Андрэй Федарэнка - Нічые

«Дзядзька, мы такое семдзесят гадоў слухалі, і досыць; цяпер вы будзеце слухаць нас…»

«… І яшчэ слонікам!»

«… Это же сознательное обеднение! Неужели два великих языка, русский и английский…»

«Ды ў тым і справа, што родная мова толькі памагае засвойваць чужыя…»

«Не знаю, не думаю… Мне, например, не помогла…»

«Табе паможа толькі клініка...»

«… Я же не оскорбляю вас, не кривжу, то есть…»

Трухан, асцярожна прычыніўшы дзверы, выйшаў у прыбіральню.

Каля «сабачага» пакоя спыніўся, прыслухаўся. Адказам яму было перш бурчэнне, а потым і нейкі шып, быццам каты ці гадзюкі там жылі, а не сучка са шчанюком.

Калі ён вярнуўся на кухню, Церашкоў з Альбертам Казіміравічам пачалі новую партыю. Церашкоў папіваў з юрыставага бакала віно. А юрыст бы той клешч прысмактаўся да Ведрыча.

Цяпер ужо і Трухану было што сказаць… Вось толькі, на жаль, ніхто ў яго нічога не пытаў. А сказаў бы ён так: ну, навошта такая цвердалобая прынцыповасць? Навошта нам гэты юрыст? Перад кім мы сыплем бісер, на што трацім энергію, чаму самі сябе не беражэм? Навошта самахоць узвалілі на сябе гэтую няўдзячную місію — агулам, паўсюдна, без разбору агітаваць за беларушчыну абы­каго? Да беларускай мовы трэба яшчэ права допуску мець, трэба заслужыць гонар быць да яе далучаным.

Вось што сказаў бы Трухан, калі б кагосьці цікавілі яго думкі.

«…Ладно! Назовите мне хотя бы десяток бестселлеров на белорусском языке, типа «Трёх мушкетеров»… Ну хорошо, Караткевич, и то с натяжкой, ну «Полесские робинзоны»… А кроме?!»

«Стоп — я перахаджу…»

«А тады — вілка!»

«… Чаго ты прычапіўся да мяне?! Задралі вы ўжо! То ў пракуратуры з трактарамі, то якісь самашэчы з «Палескімі рабінзонамі»…»

«За стол, калі ласка!» — не запрасіла, а загадала, у самы час на кухню заходзячы, Нэлі. Яна паспела пераапрануцца. На ёй была сціплая цёмна­вішнёвая з белымі карункамі сукенка, што рабіла яе падобнай на маладзенькую разбітную манашку, якая збегла ў манастыр па дурасці, ад нераздзеленага дзіцячага кахання, а цяпер каецца.

Толькі напоўнілі чаркі і фужэры, толькі Альберт Казіміравіч падняўся, каб сказаць тост, — не паспеў рота раскрыць, як грымнуў стрэл, умазаў у столь корак, трайным рыкашэтам адбіўся ад сцен, заскакаў па падлозе… Ведрыч знайшоў самы час адчыняць другую пляшку шампанскага! Нэліна цётка аж малую да сябе прыціснула, а потым, калі адпусціў спалох, рассмяялася з палёгкаю. І ўсе разам з ёю. Ну, меў гэты Ведрыч за душою штосьці такое, што крыўдзіцца на яго не можна было.

«Правільна, Толя, — сказаў Альберт Казіміравіч. — І без слоў бачна, як усе мы тут маю адзіную дачушку любім. І за яе п’ем! — Ён пацалаваўся з Нэлі і сеў, крыху збянтэжаны.

«Ты таксама будзеш піць?» — спытаў Ведрыч у Трухана.

«Буду…»

«Глядзі. Калі што, я цябе адкачваць не збіраюся. Ды вы ж не наядайцеся многа, — гучна папярэдзіў сваіх, — гарачае яшчэ будзе!»

Выпілі, закусілі, папрыцерліся адзін да аднаго, як яно заўсёды за сталом бывае... Поўным ходам пайшло святкаванне. Бразгат відэльцаў, нажоў, звон чарак, тэлевізар, які трэба было перакрыкваць… Добра, хутка Нэлі выключыла яго. На стале ўсяго хапала. Ведрыч налягаў на адбіўную з бульбай і з зялёным гарошкам. Імянінніца жавала бутэрброд з маслам і чырвонай ікрою. Церашкоў аддаваў перавагу салёным грыбам і марынаваным памідорчыкам… Як толькі на ім спыняліся вочы, так Трухану ўяўлялася ягоная жонка з сынам: што яны цяпер робяць у інтэрнаце? Ілья Ільіч калупаўся відэльцам у гуляшы, увогуле еў і піў мала і неахвотна — відаць, у думках усё яшчэ знаходзіўся там, на кухні, сярод няскончанай мовазнаўчай дыскусіі…

Ведрыч, як бы ў кампенсацыю за сарваны тост, артыстычна і без ламаніны прачытаў дзяжурны свой для такіх выпадкаў верш, той самы, дзе:

Усім так спадабалася! Прыцішэлы юрыст прамовіў:

«В поэзии — да, возможно… Какие­то скрытые рэзервы есть…»

«А вы, — звярнуўся раздабрэлы ад выпіўкі і закускі Альберт Казіміравіч да Трухана, — таксама пішаце?»

«Піша, яшчэ і як, — адказаў за яго Ведрыч. — Сны запісвае. Пачытай што­небудзь, пасмяшы нас! Добра, добра, не чапаю… Ён у нас сарамлівы. Яшчэ ў вобмарак грымнецца. Ну, хоць пару слоў скажы — ты ж у гасцях!»

Змоўклі ўсе. Страшна пачырванеўшы, Трухан падняўся.

«Нэлі, — сказаў ён. — Калі я заходжу ў аўдыторыю… Не, лепш не так. Чамусьці заўсёды ведаеш, што ты ёсць, прысутнічаеш у аўдыторыі, нават калі не бачыш цябе — як сонца, якое мы бачым, нават не пазіраючы на яго. Такой жа прыгожай, светлай і патрэбнай людзям, як сонца, жадаю табе заўсёды заставацца. Усё».