Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

— А незнаёмы, значыць, і не вылазіў з чоўна?

— Не вылазіў.

— А куды ж потым падзеўся?

— Знік недзе. Паехаў. Я на дрэва з перапалоху залез — усю ноч на галіне, як малпа, прасядзеў, аж да світання. І вачэй не звёў. Толькі як развіднела, уніз спусціўся і задрамаў трохі.

— А чаго ён прыязджаў, як ты думаеш?

— А я ведаю? Не ў госці ж да мяне, напэўна.

— А ты чуў, як нешта ў ваду боўтнула?

— Чуў, вядома. У мяне аж у жываце нешта здрыганулася.

— Можа, кагосьці ўтапілі? Га?

— Хто яго ведае.

— Дык, можа...

— Цыць! — Кукуруза раптам схапіў мяне за руку. — Прыгніся.

Яшчэ не ведаючы, у чым справа, я паслухмяна прыгнуўся.

— Глянь! — прашаптаў Кукуруза.

На плёс выплыў човен. У ім сядзеў Кныш.

Човен плыў тым самым «курсам», што і ноччу. Каля вострава. Потым знік за карчамі. Мы кінуліся ў траву і паўзком — туды.

За тымі карчамі востраў канчаўся. Там нікога не было.

— У човен!

Мы кінуліся да пласкадонкі.

Кукуруза спыніўся.

— Узяць ружжо?

— Не трэба! — запярэчыў я, потым дадаў: — Няма калі.

Мы селі ў човен і пачалі набліжацца да таго месца, дзе ноччу знік незнаёмы. І хоць была раніца, свяціла сонца, сэрцы ў нас біліся трывожна — мы не ведалі, што нас чакае там, за карчамі. А што, калі сапраўды нешта жахлівае...

За карчамі пачыналася струга. А навокал — густыя чараты. Шлях быў адзін. Мы ўплылі ў стругу. Яна была вузенькая, але роўная і амаль што нікуды не паварочвала.

Неўзабаве мы выплылі на невялікі плёс і ўбачылі востраў. Я здзіўлена глянуў на Кукурузу. Гэта быў Высокі востраў. Вунь і Бурмілаў будан — «прэзідэнцыя» — якраз каля берага. Я і не ведаў, што па гэтай струзе можна трапіць на Высокі востраў.

Мы асцярожна падплывалі да берага. Каля яго стаялі два чоўны.

З будана даносіліся галасы Бурмілы і Кныша. Іх не было відаць. Мабыць, сядзелі каля вогнішча — курыўся сіні дымок.

— Нядобра гэта... — дакараў Бурміла. — Нядобра.

— Хопіць ужо — «нядобра»! Маральны кодэкс мне знайшоўся. А жакі ноччу хто ставіць?

— Ды што ты! Пару паставіў, гнілых нейкіх, маленькіх. Туды і рыба не ідзе. Каб я так бога бачыў!

— Нічога-нічога. За гэта Савецкая ўлада таксама па галоўцы не пагладзіць.

— Але ж... Дык гэта ж зусім іншая справа.

— Ну, калі ты такая цаца, дык і каціся адсюль, не ўмешвайся. Каб я цябе тут і не бачыў. Сёння ноччу сам усё зраблю — і ўсё тут! І глядзі мне!

— Ды добра ўжо! Толькі хоць цяпер ідзі адсюль, бо як прыедуць тыя юннаты... Каму гэта трэба!..

Я схапіўся за вясло.

— Давай адсюль, ён зараз паплыве.

Добра, што чоўны ў нас такія, што можна і носам і кармою (яна таксама вострая) плысці. А то не развярнуліся б — вузка. Ды і не паспелі б. А так мы як узяліся — заднім ходам у стругу, да вострава Пераэкзаменоўкі.

І толькі калі добра замаскіравалі човен у чаратах каля свайго вострава — аддыхаліся.

Дык вось яно што! Значыцца, ноччу Бурміла жакі ставіў. А мы ледзь не пазабівалі адзін аднаго.

Але што сёння ноччу Кныш будзе рабіць на Высокім востраве?! Нават Бурміла яго адгаворваў. Пэўна ж, не ў цуркі-палкі гуляць!

— А можа, ён хоча глабулус украсці і за мяжу перадаць? — кажа Кукуруза.

— А ён хіба сакрэтны?

— А што ты думаеш, можа, і сакрэтны. Ва ўсякім выпадку, акрамя глабулуса, на гэтым востраве няма што красці. Не жаб жа.

Няўжо глабулус?

І раптам я ўспомніў.

Гэта было месяца паўтара таму. Я паехаў з мамай на рынак. Яна папрасіла дапамагчы падвезці ёй кошыкі.

Рынак у нас у райцэнтры, дванаццаць кіламетраў ад вёскі. Раней туды на чоўнах ездзілі. А цяпер часцей на роварах. Хутчэй.

Паехалі мы. Мама на «Украіне», я на сваім «Арлёнку». Не люблю я рынкаў, ды што ж зробіш.

Адвёз я кошыкі, збіраюся назад ехаць. І тут бачу — Кнышыха. Гандлюе там, дзе прадаюць насенне, сухія травы ды розныя «спецыі». На скрыні, за якой яна стаіць, прыклеены партрэт касманаўта Паповіча.

Спрактыкаваным рыначным голасам Кнышыха выкрыквае:

— А каму лябулі? А каму лябулі? Дваццаць капеек пучок! Каму лябуля? Чыстая лябуля! Сто працэнтаў вітамінаў. Усе вітаміны! А! Б! В! Г! Д! Больш нідзе не купіце! Наваліся, у каго грошы завяліся.

Яе абкружылі пакупцы. Гандаль ідзе поўным ходам.

— У чаёк заварыць, — паясняе Кнышыха нейкай маладзіцы. — Ад злога вока памагае... Ад прыстрэку... Ад... — шэпча нешта маладзіцы на вуха.

— Ну?! — радасна-здзіўлена кажа маладзіца. — Дайце тры пучкі.

— Саступілі б трохі, цётка... Дорага, — дакарае каторая.

— Дорага — міла, дзяшова — гніла, мая даражэнькая. Не магу меней, — і Кнышыха зноў убівае нешта ў галаву нейкай дачніцы. — Можна і ў боршч... Смаката! Бярыце, дама, не пашкадуеце. Мужык вам ногі будзе цалаваць!