Усевалад Нястайка - Тарэадоры з Васюкоўкі

Убачыўшы яго, Кукуруза так і скамянеў з сякераю ў руках.

— Ав-ва! — спакойна сказаў дзед. — Мэблю секчы думаеш? Ану, пастаў сякеру на месца! Двоечнік!

— Ды я нічога, — замармытаў Кукуруза. — Я... я... хацеў паказаць яму, якая ў нас сякера добрая... З махам... ён кажа, што ў іх лепшая... Ага, у нас лепшая, так?!

Дзед нічога не адказаў, і мы шмыгнулі з хаты.

— Ху! Ледзь не засыпаліся! — ужо за клуняю адсопся Кукуруза. — І як гэта мы не пачулі, што ён ідзе!

Гэта сапраўды было дзіўна. Гэта значыць, што мы вельмі захапіліся. Бо дзедавы крокі чутныя здалёку.

Дзед ходзіць, як на лыжах, не падымаючы ногі ад зямлі: чаг-чаг, чаг-чаг.

Здаецца, ледзь ногі перастаўляе, вось-вось упадзе. А паглядзелі б вы на яго на паляванні. За зайцам па чарнатропе дзед можа пратэпаць кіламетраў так пяцьдзесят — і хоць бы што.

Сядзім мы за клуняю і абмяркоўваем, як лепш перацягнуць усё неабходнае ў човен. Гэта ж трэба ўзяць і хлеб, і крупы, і сала трохі. А яшчэ не забыць пра бярданку. Бо як з'явяцца на тым бязлюдным востраве дзікія звяры, то... Ой-ой-ой! Аднак жа не лішне яшчэ падумаць і аб тым, а што давядзецца апрануць. Летам яшчэ нічога. А восенню? А зімою?! Адным словам, многа чаго назбіралася. Але як усё гэта трапіць у човен? Нарэшце дамовіліся. Кукуруза паціху вынесе з хаты і схавае за клуняю. Ужо няхай толькі сцямнее, то я (каб Кукуруза быў у дзеда на вачах і не выклікаў падазрэння) спакойненька перанясу ўсё ў човен.

А заўтра...

Раніца наступнага дня. Сонечная, звонкая, галасістая: пеўні спяваюць, гусі гагочуць, каровы мукаюць. Я прытаіўся каля плота і назіраю, што робіцца на падворку майго сябра.

Падрыхтоўчыя работы ўжо закончаны. Усе набыткі Рабінзона Кукурузы ўжо ў чоўне: і бярданка, і вудачка, і ліхтарык, і лыжка, і канькі (на зіму), і сякера (на жаль, адна, ды і тая старая), і шмат чаго іншага. Чарвякоў поўненькая ржавая банка з-пад бычкоў у тамаце (я слова «бычкі» закрэсліў і напісаў алоўкам «чарвякі», атрымалася «чарвякі ў тамаце»). І харчу цэлая торба. І нават дзве таблеткі пірамідону (на выпадак хваробы). Адным словам, усё ў парадку.

Цяпер засталося галоўнае — адпрасіцца ў дзеда.

Дзед сядзіць на калодзе. Кукуруза ходзіць каля яго і канючыць:

— Дзеду!

— Га?

— Дык я пайду да цёткі Ганны ў Пяскі.

— Адчапіся.

— Дзеду!

— Га?

— Дык я пайду.

— Адчапіся, табе сказана. Ідзі ўрокі вучы. Двоечнік.

Памаўчалі трошкі. Потым зноў:

— Дзеду!

— Га?

— Мне з вамі сумна.

— Мне што, на галаву стаць, каб развесяліць цябе?

— Я да цёткі Ганны пайду. Там жа Ярынка. Я яе колькі ўжо не бачыў.

— Калі яна дома, дык ты толькі б'ешся з ёй, а тут, бач, засумаваў...

— Я вам і самасад прынясу. Вы ж ведаеце, які ў цёткі Ганны самасад.

— У мяне свой не горшы. Адчапіся.

Зноў памаўчалі.

— Дзеду!

— Га?

— Дык я пайду? Так?

— От прычапіўся як смала. А ўрокі?

— Дык я ж кніжку вазьму і там буду вучыць. Вось запытаеце тады ў цёткі Ганны.

Я прыціх і думаю: «Ох, і цяжка ў наш час уцякаць на бязлюдны востраў!»

— Дзеду!

— Га?

— Я толькі на пару дзён. З мяне ж уся вёска смяецца пасля ўчарашняга... От вы які!

— А не швэндайся дзе не трэба! Хто цябе ў кукурузу пагнаў?

Зноў памаўчалі.

— Дзеду!

— Га?

Доўга канючыць Кукуруза. Нарэшце дзедава цярпенне канчаецца, і ён кажа:

— От чортава стварэнне! Зусім замучыў. Ну, ідзі ўжо, каб я цябе не бачыў. Толькі на пару дзён, не больш. Але калі цётка Ганна скажа, што ўрокі не вучыў, — атрымаеш... Двоечнік!

Кукуруза не стаў затрымлівацца, хуценька пабег у хату, схапіў «Граматыку» і — да варот. Тады раптам спыніўся, аглянуўся, патупаў на месцы, уздыхнуў:

— Бывайце здаровы, дзеду. Добры вы... Я заўсёды ведаў, што вы добры...

— Ідзі-ідзі! — буркнуў дзед. Хіба ён ведаў, што Кукуруза развітваецца з ім на дваццаць восем гадоў, два месяцы і дзевятнаццаць дзён...

На вуліцы я далучыўся да Кукурузы.

Моўчкі дайшлі мы да рэчкі, моўчкі селі ў човен і моўчкі паплылі.

Толькі Сабакевіч, калі бег за намі, гаўкаў весела і імкнуўся схапіць за лытку то мяне, то Яву. Не разумее ўрачыстага моманту дурное сабачанё.

Не сказаўшы ні слова, павеславалі мы да вострава. Не кажучы ні слова, перанеслі ўсе рэчы на палянку.

І вось у апошні раз стаім на беразе каля чоўна. Насупіўшыся, дзяўбём наскамі чаравікаў зямлю. Стаім і ўздыхаем. Трэба развітвацца, а мы не ведаем, што гавораць у такіх выпадках на развітанне. Бо ж не на адзін дзень развітваешся, не на месяц, нават не на год. Яшчэ ніхто ў свеце не развітваўся так надоўга.