Гі Мапасан - Навелы

Вечарэла, змрок спакваля гусцеў; пры страваванні холад заўжды робіцца асабліва адчувальны, і Пампушка дрыжала, нягледзячы на сваё сальца. Пані дэ Брэвіль прапанавала ёй сваю грэлку, у якую ўжо адзін раз падкладвала вугаль; Пампушка адразу згадзілася, бо ногі ў яе ўжо зусім заледзянелі. Пані Карэ-Лямадон і пані Люазо аддалі свае грэлкі манашкам.

Фурман запаліў ліхтары. Яны ярка асвяцілі воблачка пары над потнымі крыжамі караннікоў і снег абапал дарогі, які бясконцым сувоем слаўся ў рухомым водбліску іх агнёў.

У дыліжансе ўжо нічога нельга было разгледзець; неспадзявана ў кутку, дзе сядзелі Пампушка і Карнюдэ, узнік нейкі рух; Люазо, які пільна ўзіраўся ў цемру, падалося, што барадач рэзка адхіснуўся, быццам атрымаў моцны тумак.

Уперадзе на даляглядзе паказаліся дробныя агеньчыкі. Гэта быў Тот. Ехалі ўжо адзінаццаць гадзін, а калі дадаць дзве гадзіны, патрачаныя на чатыры супынкі, каб пакарміць коней і даць ім перадыхнуць, дык выходзіла ўсе трынаццаць. Дыліжанс уехаў у мястэчка і спыніўся каля «Гандлёвага гатэля».

Дзверцы расчыніліся. І раптам пасажыры здрыгануліся, пачуўшы добра знаёмы гук: бразгат аб дол шаблі. І ў той жа момант рэзкі голас нешта крыкнуў па-нямецку.

Нягледзячы на тое, што дыліжанс спыніўся, ніхто з пасажыраў не крануўся з месца; усе быццам баяліся, што варта ім выйсці, як іх адразу пазабіваюць. З'явіўся фурман з ліхтаром у руцэ і знянацку асвяціў у карэце два шэрагі перапалоханых твараў з раскрытымі ратамі і шырока расплюшчанымі ад здзіўлення і жаху вачамі.

Побач з фурманам у яркай паласе святла стаяў нямецкі афіцэр — высокі, бялявы малады чалавек, надзвычай тонкі, упяты ў мундзір, як панна ў гарсэт; пляскатая лакавая фуражка, надзетая набакір, надавала яму аблічча пасыльнага з ангельскага гатэля. Даўжэзныя і шорсткія вусы, якія паступова ўтанчаліся і пераходзілі ў адзіную валасіну, такую тонкую, што канца яе нельга было ўбачыць, быццам гнялі на рот, адцягвалі ўніз шчокі і куточкі вуснаў.

Звяртаючыся да падарожнікаў на французскай мове з эльзаскім вымаўленнем, ён рэзкім тонам прапанаваў ім выйсці:

— Прашу фыхаціць, панове!

Першыя падпарадкаваліся манашкі — з паслушэнствам набожніц, прызвычаеных да пакоры. Потым выйшлі граф з графіняй, за імі фабрыкант з жонкай, потым Люазо, які наперад прапусціў сваю мажную палову. Выходзячы з дыліжанса, Люазо — хутчэй з асцярогі, чым з ветлівасці — сказаў афіцэру:

— Добры вечар, пане.

Але той з нахабствам усемагутнага чалавека глянуў на яго і нічога не адказаў.

Пампушка і Карнюдэ, хоць і сядзелі пры самых дзверцах, выйшлі апошнія, зрабіўшы строгі і ганарысты выгляд перад тварам ворага. Пампушка з усяе сілы старалася не выдаваць сваіх пачуццяў і быць спакойнай; дэмакрат змрочна патузваў рукой сваю вялікую рыжаватую бараду. Абое імкнуліся захаваць годнасць, разумеючы, што пры падобных сустрэчах кожны ў пэўнай ступені з'яўляецца прадстаўніком роднай краіны; іх абурала падатлівасць спадарожнікаў, і Пампушка хацела паказаць, што ў ёй болей гордасці, чым у яе суседак па карэце, шляхетных жанчын, а Карнюдэ, разумеючы, што ён абавязаны быць узорам паводзін, усёй сваёй паставай сведчыў, што прадаўжае выконваць місію супраціўлення, якую ён распачаў з перакопвання дарог.

Усе зайшлі ў прасторную кухню заезнага двара, і тут немец запатрабаваў падпісаны камендантам Руана дазвол на выезд, дзе былі пазначаны прозвішчы, фізічныя прыкметы і род заняткаў усіх падарожных; ён доўга разглядваў кожнага па чарзе, звяраў людзей з тым, што было пра іх напісана.

Потым ён адрывіста кінуў:

— Топра, — і знік.

Усе з палёгкай уздыхнулі. Зноў захацелася есці, заказалі вячэру. На яе прыгатаванне спатрэбілася паўгадзіны; пакуль дзве служанкі займаліся гэтым, падарожнікі пайшлі глядзець пакоі для начлегу. Усе яны размяшчаліся ўздоўж калідора, які ўпіраўся ў цьмяныя зашклёныя дзверы з красамоўным нумарам.

Калі, нарэшце, усе паселі за стол, з'явіўся сам гаспадар заезнага двара. Гэта быў былы гандляр жывёлаю, тоўсты астматычны чалавек, у горле ў якога без адхлання нешта свістала, клекатала і хрыпела. Прозвішча яго было Фалянві.

Ён запытаўся:

— Хто хут мадэмуазель Элізабэт Русэ?

Пампушка здрыганулася, павярнулася:

— Гэта я.

— Мадэмуазель, прускі афіцэр жадае неадкладна пагаварыць з вамі.

— Са мной?

— З вамі, калі менавіта вы мадэмуазель Элізабэт Русэ.

Яна захвалявалася, нейкую хвілю раздумвала, потым рашуча сказала: