Андрей Федоренко - Вёска

— Скончыліся ўрокі? — спытаў ён.

— Не, нас адпусцілі — мяне і Наташу — мы лепш за ўсіх дыктант напісалі.

— Дык ты малайчына. На пяцёркі вучышся?

— Не, што вы! Дзве чацвёркі і дзве тройкі...

— А чаму ты так добра дыктанты пішаш? Чытаць любіш?

— Люблю.

— А што больш?

— Беларускае ўсё чытаю... тады «Честь» Мядынскага. Там пра Антона, як і вас звалі, — яна зірнула на Васкевіча сваімі шэрымі спакойнымі вачыма.

«А яшчэ той Антон нешта краў, сядзеў у турме, і перавыхаваўся, і пайшоў культурна на заводзік, стаў за станочак... Такі ж фальш, як і ў мяне цяпер на душы! Ды не зможаш ты быць з ёю, як дарослы з дзіцям. Бо ніякі ты не дарослы і ніколі ім сябе не адчуваў, а яна... яна не такое ўжо і дзіця! Вунь пярэднічак вышэй калень, а ногі не горшыя за Леніныя; вунь правая грудка як торгаецца — «сэрцайка б’ецца дзявочае»; вунь пальчыкі сарамліва перабіраюць ніз пярэдніка, а вочы гэтыя шэрыя глядзяць так ласкава, а вусны поўненькія, а шчочкі чырвоныя — усё як у самай звычайнай дарослай дзяўчыны... Яна падабаецца табе, жаданая табе — вось гэта не фальш! І яна бачыць, ведае гэта, ужо адчула, і не памогуць тут ніякія напусканні на сябе дарослай паблажлівасці!»

— Дзе ваша хата? — спытала дзяўчынка, гледзячы ў акно; якраз праязджалі Васкевічаву Сасноўку.

— Там, у другім канцы, каля рэчкі...

«Як нашаптаў мне хто купіць гэтае шампанскае... Калі яна згодзіцца трохі пабыць у бібліятэцы, буду піць, смялець, і як-небудзь змагу яе зацікавіць...»

А пакуль на яго напаў маўчун. Моўчкі даехалі да Двароўкі, зайшлі ў бібліятэку, дзяўчынка прысела за стол, паставіла каля ног партфель. Васкевіч, каб пачаставаць яе яблыкам, палез у сумку і ўбачыў адкрытку.

— Во, тое што трэба... На, віншую цябе з жаночым днём.

Яна аж не паверыла:

— Праўда? — узяла, пакруціла ў пальцах і забылася падзякаваць.

— А вы сваю дзяўчыну павіншавалі? — спытала яна раптам.

Васкевіч хацеў сказаць — як бабкам на плошчы, — што яму няма каго віншаваць, але вядомая ў такіх выпадках хітрасць шапнула яму, што трэба, каб гэтая дзяўчынка ведала пра Лену.

— Не, — адказаў ён.

— Паслязаўтра ж восьмае! А адкуль яна?

— З Менску.

— Адбіце тэлеграму.

«А сапраўды... Сам не мог прыдумаць... Лісты правяраюцца, а віншавальная тэлеграма каму трэба! І аб сабе знак падам, і яна вымушана будзе адказаць, хоць пару слоў...»

— Малайчына ты... Давай тады разам прыдумаем тэкст.

Яна з гатоўнасцю, хітравата і задаволена ўсміхаючыся, удзячная, што ў яе папрасілі такой няцяжкай дапамогі, пачала дэкламаваць:

— Пусть солнце нежных глаз коснется, и счастье...

— Усё гэта, мілая Наташа, банальшчына. Ды яна і чытаць па-руску не стане... Самыя прыемныя словы — простыя, звыклыя, шаблонныя... Давай так: «Лена, віншую цябе са Сьвятам. Жадаю шчасьця». І ўсё.

— Лена, — паўтарыла дзяўчынка.

Васкевіч папрасіў яе пасядзець тут трохі, забег на пошту; думаў, управіцца хутка, але там было поўна людзей — якраз давалі пенсію. Вяртацца не стаў, дачакаўся сваёй чаргі, выцерпеў, калі сярод мёртвай цішыні паштарка, знарок няправільна выгаворваючы словы, перапытваючы яго ўвесь час, па тэлефоне прадыктавала яго тэлеграму ў горад, на паштамт... Яму здалося, што пратырчэў тут мо з гадзіну, і ён упэўнены быў, што дзяўчынка пайшла.

Але яна смірненька сядзела на тым жа месцы, дзе й сядзела.

— Усё; Наташа, — будзеш тут са мной да вячэрняга аўтобуса.

— Ну і што. Што мне там дома рабіць?

— Урокі вучыць.

— У нас чатыры дні канікулы.

— Ну, тэлевізар глядзі.

— У нас няма. Васкевіч уразіўся:

— А радыё?

— Ё. І прыёмнік, «Акеан». Толькі ён адзін «Маяк» ловіць...

— Ты сказала «ё» — вы ж не мясцовыя?

— Не, мы з Магілёўшчыны, з «зоны»... Далі тут хату.

— А якая ў вас сям’я?

— Матка, бацька, брат большы, сястра большая...

— Знайшлі куды высяляць! Быццам у нас тут меншая «зона»... Ды проста па карце глянуць — мы ж у два разы бліжэй да Чарнобыля, чым Магілёўшчына... Точна тыя ж самыя «грабавыя» плоцяць... А дзе было лепш, Наташа? — спытаў Васкевіч. — Ну, прырода там, людзі...

— У нас, вядома! Мы можа, будзем назад вяртацца. Яна ўздыхнула, і Васкевіч раптам адчуў да яе пяшчоту, як да сястры — «Беднае дзіця, любіць сваю Магілёўшчыну, такая вырасце сапраўдная беларусачка...»

Ён убачыў, што адкрытка яго ляжыць перад ёй на стале, акуратна загорнутая ў лісцік са школьнага сшытка.

— Дай, я табе надпішу...

Напісаў — «Мілай Наце на 8-га сакавіка, са шкадаваннем, што яна пазнавата нарадзілася», — падаў. На яго здзіўленне, яна, прачытаўшы, як бы і не ўзрадвалася, спытала: