Андрэй Хадановіч - Дэжа вю - перавыбранае

ІІІ. Гамункул
Каспара, Мельхіёра й Бальтазара
не будзе – я не веру ў трох цароў.
З набыткамі вяртаюся з базару,
каб хлопец не застаўся без дароў.
Мне ж падарункам – здзейсненая мара:
праз кропельніцу ўведзеная кроў
бруіцца ў жылах, ажыла пачвара,
ён нарадзіўся, Вагнер! Будзь здароў,
чатырохкротны доктар і магістар,
загартаваны ведаю філістар,
няўдзячны імітатар хараства,
ледзь не забіты сківіцай аслінай!
Ты па начах над колбай пырскаў слінай –
і стаўся зоркай новага Раства!
Але памрэш, як жыў, – напаўраслінай.

ІV. Галена
Ты ўзнёс у ейны гонар не хаціну –
гатычны замак, велічную цвердзь.
Схуднеўшы ад кахання на траціну
й цвярозы розум страціўшы на чвэрць,
намаляваў уяўную карціну:
любоўны вір, пяшчотаў кругаверць.
Ды твораць неадольную плаціну
яе каханкі, час, прастора й смерць.
Ты прагнеш немагчымага, упарты,
з нябыту клічаш валадарку Спарты,
царыцу старажытнагрэцкіх сноў.
Ды мара не скараецца нахабу:
над прывідам схіляешся – і зноў,
гаротны, узасмокт цалуеш жабу.

Вавілонскі праект

1.
Марнеюць у гародзе буракі,
ні часныку не вырасла, ні кропу:
вось радасці суседу-мізантропу,
што пяты год не падае рукі!
А ў хаце, без цукерак і сіропу,
пакутуюць самотна хлапчукі:
не хочуць рускамоўныя бацькі
пускаць іх у пясочніцу Еўропу.
Як пусціш? У тамтэйшых дзетак спрэс
грашовы інтарэс і пулярэс,
а іхныя бацькі – зірні на пейсы! –
героі найпачварнейшых легенд –
гандлёвец, здраднік, хлус, інтэлігент –
жыды, касмапаліты, еўрапейцы!

2.
Не, мы не проста бавімся ў пяску –
падмурак новай Вавілонскай вежы
будуем на памежжы. (Рым нясвежы,
ды скуль жа іншы возмецца ў радку?)
Канструктар “Lego” возьмем у руку…
Дарэчы, што за дзіўныя відзежы?
Вандроўны цень у форменнай адзежы
па нашым шнырае мацерыку.
Хто там ідзе? Мо ўласную харызму
нам дэманструе прывід камунізму?
Маг Бальтазар? Маэстра Картасар?
Не, гэта з пошты тупае палкоўнік:
нарэшце ліст – і ён бярэ каркоўнік,
па-еўрапейску кажучы – гляйс а р.

3.
Не тую парыжанку, што ўсе вы
шануеце не менш за Мону Лізу;
не іншую, чый кругаслуп крывы
на ўсе вякі праславіў горад Пізу;
не тое дзіва, што сярод Масквы
сасной палала ад гары да нізу, –
не, нашая не схіліць галавы
дый у Еўропу нам адкрые візу!
Складзем на вежы з вершаў пра чабор
дыхтоўны беларускі кнігазбор,
што апявацьме Борхес невідушчы…
А мо наўкола пасадзіць лясы
і жыць, як у Гусоўскага часы,
у нетрах Вавілонавежскай пушчы?..

4.
Не хопіць у пясочніцы нам гліны,
каменьчыкаў стае адно ледзь-ледзь,
а мы ўсё лепім крохкія цагліны,
каб нашай пабудове ацалець.
Будуем казематы, равеліны
і кажам: “Трывалейшыя за медзь!”
А словы сэнс мяняюць штохвіліны,
і аднадумцам цяжка зразумець.
Мы ім: – Каштоўны скарб Старога Свету!
Друкарства! Рэфармацыя! Асвета!
Навука! Гільятэн і Франкенштэйн!
Грамадская й Шэнгенская дамовы!
Кілішак дваццаціпяціграмовы!
Еўропа, разумееш?! – Ніхт ферштэйн.

Маленькі жабрак

Я ведаю, няма тваёй віны
ў тым, што кагось прыручыш алкаголем.
Учора ўночы мне прысніўся Голем,
пітушчы прывід пражскае вясны.
Кітайскім матылям тлумачым сны,
а раз на месяц роспачна скуголім
на месяц – голым каралём дэ Голем
з кінэматаграфічнай прасціны.
Раскоша чалавечага сумоўя,
цяпельца выпадковага зімоўя…
Тапелец, што прачнуўся ў немавед
якім паветры без вады і сябры,
спрабуе надзімаць пялёсткі-жабры,
самотнай ружай кінуты ў сусвет.

Трамвай “Жаданне”

Ты пустазеллем у цяпліцы вырас
і хутка забадаў усіх, бадай…
І рвецца з вуснаў нецэнзурны выраз,
хоць іншаземцу чуецца: “must die!”
Нясеш па свеце небяспечны вірус:
замураваны ў бомбе самурай,
ляціш з нябёсаў і сягаеш віру з
небеларускім воклічам “банзай!”
Нібы забыты лірыкамі топас,
блукаеш па начах, п’яны аўтобус,
ці карабель – у акіяне слоў…
Ты са слупамі загуляўся ў кеглі
і йдзеш на дно, а пасажыры збеглі,
як толькі флейту ўзяў пацукалоў.

Паслямова

Ты занураўся ў сене, нібы ў Сене,
з цыганскаю красуняю Кармэн,
ёй недарэчы дарачы насенне
й нічога не жадаючы ўзамен.
Пара збіраць плады, цяжар асенні
узважваць, ды марнее твой бязмен.
А ты ўсё прагнеш боўтацца ў басейне –
мяркуеш, што дагэтуль супермэн.
Ты б мог сягнуць вышэй за піраміды,
але ў кампутары Семіраміды
твой сад завіс яшчэ ў палеаліт.
Гадуючы жыгучку і дзядоўнік,
чакаеш, покуль з’явіцца садоўнік,
які націсне “ctrl”-“alt”-“delete”.