Ніл Гілевіч - На флейце самоты [Лірычныя мініяцюры ў жанры “танка”]

Па чым пазнаю,
Што ты — мой брат беларус?
У тваіх вачох —
Наша гісторыя ўся,
Усе дзесяць стагоддзяў.

Вы думаеце,
Што ў вас апраўданне ёсць?
Так думаў і я.
I гэта мой страшны грэх
Перад памяццю родных.

Усё замёрла:
Ні лісток, ні травінка —
Не шалахнуцца.
Бы ў чаканні прысуду,
Што зараз абвесціць гром.

Гадзюка ў дзічы
Скуру змяніла: такі —
Прыроды закон.
Выпаўзла з выпаўзіны
I папаўзла... гадзюкай.

Гэта не праўда
Крычыць у табе, о не!
У праўды, браток,
Вочы — як васілёчкі,
Вымытыя расою.

Ведаю: гэта —
Толькі маё. Да скону.
Навошта ж пішу?
Ну, можа, знойдзецца хтось,
Хто зразумее нешта.

Ціха ляжала.
Думаў, што спіць. I раптам:
«Ты ж трымайся, Ніл!
Ты ж трымайся!..» — сказала.
Не адкрываючы воч.

«Падвядзі мяне
Да вакна, — папрасіла. —
Хачу паглядзець...»
Праз паўхвіліны цяжка,
Скрушна сказала: «Усё...»

«Я паміраю.
Ты разумееш гэта?
Я паміраю...»
Божа, за што ты судзіў
Мне перажыць такое?

Абарвалася...
Усё абарвалася...
Усё пагасла...
Усё, што свяціла мне
I абяцала свяціць.

Помню, сказала:
«Ой, як ты будзеш плакаць,
Калі я памру...»
Не, не ўяўляла яна
Плачу майго землятрус.

Божа, ты ж бачыў
Як ёй хацелася жыць!
Чаму ж так? За што?
Знаю адказ твой, Божа.
Даруй мне мой боль і страх.

Як ты прасіла:
«Дамоў! Хоцьнадзень дамоў!..»
I вось ты дома.
I толькі на дзень. Заўтра
Пакінеш свой дом навек.

З гэтага часу
На Кальварыйскіх кладах,
У ціхім кутку,
Будуць твой сон сцерагчы
Сплаканыя таполі.

Прыйшоў да цябе,
А далакопы наўзбоч
Яму капаюць...
Хто ляжа ўжо сёння тут?
Хай бы ўсё ж добры хтосьці.

Лісты прыходзяць.
Чамусьці кожны канверт
Я ўскрываю так,
Як быццам у ім знайду
Выслабленне ад болю.

Дзе ты, куды ты
Гэтак далёка пайшла,
Што не прыходзіш?
Вочы прагледзіў — няма.
Слухаю ціш — не чутно.

Плачу і плачу.
Я і не знаў, што ў мяне
Слёзы так блізка.
Як ні згадаю цябе —
Вочы да Бога плывуць.

Таго, што хацеў
Пачуць у апошні час, —
Ты не сказала.
Можа, і лепш, бо, можа,
Было б мне яшчэ цяжэй.

Вось і настала
Страшнай расплаты пара:
Курчуся ў муках
I праклінаю сябе —
I ратунку не бачу.

Перабіраю
У памяці тыя дні —
Тыя, што нашы...
Божа, які мізэрны
I жалкі я перад ёй.

Ты — вечным жыла:
Любоўю і дабрынёй.
I будзеш вечна.
А я — быў рабом часу.
Гэтым і пакараны.

Тымі ключамі,
Што я адмыкаў дзверы
У свет мілаты —
Цяпер адмыкаю ў стынь,
У пустату, у вусціш.

Я знаю, чаму
Мне так нясцерпна баліць
Даўні твой здымак.
Страшны быў першы твой боль.
З ім і сышла ў магілу.

Сто дзён я хадзіў
Высакародна хлусіць:
«Ты паправішся...»
I вочы ад воч хаваў,
Каб праўду не ўбачыла.

Сядзела моўчкі.
Як бы не чула мяне.
I я замаўкаў.
Пра што яна думала?
Ніколі не буду знаць.

Усё бачыла.
Пакутвала. Плакала.
I малілася:
«Божа, падтрымай яго!
Маіх сіл не хапае!..»

Гэта быў подзвіг
Твой чалавечы — каб я
Чуўся шчаслівым.
Чуўся, таму й не бачыў,
Таму й не цаніў, сляпы.

Помню, сказала:
«Хадзем, палюбуемся,
Як прамяніцца
Наш бел-чырвона-белы!..»
Быў Дзевяноста Другі.

«Што яны робяць
З Беларуссю! — плачучы,
Крычала яна. —
Я не стрываю й памру!..»
I — памерла. Ад гора.

Як мала тваіх
Выслухаў я ўспамінаў!
Усё адкладаў:
«Будзе на гэта старасць».
А старасці Бог не даў.

У кожнай кветцы —
Той, што ты пасадзіла,
Бачу, здаецца,
Твой, поўны суму, пагляд...
Можа, таму, што восень?

Знаю, якой ты
Ад Бога ка мне прыйшла —
Якой святлістай!
Знаю, што ўзяў у цябе.
А ці што даў — не знаю.

Ніводнай гронкі
Чорнай рабіны ў двары
Ніхто не сарваў.
Пакінута ўся драздам —
На дзяды. На памінкі.

Якую ўжо ноч —
Толькі пачну засынаць —
Боль працінае:
«Чаму ты крыўдзіў мяне?
Няўжо ты не знаў, хто я?»

Хаджу паплакаць...
Лепш, як побліз магілы
Нікога няма, —
Тады можна і ўголас.
Уголас не так баліць.