Максім Багдановіч - Вянок

Псалтыр, пакрытую няжорсткай, бурай кожай
Я ўзяў і срэбные засьцёжкі адамкнуў
Перэчытаў рады кірыліцы прыгожай,
І воску з ладанам прыемны пах пачуў.

Вось псальма сьлічная: "Як той алень шукае
Крыніцы чыстай, так шукаю Бога я".
Як все сьвежасьцю яе краса жывая!
Як радасна ўсё далыш сьпяшыць душа мая!

І бачу я ў канцы няхітраю прыпіску,
Што "кнігу гэтую, раб Божы, дзяк Гапон
Дзеля душы спісаў у месту Воўкавыску.
У рок сем тысяч сто васьмы с пачатку дзён".

Ад родных ніў, ад роднай хаты
У панскі двор дзеля красы
Яны, бяздольные, узяты
Ткаць залатые паясы.
І цягам доўгіе часіны,
Дзявочые забыўшы сны,
Свае шырокіе тканіны
На лад пэрсідзкі ткуць яны.
А за сьцяной сьмяецца поле,
Зіяе неба з-за вакна —
І думкі мкнуцца мімаволі
Туды, дзе расьцвіла весна,
Дзе блішчэ збожжэ ў яснай далі,
Сінеюць міла васількі,
Халодным срэбрам з'яюць хвалі
Між гор ліючэйся рэкі.
Цямнее край зубчаты бора...

І тчэ, забыўшыся, рука
Заміж пэрсідзкаго узора
Цьвяток радзімы васілька.

Скарына, доктар лекарскіх навук.
У доўгай опратцы на вежы сочыць зоры.
Яны спрыяюць! Час! 3 рухавых рук
Скарыны пье адвар пан земскі пісар хворы.
І ўраз пабачыў ён, што ізумруд
Ў пярсьцёнку залатым на пальцы штось імгліцца,
Што блеску ў ім німа... І з болем тут
Ён зразумеў, што ўжо к жыцьцю не вараціцца.

Ціхі вечэр; знікнула сьпякота,
Весялей струіцца між чарота
Рэчка, што ўцекае ў ставок;
Ўкруг яго ідзе вярбін вянок
Йшчэ зялёных, сьвежых, хоць каравых;
Плесьня каля бярэгоў іржавых
Саматканым поясом ідзе
І лілеі расцвілі ў вадзе;
Часам з візгам ластаўка малая
Пранясецца нізка, і чэркае
Крылечкам з разгону гладзь стаўка,
Налякаўшы гэтым матылька.
Часам лін ці окунь успляснуцца
І кругі шырока разыйдуцца;
Часам выпаўзаюць палежаць
Тут вужакі шэрые на гаць,
У канцы каторай. млын схіліўся;
Спарахнеў ён, ледзь не разваліўся.
Пачарнела кола і даўно
Мохам цёмным абрасло яно.
Але сённі ходзіць кола млына,
Бо прыйшла да млынара дзяўчына,
Каб мог сукруху с сэрца збыць.
У белай опратцы яна стаіць,
Нахіліла смуглую галоўку
І чуваць, як сэрца праз шнуроўку
Часта б'ецца. А стары млынар
Тройчы брызнуў ёй вадой на твар
I, уставіўты на хвалі вочы,
Прыглушоным голасам шапочэ:
"Пакланюсь я табе, царыца,
Чыстая, сцюдзёная вадзіца.
Ты цячэш балотамі, імхамі,
Жоўтымі, сыпучымі пяскамі,
Бэрагі крутые падрываеш,
Дрэвы ды камні падмываеш
І нясеш іх к мору-акіяну,
К выклятаму востраву Буяну.
Там і вецер буйны не гуляе,
Там і сонцэ краснае не зьяе,
Там ня блішчэ ясная зараніца.
І прыносіш ты туды, вадзіца,
Важкі сум ад сэрца Кацярыны.
Я навокал абваджу тры тыны,
На замок іх моцна замыкаю,
Ключ у морэ-акіян кідаю.
Як са дна ключу ўжо не падняцца
Так і гэтым словам не мінацца".

І падносіць млынару дзяўчына
Яек рэшата й палатніну.

Па ляду, у глухім бары,
Дзе, ля ральлі стаяць тры хаты,
Мужык ідзе, — насьвітцы латы,
А сам няхібкі, хоць стары,

С чупрынай, белаю, як лунь,
І з барадою сьнегавою,
Зямлёй прапахшы і сасною,
Ен пільна ўсё глядзіць на рунь.

"А каб ты здох!" Бач, па расе
Хтось трапіў к збожжу ад крыніцы;
Ды вось і вузкі сьлед капытца:
Алері тут былі ў аўсе.

Усё знішчуць, падлы, хоць ня сей,—
Не дачэкаеш умалота!
А тут ешчэ цераз балота
Не прабярэшся да людзей.

Снуюцца хмарай камары;
Кішмя-кішаць у зёлках гады;
Падшывам абрастаюць ляды...
Зьвядуць, зьвядуць людзей бары.

Даўно пачаў "хадзяін" дбаць,
Каб пушча тут была нанова,
Ды толькі ведае дзед "слова",
А то дабра бы не зазнаць.

Зьвярнуў калісь Пэгас на вулкі
С прывольных, палявых дарог, —
І пракаціуся топат гулкі
І іскры сыпнулі с пад ног.

У грудзі кволые запала,
Дачка каменьняў, место мне.
Пачую я тэй іскры жала
І верш аб месьце з сэрца мкне.

Вулкі Вільні зіяюць і гулка грымяць!
Вір людзкі скрозь заліў паясы тротуароў,
Блішчаць вокны, ліхтарні ў гары зіхацяць
І гараць аганьком вочы змучэных твароў!