Андрэй Федарэнка - Нічые

А тут, у дадатак да ўсяго, яшчэ ўспомнілася, што сёння яму ў Скрыгалаў на млын ехаць. Сам напрасіўся.

Рэч у тым, што Міканор з Бацькам хоць і жылі ў адным двары, але гаспадаркі ў іх лічыліся дзве — асобныя. Скончыўся абмалот, Міканор сваю норму харчнарыхтоўкі здаў усю, а Бацька пару мяхоў лішку прыхаваў, спадзеючыся — у выпадку чаго — прыкрыцца тым жа Міканорам… Якраз пайшла чутка, што ў недалёкім Скрыгалаве запрацаваў паравы млын. Вось толькі ці надоўга? Трэба было скарыстоўваць момант, везці ды малоць, пакуль хоць нейкае зацішша.

І тут Міканор праявіў нечаканую цвёрдасць — ніякіх паездак! Адна справа — жыта, і зусім іншае — мука. Прыхаваць лішкі можна мала на што, хоць бы і на насенне, правіннасць у тым невялікая, а вось малоць… Малоць — гэта супраць закону, супраць савецкай улады. Ён, Міканор, і без таго шмат на што вочы закрывае, патураючы Бацьку, а на злачынства ісці не збіраецца.

— Сваё змалоць — злачынства? — прыкідваўся нявіннай авечкаю Бацька. — Калі такое сталася, што яно так звацца пачало?

Трухановіч, які быў міжвольным сведкам гэтай сцэны, перш хацеў ціхенька выграбацца з хаты. Але штосьці падказала яму, што гэта, можа, і ёсць той выпадак, калі ён хоць чым зможа быць карысным гэтым людзям. Ён застаўся.

— Ні сам не паеду, ні вы не паедзеце, — казаў Міканор. — Вас жа кожная дзірка ў плоце ў тым Скрыгалаве ведае! І ўчотчык, і млынар… Не трэба мне, каб пасля пальцамі тыкалі, што сын па хатах ходзіць, апошняе выграбае, а бацька…

— Хіба я цябе пасылаў на такую работу? Ты ж сам яе знайшоў, — упарціўся Бацька, але асцярожна гаварыў, бо грэх было наракаць на Міканора, за якім і так яму вялікая паслабка была. — Вунь Стахвей не хаваецца: звазіў учора, і змалоў, і вярнуўся…

— Кіньце гэта! Стахвею можна. А нам — не!

— Другія вунь і змалолі, — гнуў сваё Бацька, — і нічога ім. А ў нас усё не як у людзей…

— Так і скажыце! Не так вам тое жыта і тая гарэлка, як пазавідвалі, як бы ад людзей не адстаць. А на мяне і без таго косяцца, што іншых агітую, а бацьку роднага не чапаю. А як вас зачэпіш, калі ў вас такая кулацкая натура?

— Дык у цябе затое бальшавіцкая — вось і звазіў бы, і ніхто б табе слова не сказаў бы…

— Яшчэ чаго лепшага не маглі прыдумаць?! Мала вам, што я і так маўчу пра тыя лішкі? Ці вы хочаце, каб мяне ў Мозыр пад канвоем павезлі?!

— Ды Бог з табою, сынку, — спалохаўся Бацька. — Не хочаш, не трэба, я ж цябе не пасылаю. Маўчыш — і на тым дзякуй, — пачаў падхалімнічаць ён, добра ведаючы сынаў характар: пазлуецца ды ўсё адно саступіць. — Прападзе ж жыта… І як гэта без гарэлкі? А яно ж горш і горш з кожным днём…

І далей, ужо не да Міканора, а да «меншага» — Трухановіча, звяртаючыся:

— Прапусцім час, шкода ж. Потым рады не дасі гэтаму жыту… Вунь задажджыла — хутка вуліцу не пярэйдзеш, не тое што ў Скрыгалаў… Ды і млын чакаць не будзе. Стахвей казаў учора, што…

— Давайце, я з'езджу, — прапанаваў Трухановіч — абыякава, нібы тым па цэлых днях і займаўся, што па млынах раз'язджаў.— Дакументы ў мяне ў парадку, ніхто мяне ў тым Скрыгалаве не ведае…

— А зможаш? — хутка спытаў Бацька. Гэтая хуткасць яго і выдала, паказаўшы, што такі варыянт абдумваўся ім адпачатку, як самы, можа быць, для ўсіх іх найлепшы.

— Ды куды яго адпускаць? Яшчэ дарогу забудзе! — вырвалася ў Міканора. Але не са злосцю, не з насмешкай вырвалася, было відаць, перажывае ён за брата. — Хіба і праўда мне з ім паехаць?.. А перад Скрыгалавам пераседзець дзе ў лесе, пачакаць, пакуль назад… Цьфу, чорт ведае што!

— Не дуры галавы, — стаў супакойваць яго ўраз падвесялелы Бацька. — Мо і праўду кажа… Што там ехаць? Дарога сама выведзе… І там, у Скрыгалаве, хто яго ведае? Трухановічаў поўная акруга. А тут, свае — дык дурны не ўбачыць, а разумны прамаўчыць…

— Вось няймецца вам з гэтым жытам! Едзь. Хай едзе. Мне то што? Глядзіце самі. Але радня раднёю, а мяне тут не было, і не чуў, не бачыў нічога!

Усё атрымалася па Бацькавых словах, а не па Міканоравых. І з'ездзіў удала, і вярнуўся жывы­здаровы, і дарога сама вяла, а разумны конь сам вёз, і нават з дажджом як падгадалі — нікога знаёмага не стрэлася на шляху. Усю дарогу туды Трухановіч прасядзеў крукам пад брызентавай накідкаю, аб якую стракатаў дожджык. Добра так было, зацішна, нават думаць не хацелася…

У Скрыгалаве адразу знайшоў, ні ў кога не пытаючы, двухпавярховы цагляны будынак паравога млына. Каля яго ўжо стаяла цугам падводаў пяць. Трухановіч прыстроіўся ў канцы. Пакуль марудна рухалася чарга, пакарміў каня з рукі сенам, потым пахадзіў між падводаў… Хутка знайшліся памочнікі — мяхі на млын аднесці і муку на воз пагрузіць, самі вызваліся, і нават пляшку самагонкі, якіх Бацька дзве даў з сабою, спярша браць не хацелі: «Свой — браток­хрантавік, што ж мы, няхрышчаныя хіба?..» Збыўшы з рук адзін клопат, Трухановіч вырашыў заглянуць на млын, каб хоць трохі разабрацца, што тут да чаго, каб потым, калі яго чарга падыдзе, не выглядаць поўным невукам.