Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

Прадаўшчыца ўзяла з паліцы ласты і маску з трубкай, падала Бурмілу.

У нас з Явам вочы зрабіліся, як колы. Ты глянь!

Пакуль Бурміла прымерваў маску, абмацваў ласты, Кныш ужо выбіў у касе чэк.

— Загарніце!

І зноў, зладзейкавата азіраючыся, быццам яны не купілі, а ўкралі гэтае прычындалле для падводнага плавання, Кныш і Бурміла выйшлі з крамы.

Бачачы, што яны так асцярожна паводзяць сябе, мы не насмеліліся адразу ж пайсці за імі, а вырашылі трохі перасядзець за вудзільнамі.

І тут незнарок мы наваліліся на сноп, тонкі шпагат, якім ён быў перавязаны, як бач лопнуў і... Нібыта бомба ўзарвалася ў краме. Вудзільны з трэскам разляцеліся ва ўсе бакі. Крыкі, войканне, паніка. Мы як апараныя кінуліся прэч.

— Трымайце! Лавіце! Хуліганы! — паляцела нам услед.

Добра, што на Крашчаціку людна, як на футбольным стадыёне. Мы — р-раз! — між людзьмі. Потым Ява мяне за рукаў — цап!

— Не бяжы! Як быццам мы — гэта не мы!

Правільна. Калі за табою гоняцца, бегчы — гэта апошняя справа. Заўсёды трэба ісці спакойна. Тады ў цябе яшчэ й пытацца будуць: «Не бачыў, тут такі прабягаў?» І ты спакайнюсенька можаш адказаць: «Бачыў. Вунь туды пабег».

Няспешна прайшоўшы па Крашчаціку, мы шмыгнулі ў метро. Мы чамусьці былі ўпэўнены, што Бурміла з Кнышом абавязкова пайшлі сюды. Па эскалатары мы ўжо беглі, не звяртаючы ўвагі на радыёцётку. Выскачылі на станцыю: зірк-зірк!

— Вунь, — крыкнуў Ява. І праўда — у дзвярах вагона мільгануў вельветавы пінжак Бурмілы. Мы ледзьве паспелі ўскочыць у суседнія дзверы гэтага вагона. На крайняй лаўцы было вольнае месца і ляжала пакамечаная газета.

Мы схапілі яе, разарвалі напалам, селі і, кожны прыкрываючыся газетай (нібыта чытаем), пачалі касавурыцца адным вокам, цікуючы за Бурмілам. Але каля дзвярэй, дзе ён стаяў, стаяла шмат людзей, і мы бачылі толькі яго вельветавае плячо. «А дзе ж Кныш, што ж гэта яго не відаць? — падумаў я. — Няўжо распрануліся, каб цяжэй было сачыць? У шпіёнскіх кніжках і фільмах заўсёды так робяць».

У вагоне стала светла — цягнік вырваўся з-пад зямлі на паверхню. Станцыя «Дняпро».

Выскачылі мы, захінаючыся газетамі, услед за Бурмілам на перон. Аж глянь. А каб ты быў здаровы! Вельветавы пінжак павярнуўся — і зусім гэта не Бурміла, а нейкі незнаёмы дзядзька з велізарным носам. Цьфу!

— Праваронілі! — з роспаччу прамовіў Ява. Сталі на мосце каля парэнчаў, не ведаем, што рабіць.

Імчаць па прыгажуну мосце блакітныя экспрэсы, легкавыя машыны, грузавікі, аўтобусы. А пад мостам па Дняпры «Метэоры», «Ракеты» на падводных крылах ляцяць, ледзь дакранаючыся да вады. А ў баку ад моста стаяць велічэзныя фігуры — дзядзька рукамі ўзмахнуў, спадарожнік у неба шпурляе, а цётка — галубы падкідае. Пейзаж — якраз з навукова-фантастычнага кінафільма. Любата!

— Можа, яны гэты мост хочуць у паветра пусціць, а мы... — сказаў Ява.

— Ды ну?! — недаверліва прамовіў я.

— А што! Кіно «Аквалангі на дне» памятаеш?

Яшчэ б! Некалькі дзён назад бачылі. Такое шпіёнскае кіно! Пасля яго мне ўсю ноч шпіёны ў аквалангах пад вадою сніліся. Мама казала, што я нават булькаў у сне. І ўсё ж...

— Ды не, — сказаў я. — Наўрад ці...

— А чаму ж яны акваланг купілі? Вось яшчэ мне спарцмены знайшліся!

Тут я нічога не змог сказаць. Сапраўды, з гэтым аквалангам было звязана нешта таямнічае.

Ну навошта, скажыце, калі ласка, спатрэбіўся акваланг немаладым вясковым дзядзькам, якія нават фіззарадкай зроду не займаліся?

Ды яшчэ й як яны куплялі яго! Нібыта штось забароненае, небяспечнае.

— А што б гэта яно такое «дваццаць жалезных»... пра якія яны гаварылі? «Якасць бранябойная...», — задумліва сказаў Ява.

Я перасмыкнуў плячамі.

— Зброя? Гранаты? — прыжмурыў на мяне вока Ява. — І якая тут сувязь — акваланг... дваццаць жалезных?..

І раптам — нібыта маланка бліснула ў галаве.

— Чакай! — кажу, а самога ажно мароз па скуры дзярэ. — Тата калісьці чытаў у часопісе. Расказваў... Дзесьці ў Чэхаславакіі ў нейкім возеры, Чорным, ці што, шпіёны ныралі ў аквалангах. Хацелі падняць са дна, каб паціху вывезці, дваццаць жалезных скрынак. Гэта быў архіў гестапа, які фашысты затапілі, адступаючы. Вельмі важныя дакументы... спісы ваенных злачынцаў. І ў Аўстрыі тая ж пятрушка была, таксама ў возеры і таксама шпіёны з аквалангамі.

— Точна! Яно самае! Ух ты-ы! — загарэўся Ява. — Ну так, «дваццаць жалезных», і «вермахт», і аквалангі...

Ён не дагаварыў, бо ў гэты момант з рэпрадуктара гучна, на ўсю станцыю, пачулася:

— Вучні з вёскі Васюкоўка, якія прыехалі на экскурсію ў Кіеў, Рэнь і Заўгародны, вас чакаюць на выхадзе са станцыі «Дняпро»!