парася. Дзе ён узяў гэты дрот, так i засталося тайнай. - На пад'ёме яны пайшлi цiшэй, цягнучы ногi па мяккiм, глыбокiм пыле i адчуваючы пад ступнямi зямлю. Вочы ў Джоўда нiбы ўзiралiся ў мiнулае. Здавалася, ён пацiху пасмейваецца сам з сябе. - Дзiвак у нас дзядзька, - сказаў ён. - Узяць хоць парася гэтае, - ён хiхiкнуў i моўчкi пайшоў далей.

Кейсi нецярплiва чакаў, калi Джоўд зноў загаворыць. Але працягу не было. Ён даў Джоўду яшчэ трохi часу, каб сабрацца з думкамi, i нарэшце не вытрымаў i крыху раздражнёна спытаўся:

- Ну i што ж ён з парасём гэтым зрабiў?

- Га? А-а... Ну, ён тут жа, на месцы, закалоў яго i загадаў мацi плiту распалiць. Тады выразаў адбiўных i паклаў на гарачую патэльню, а рэбры з кумпяком у духоўку засунуў. Адбiўныя з'еў, тым часам рэбры згатавалiся, а як рэбры абгрыз, кумпяк падрумянiўся. Узяўся за кумпяк - адхопiць нажом добры кавалак i пхае ў рот. Мы, дзецi, ад яго не адыходзiм, клянчым, i ён, нарэшце, пачаставаў нас, а бацьку нi дробачкi не даў. Нарэшце так аб'еўся, што яго званiтавала, i тады ён залёг спаць. Пакуль спаў, мы з бацькам з кумпяком тым расправiлiся. Ранiцай дзядзька Джон падымаецца i другi кумпяк бразь - у духоўку. Бацька пытаецца: "Няўжо, Джон, ты ўсяго падсвiнка з'есцi сабраўся?" А той кажа: "Сабраўся, Том. Баюся толькi, каб ён не пратух, перш чым я яго ў страўнiк адпраўлю, а я тухляцiны не ем, хоць i страшэнна люблю свiнiну. Пакладзi трохi сабе на талерку, а мне аддай назад дзве шпулi дроту". Ну, сэр, бацька мой не з дурных. Даў дзядзьку Джону абжырацца, а як надышоў час таму ехаць, яшчэ больш за палову засталося. Бацька i кажа: "Ты яе засалiў бы, Джон". Але ж дзядзька не такi: захоча свежанiны, дык ты яму цэлую свiнню падавай, а наб'е жывот, нават паху яе не церпiць. Паехаў, а што засталося, бацька засалiў.

Кейсi сказаў:

- Калi б я быў, як раней, прапаведнiкам, дык зараз жа вывеў бы з гэтага мараль i наставiў бы цябе на шлях iсцiнны. Але больш пропаведзяў нiхто ад мяне ўжо не пачуе. Як думаеш, чаму ён гэтак зрабiў?

- Не ведаю, - адказаў Джоўд. - Проста прагны на свiнiну. Мне i самому, як успомнiў, страшэнна захацелася. За ўсе чатыры гады толькi чатыры кавалкi смажанай свiнiны з'еў - па адным на кожныя Каляды.

Тонам прапаведнiка Кейсi прамовiў:

- Можа, Том зарэжа адкормленае цяля свайму блуднаму сыну, як у Пiсаннi?

Джоўд пагардлiва засмяяўся:

- Ты, браце, бацькi не ведаеш. Калi ён курыцу рэжа, дык не столькi крыку ад яе, колькi ад яго самога. Не можа ён такое рабiць. Свiнню заўсёды беражэ на Каляды, а яна ў вераснi задзiрае капыты - ад перакорму цi ад хваробы якой, пасля чаго есцi яе нельга. Затое дзядзька Джон, як захочацца яму свiнiны, дык наесца ўжо да адвалу. Свайго не прапусцiць.

Яны паднялiся на грэбень узгорка i ўнiзе ўбачылi ферму Джоўдаў. Том спынiўся.

- Тут нешта не так, - сказаў ён. - Зiрнi на дом. Штосьцi нядобра. Нiдзе нi душы.

Абодва стаялi, пазiраючы на невялiкую купку будынiн.

РАЗДЗЕЛ ПЯТЫ

Землеўласнiкi пачалi наведвацца на свае землi, але часцей замест сябе пасылалi пасрэднiкаў. Агенты гэтыя паяўлялiся на палях у лiмузiнах, шчупалi i расцiралi пальцамi сухую зямлю, а то заганялi ў глебу земляны бур i бралi пробу. З-за парканаў сваiх апаленых сонцам падворкаў арандатары з трывогай сачылi за лiмузiнамi, што снавалi ўздоўж палёў. Нарэшце пасрэднiк уязджаў у двор i, не выходзячы з кабiны, заводзiў гутарку з арандатарам праз акенца. Падышоўшы да машыны, арандатары першыя хвiлiны стаялi, потым апускалiся на кукiшкi i вадзiлi па пыле падабранымi з зямлi пруткамi.

Праз адчыненыя дзверы дамкоў вызiралi кабеты, а з-за iх спiн цiкавалi дзецi - светлавалосыя, пад колер кукурузы, дзецi з шырока расплюшчанымi вачамi, - пачухваючы пальцамi адной босай нагi галёнку другой. Жонкi i дзецi не спускалi вачэй са сваiх мужчын, якiя размаўлялi з прадстаўнiкамi гаспадароў зямлi, i зацята маўчалi.