Андрей Федоренко - Вёска

— Ірэн, хочаш, вып’ем? — сказаў Васкевіч, мосцячыся побач.

— Давай.

Ён кінуўся, прынёс, выпілі з адной шклянкі.

— Ірэн, помніш рэферэндум? Як мы міліцыянера напаілі?

— Его или тебя?

— Ну-у, Ірэн... Мяне цяжка напаіць!

— Тоже мне, герой... Дурак, я же боялась тогда за тебя. Ты хоть помнишь, что ты тогда...

— Давай «зліняем» адсюль, — ціха сказаў ён, азіраючыся. — Пасядзім у бібліятэцы, пакурым... У мяне ключы ёсць.

— А сигареты?

Ён паляпаў па кішэні. Яны зайшлі ў цёмную бібліятэку, і Васкевіч, забыўшы на ключы ў замку, забыўшы на ўсё, проста тут, каля ганку прыпаў вуснамі да яе вуснаў, якія пахлі сзмагонкаю. Дзяўчына прыціснулася да яго ўсім целам, нагамі, і ён зразумеў, адчуў, што гэта — не школьніца Наташа.

— Закрой дверь, — загадала Ірэна, адрываючыся ад яго.

«Мудра! Вось так і трэба... Проста загадвай мне, а я буду выконваць...»

Замкнуў, у цемры намацаў яе руку, падвёў да крэсла...

— Спокойнее, вот это я сделаю сама, — п’яным гарачым шэптам азвалася яна і засмяялася.

Антон даўно ўжо сілаю прымушаў сябе выкінуць з галавы ўсялякія думкі пра Мінск, і гэта амаль удавалася яму. Толькі зрэдзьчас, калі глядзеў Беларускую праграму па тэлевізары, ці слухаў радыё, ці забіраў бібліятэчную пошту, раптам ні з таго ні з сяго ўспамінаўся твар кагосьці з ранейшых сяброў, і тады ў душы падымалася крыўда і злосць.

Якое ж было яго здзіўленне і радасць, калі неўзабаве, дні праз два пасля выпадку ў бібліятэцы з Ірэнаю, да яго ў госці, у вёску, прыбыў уласнай персонаю Алесь Рамановіч!

Перад яго прыездам, у гэтыя два дні, было наступнае: пасля той ночы з Ірэнаю Васкевіч прачнуўся раніцаю ў бібліятэцы — ён спаў на састаўленых крэслах. Ірэна сышла ўночы. Ён падскочыў і сеў, успомніўшы усё, загадзя паціраючы лоб і скроні, чакаючы знаёмага прыступу пахмельнага болю. Але нічога не балела, не хацелася нават вады, цела здавалася лёгкім, галава была яснай... І вось гэта якраз і было горш за ўсё. Не цела, а душа балела.

Ён азірнуўся на сябе, як жыў у гэты апошні час. Працу запусціў, п’янстваваў, свядома ці несвядома «зводзіў у блуд» дзяўчынку-школьніцу... Мучыў сваю душу і цела, думаючы, што гэта ён робіць некаму назло. І каму ён гэтым рабіў горш? Акрамя самога сябе?

Дакаціўся да ручкі — у прамым і пераносным значэнні... П’яны, з п’янай дзеўкаю, у бібліятэцы, ледзь не на вачах ва ўсіх, — а гэта ж вёска, ад каго тут, як маці кажа, схаваешся?!

Падтасоўкі вечныя ў планах, справаздачах — няўжо гэта ніколі не выплыве?!

У той дзень Васкевіч не пайшоў дадому, так галодны і прасядзеў у бібліятэцы да вечара: прыбраў, памыў падлогу, зрабіў вопіс новых кніг, якія, нераспакаваныя, ужо з месяц валяліся пад «кафедрай», расставіў іх, падшыў газеты, часопісы... Цяга да ачышчэння была моцная, прытрымліваючыся якой ён змог бы не проста існаваць — а жыць. Ён запісаў у свой сшытак па пунктах, каб лягчэй разабрацца:

1. «Я не люблю пьяных, но знаю нюдей, которые, выпив, становятся интересными, приобретают несвойственные им, трезвым, остроумие, красоту мысли, ловкость и богатство слов. Тогда я готов благословлять вино».

«А гэта ж пра мяне, Васкевіча! Які я бываю нацягнуты, скаваны з Наташаю, сам з сабою, з людзьмі, калі цвярозы! І як пачынаю ўсё любіць, калі п’яны! Можа, нармальнае становішча чалавека якраз і павінна быць — лёгкае ап’яненне, эйфарыя? І ці было б у мяне тое з Ірэн, цвярозага?..

Але Божа мой, — як уяўлю сябе на месцы таго «остроумного, интересного» чалавека раніцаю пасля тыдня ўжывання Ручкавай самагонкі!.. Не, з гэтым нешта трэба думаць.

2. Лена — Наташа — Ірэн. Лены ва мне ўжо няма. Ірэн... вось што мне, аказваецца, трэба было, а не дзіця Наташа. Не, Наташу люблю — душу яе, вочы, форму школьную на ёй; люблю, калі яна сядзіць тут і калі на развітанне першая лезе цалавацца... Люблю за тое, што людзі нібыта больш цэняць і паважаюць мяне, бачачы, што яна за мной бегае... Але кофтачка яе сястрынская, але матчыны словы: «Ты знаеш, з якой яна сям’і?», але яе самой словы: «Чаму ты не спрабуеш са мной?..»

Падумаеш пра гэта — і ўся любоў некуды знікае...

3. Я, Антон Васкевіч, студэнт-недавучка, «авечка заблудная» на дарозе паміж дзвюма вёскамі... Думаў многа, піў многа, чытаў многа, у адзіноце быў многа, пазнаёміўся з новымі людзьмі, закахаў у сябе дзяўчыну, пераспаў з б... І што? Нічога. Перастаў зусім разбіраць, што добра, што кепска, перастаў ведаць, для чаго жыву. Сам сябе перастаў пазнаваць.

4. І самае важнае — ВЁСКА. Чаго я тут, хто я тут? Некалі зімою гаварыў матцы: «Я пастрадаў за тое, што люблю вас, вашу мову, звычкі...», казаў і сам верыў, бо яшчэ Менск з галавы не выветрыўся. Добра любіць на адлегласці, едучы ў метро, п’ючы ў інтэрнаце віно ці седзячы на лекцыі ў будыніне ў цэнтры Менска... А тут?