Максим Танк - Казка пра Музыку

Гаворыць Вяль:
— Здаецца, востраў
Відаць, а можа, гэта сон?
Сьцяной залочанай і вострай
Абнесены з усіх бакоў.

Калі наблізіліся, бачаць:
Зусім нязнаны край зямлі;
Куды ні глянь — дамы, палацы,
А ў порце — мачты, караблі.

Шуміць натоўп, шуміць, сьмяецца;
Па цэлым беразе пакатым
Вясельле хмельнае ліецца, —
Відаць, што цар спраўляе сьвята.

Сядзіць сам высака на троне,
Сем чалавек трымаюць бруха,
Ў брыльянтах, янтарах карона
Цяжкая зьехала на вуха.

А слугі сьпераду і ззаду —
Кругом стаяць напагатове,
Каб выпаўняць цара загады.
На лавах, на сталах дубовых

Нямала мёду, рыбы сьвежай,
Хлябоў, зьвяроў і птушак дзікіх
З глыбінь Палесься, зь Белавежы…
Аж не надзівіцца Музыка!..

Гаворыць цар:
— Пара сягоньня
Гасьцей маіх павесяліць…
I вось з паклонамі да трона
Падходзяць царскія паслы.

— Зайграем, — кажуць яны, — тое,
Што самі гукі запяюць…
Аж анямеў Музыка з болю,
Жалейку ўбачыўшы сваю…

На цэлым беразе ўсё змоўкла;
Застыла цішыня нямая.
Ды не чуваць чароўных тонаў…
Маўчыць жалейка, не іграе.

Цар узлаваўся:
— Вось дык штуку
Прынесьлі мне з чужога краю!
Няўжо ж ніхто ня збудзіць гукаў,
Ніхто на ёй не заіграе?

Маўчаць.
Спусьцілі ўсе галовы,
I, калі цар другі раз клікаў,
Наперад у лапцях лазовых
З кійком праціснуўся Музыка.

Узяў жалейку і шчасьлівы
Яе абцёр крысом ад пылу…
На ўсе лады і пералівы
Яна ў яго загаварыла:

То звонам жаваранка ў жыце,
То салаўіным сьвістам чулым,
Трывожнай кнігаўкай ў ракіце
I ў лесе шэраю зязюляй.

Пазьней зайграў, як жнеі пелі,
Як вецер шапацеў саломай,
Сівыя хвалі Нёмну пеніў,
I абарваў акордам грому…

А рэха ўсё яшчэ іграла
І толькі змоўкла ў нэтрах бору
Тады, калі Музыка зь Вялем
Дабеглі ўжо да сіня мора.

Схапіўся цар:
— Хутчэй вярніце,
Пагоню шліце за пагоняй!..
Ды белай чайкаю ў блакіце
З кашулі белы парус тоне.

Гаварыў Асілак брату:
— Глянь, дзе хвалі пеніць шторм,
Ці то грывай вал дзевяты,
Ці то зломаным крылом

Птушка, тонучы, махае?
— Не, ня хвалі там іграюць.
Не крылаты ўзмах птушыны,
Гэта парус ў моры сінім!..

Кажа зноў Асілак брату.
— Глянь на сонечны загар,
Быццам коней ляціць статак
З шумам, звонам, громам хмар.

— Эх, ня хмары і ня коні
Пеняць вадзяныя горы,
Гэта царская пагоня
Паказалася на моры!..

Стогне вецер, вые дзіка,
Хвалі пеняцца на шхерах.
Ужо бачаць Вяль з Музыкам
Бор стары, знаёмы бераг.

Яшчэ раз вяслом ударыць!
Плыт ўразаецца ў пясок,
Мачта хіліцца набок,
Зьвесіў крыльлі мокры парус,

Пырскі мора на ім зьзяюць…
Вяль Музыку так гаворыць:
— Мы гасьцей з-за сіня мора
Безь цябе тут прывітаем.

Хопіць ім сталоў-курганаў;
Мёдам абнясем ліповым.
Хай даруюць, калі п’яна
З плеч пакоцяцца галовы

Або ў скоках пад нагамі
Трэснуць панцыры іх, шлемы…
Ты ж ідзі далей шляхамі,
Дзе над Нёмнам вербы дрэмлюць,

Дзе шумяць прасторы жыта
Ў залатым імглістым цьвеце.
I што бачыў, раскажы ты,
Перадай ўсім на жалейцы.

Разышліся.
Вяль з братамі
Ловіць мора сіні подых,
А Музыка йдзе шляхамі
На сустрэчу сонца ўсходу.

Вось ужо ў далінах тоне,
Вось хаваецца за межы,
Толькі ўсе жалейкі тоны
Разьліваюцца ў бязьмежжы.

А тым часам у затоку
Караблі ўсё прыбываюць,
I на бераг на шырокі
Цар з дружынай высядае.

Сам цар выступіў наперад,
Кажа:
— Гніцеся мне ў пояс!
Сплёў густы для вас я нерат,
Каб цягнуць да вадапою.

Лепей самі аддавайце
Мне жалейку і Музыку,
А то з вашых плеч на лапці
Надзяру мяккога лыка.

I рагоча ўся дружына.
Вяль гаворыць:
— Што хваліцца!
Паглядзім лепш, хто ў даліне
Выстаіць ці ляжа ніцам…

— Што, няўжо на вас, на гэткіх,
Маёй сілы будзе мала? —
I ўсе разам — цар, і войска,
I паслы — зарагаталі.

А пасьля пайшлі ўсе ў наступ
Чорнай ненавіснай сілай.
Вырваў Вяль дуб каранасты,
Пояс патужыў Асілак,