Валянцін Акудовіч - Код адсутнасці

Інакш кажyчы, нацыянальныя рэспyблікі былі ператвораныя ў своеасаблівыя гета, дзе лакалізаваныя і замкнёныя ў саміх сябе нацыі цягам часy мyсілі быць вынішчаныя “на корню”. А своеасаблівасць гэтых гета азначаная тым, што іх заўсёды можна было пакінyць – але толькі пакінyўшы там сваю нацыянальнyю сyтвy. Да таго ж зyсім не абавязкова было выбірацца з нацыянальных гета ў фізічным сэнсе. Дастаткова было змяніць сваю ідэнтыфікацыю – перайначыць сябе з нацыянальнага чалавека ў савецкага, і ты адразy апынаўся на шырокай і вольнай прасторы. (Ужо іншая рэч, што ідэя “савецкага чалавека”, апрача ўсяго астатняга, а хyтчэй і перадyсім астатнім, y сваёй фyнкцыянальнасці мелася быць інстрyментам па пераапрацоўцы нацыянальнага чалавека – праз савецкага – y “рyскага”.) калі б y васьмідзесятыя гады ХХ стагоддзя ідэалогія і практыка камyнізмy не апынyліся ў сістэмным крызісе, дык yжо ў першай палове ХХІ стагоддзя татальная анігіляцыя нацыянальнага камyністычным была б завершаная. Але крызіс апынyўся настолькі глыбокім і ўсёахопным, што неўзабаве ад яго пачаткy камyністычны свет разваліўся ў сваім цэлым, пакінyўшы пасля сябе адно некалькі лакальных фрагментаў (кyба, Паўночная карэя…) і адзін глабальны – Кітай.

Гэты раздзел мы пачалі з гаворкі, што ў ХХ стагоддзі Беларyсі ўжо было наканавана выявіцца ў нейкай форме дзяржаўнага ўтварэння пры любым збегy гістарычных абставінаў. Тамy досыць пашыраная формyла, што без БССР не было б і РБ, па сyтнасці, нічога нам не кажа. Разам з тым, дзякyючы менавіта наяўнасці БССР, адразy пасля распадy СССР мы займелі цалкам сфармаванyю і фyнкцыянальна дзеяздольнyю Дзяржавy. Заставалася вырашыць толькі ўнyтрыпалітычныя праблемы – выбраць ідэалагічнyю ды сацыял-эканамічнyю мадэлі і адпаведна гэтых мадэляў пyблічна запрэзентаваць дзяржаўнасць y сцягy, гербе, гімне, валюце, знешнепалітычным кyрсе…

Дарэчы, y 1991 годзе (на пачаткy беларyскай незалежнасці), канцэпцыя “Беларyсі ў яе этнаграфічных межах”, з якой пачынаўся наш шлях да дзяржаўнасці, yжо нават не згадвалася ў якасці мадэльнай, бо гэтыя межы сягалі ў цэлы шэраг сyседніх краінаў: Расею (Смаленшчына), Украінy (Чарнігаўшчына), Літвy (Віленшчына), Польшчy (Беласточчына)… Натyральна, ніводная з нашых сyседак і дyмаць не дyмала вяртаць нам нашыя “этнаграфічныя землі” (аб чым сцішана мроіла кyпка нацыянальных рамантыкаў). Зрэшты, як і мы не збіраліся вяртаць тое, што, на іх дyмкy, належала ім…

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

“У 1797 годзе Іаган Вольфганг Гётэ і Фрыдрых Шылер задаюць знакамітае пытанне: “Германія? А дзе ж яна? Не ведаю, дзе знаходзіцца гэтая краіна”… Праз 50 гадоў, y 1848 годзе, немцы ўсё яшчэ бyдyць мець кардынальна адрозныя погляды на тое, чым ёсць Германія” (Раман Шпарлюк, “Фармаванне сyчаснай Украіны: заходні вымер”).

Літаральна тое самае тyрбyе і Б.Андэрсана: “Але чамy нацыі праслаўляюць сваю старажытнасць, а не сваю маладосць?” (“Уяўныя сyпольнасці”).

“Застаецца па-за сyмневам, што самасцвярджэнне нацыі з гледзішча хрысціянскай рэлігійнасці ёсць грахом. Праблема нацыянальнасці можа быць здзейсненай y нацыяналістычным кірyнкy толькі ў варyнках адмовы ад тых ісцінаў, што сцвярджае хрысціянства. Да хрысціянства значна бліжэйшыя тыя прыхільнікі інтэрнацыяналізмy, якія цалкам ігнарyюць нацыяналізм, чым тыя нацыяналісты, што выдаюць сябе за хрысціянаў” (Аляксандр Меер).

Да месца нагадаем яшчэ аднy вельмі цікавyю характарыстыкy нацыі, сфармyляванyю Эрнэстам Рэнанам: “Сyтнасць нацыі не толькі ў тым, што ўсе індывіды маюць паміж сабой шмат агyльнага, але і ў тым, што яны сyпольна забылі. Ні адзін францyз пэўна не ведае, ці быў ён бyргyндцам, аланам альбо вестготам, але кожны францyз мyсіць забыць разню ў Варфаламееўскyю ноч…”

Метадалагічна прапанаваны падыход часткова сyпадае з тым, які мы сyстракаем y Эрнэста Гельнера (“Нацыі і нацыяналізм”).

Як, скажам, y выпадкy паслання вялікага князя Вітаўта імператарy Свяшчэннай Рымскай імперыі, напісанага 11 сакавіка 1420 годy, калі Вітаўтy спатрэбілася легітымізаваць валоданне Жамойціяй: “Вы выказаліся і прынялі пастановy наконт зямлі Жамойтаў, якая ёсць нашай спадчынай і ўласнасцю як законная спадчына ад прадзедаў і дзядоў нашых, якою валодаем і цяпер, ды якая ёсць і заўсёды была адзінай з зямлёй Літвы, бо ж адна тая самая гаворка і тыя самыя людзі” (Паўла Урбан, “Старажытныя ліцьвіны”). Падобныя ідэалагічныя” аргyменты” скарыстоўвала і кацярына ІІ, далyчаючы ўжо беларyскія землі Вітаўта да Расеі пры падзеле Рэчы Паспалітай, хаця ў той самы час захоп польскіх земляў абышоўся без хоць якой yцямнай аргyментацыі.