Максім Багдановіч - Вянок

"Вельмішаноўные паненкі!
Тут ёсць напэўна трохі цуду.
Ў гняздзечку міленькім і сьценкі,
І дно яна зляпіла з бруду".

Вы кажэце мне, што душа у паэта,
Калі спараджае ён дзіўные вершы,
Нябесным агнём абагрэта,
І ў час той між люда ён — першы...
Ах, дзякуй Вам, дзякуй на гэтай прамове;
Душа мая, пэўна, шчасьлівай была бы,
Калі-б я ня ведаў, панове,
Што пекна сьпеваюць і жабы.

Вы панове, пазіраеце далёка,
Ў блеску сонца з вялізарных плеч народных,
Але сьвятло крые шмат чаго ад вока:—
Днём не бачыце Вы зорак пуцеводных.

Загляніце же, будзь ласка, Вы у студню:
Ўжо даўно яна счарнела і згнівае,
Але дно яе і ў ночы і ў палудню
У вадзе люстранай зоры адбівае.

К тым, каго жыцьцё заціснуло глыбока
Ўніз, у норы падзямельные пад Вамі,
Вы, панове, хоць і бачыце далёка,
3агляніце ў душы-студні са сьлезамі.

Мы доўга плылі ў бурным моры,
І ўраз — жаданная земля!
Вы пэўны пуць казалі зоры,
Зарука ў тым, — трэск карабля,
Што сеў на скалы ў змрочным моры.
Прывет жаданная земля!
І безтрывожна бачуць зоры,
Як тонуць людзі с карабля.

Была калісь пара: гучэла завіруха
І замела маей мінуўшчыны сьляды.
Усціхла ўжо яна... Плывуць у даль гады,
А ўсё ня бьюцца скрыдлы духа:
Куды цяпер ісці? Куды?

Ў душы гарыць агонь нуды, — пануры, чорны
Ці мне крыніцай сьлёз сваіх яго заліць
І плугам цяжкаго мучэньня сэрцэ ўзрыць?—
Мо ўзойдуць там надзеі зёрны!..
Куды-ж ісці і што рабіць?

Ўсё вышэй і вышэй я на гору ўзбіраўся,
Падыймаўся да сонца, што дае нам цяпло:
Але толькі чым болей да яго набліжаўся,
Тым усё халадней мне і маркотней было.

Заскрыпеў сьнег сыпучы пад маімі нагамі,
І марозам калючым твар пякло ўсё крапчэй.
І пануры, прыстаўшы ўніз пайшоў я сьнегамі,
Сонцэ там хоць і далей, але грэе цяплей!

Шмат у нашым жыцьці ёсьць дарог,
А вядуць яны ўсе да магілы.
І без ясных надзей, без трывог,
Загубіўшы апошніе сілы
Мы сайдзёмся, спаткаемся там
І спытаем сябе: для чаго мы
Па далёкіх і розных пуцях
Адзінока йшлі ў край невядомы?
І чаму пасьпешаліся так,
Папружаючы ўсе свае сілы,
Калі ціха лаўзушчы чэрвяк
Ўсё ж дагнаў нас ля самай магілы?

Чыстые сьлёзы з вачэй пакаціліся нізкай парванай,
Але, упаушы у пыл, брудам зрабіліся там.

Хіліцца к вечэру дзень і даўжэйшымі робяцца цені;
3 болем пад захад жыцьця ўспомніш пра гэтае ты.

3 нізкаго берэгу дно акіяна вачам не даступна, —
Глуха укрыла яго сіняя цемень вады.
Але ўзбярыся ў гару на вяршыну прыбрэжнай страмніны, —
Кожны каменьчык на дне, пэўна, пабачыш ты стуль.

Падаюць вішняў цьвяты і разносіцых вецер халодны;
Сьнегам у чорную гразь падаюць вішняў цьвяты.
Плачце, галіны, лісты! Загубілі вятры цьвет ваш родны, —
Некчаму болі вам жыць. Плачце. галіны, лісты!

Паміж пяскоў Егіпецкай зямлі,
Над хвалямі сінеючаго Ніла
Ўжо колькі тысяч год стаіць магіла:
Ў гаршчку насеньня жменю там знайшлі.
Хоць зернейкі засохшымі былі,
Усё-ж такі жыцьцёвая іх сіла
Збудзілася і буйна ўскаласіла
Парой вясеньняй збожжэ на ральлі.

Вось сымвол твой, забыты краю родны!
Зварушэны нарэшці дух народны,
Я верую, бязплодна не засьне,
А ўцерад рынецца, маўляў крыніца,
Каторая магутна, гучна мкне,
Здалеўшы з глебы на прастор прабіцца.

На цёмнай гладзі сонных луж балота,
За сьнег нябёснай вышыні бялей,
Кругом паўсталі чашэчкі лілей
Між пачарнеўшых корэньнёў чарота.
Ўкруг плесьня, бруд, — разводзіць гніль сьпякота,
А краскі ўсё-ж ня робяцца гразьней
Хоць там плыве парою сьлізкі зьмей
І ржаўчына ляжыць, як пазалота.
Цяпер давольна топкае багно
Гніль сотні год збіраючы, яно
Смуроднай жыжкаю узгадавала
Цьвятоў расістых чыстую красу.
Маліся ж, каб з літоўнасьці стрымала
Тут смерць сваю нязвонкую касу.