Мухаммад Самандаров - Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Ижтимоий структуралар ва жараёнлар

Бу социология томонидан илмий фан сифатида ўрганиладиган ижтимоий воқеликнинг объективлиги, объектив ижтимоий қонунларнинг мавжудлигидан далолат берувчи, одамларнинг хулқ -атворининг ижтимоий типиклиги ва такрорланиши, барқарор ижтимоий алоқалар ва муносабатларнинг мавжудлиги.

Социология мустақил илмий фан сифатида нисбатан яқинда пайдо бўлди. Социологиянинг келиб чиқишини антик ҳаёт фалсафасида топиш мумкин, у ижтимоий ҳаёт тартибини аниқлашга ҳаракат қилган, ҳамма одамларга бахт ва ҳукмдорлар кучини беришга қодир.

Aнтик давр, Ўрта асрлар, Уйғониш даври, маърифатпарварлик жамият тузилиши ва ундаги одамнинг ўрни, уларнинг ижтимоий ривожланиш схемаларини ўз назарий моделларини таклиф қилди. Бироқ, социологиянинг замонавий кўринишида пайдо бўлиши замонавий табиатшуносликка хос бўлган янги турдаги илмий характер йўналиши билан боғлиқ эди.

Унинг келиб чиқиши 30 -йилларда О. Конт номи билан боғлиқ. 19 -аср «социология» атамасини жамиятнинг тубдан янги фанини белгилаш учун таклиф қилди, у ҳали яратилиши керак эди. Ўзининг машҳур фан таснифида Конт социологияни табиий фанлар билан бир қаторга қўйди, уни фанларнинг тизимининг тугалланиши, барча фанларнинг «чўққиси» деб билди. Бу янги фан, Контнинг фикрича, жамиятнинг олдинги фанларидан фарқ қилиши керак эди. Биринчидан, у табиатшунослик турига асосланган бўлиши керак ва спекулятив, спекулятив фалсафадан фарқли ўлароқ, аниқ, «ижобий», умуман, тўғри маълумот беради, жамиятнинг ривожланиши ва ривожланишининг ўзгармас қонунларини кашф этади. Ньютон қонунлари. Иккинчидан, инсоннинг табиат устидан ҳукмронлигини таъминлайдиган табиий фанлар сингари, бу инсоннинг жамият устидан ҳукмронлигини таъминлаши керак. Ушбу услубий позиция позитивизм деб номланди ва ўнлаб йиллар давомида социологияда етакчи ўринни эгаллаб, классик табиатшуносликда илмийлик идеалини топди.

Жамият «муқаррар» объектив қонунларга мувофиқ ишлайдиган табиий объектга ўхшаш тарзда кўриб чиқилган. 19 -аср социологлари янги, мураккаб, тушуниб бўлмайдиган воқеликка дуч келганларида, билим соҳаларида эвристик ўхшашликларни ёки метафорик моделларни яхшироқ ишлаб чиқдилар. Натурализм, организм, социал дарвинизм, эволюционизм социологиянинг бу босқичи ва ривожланиш йўналишини тавсифловчи энг муҳим тушунчалардир. Жамият ва унинг ўзгаришини тушунтирадиган биринчи модел биологиядан олинган. У жамиятни организмга ўхшатди. Организм метафораси жамиятнинг тузилиши ва ишлашини, ўсиш метафорасини эса унинг ривожланишини тасвирлаш учун ишлатилган. 20-аср социологияси классик органик моделни мерос қилиб олди ва унга тизим назарияси, тизимли функционализм, неоэволюционизм каби таъсирли назарий соҳаларда янада замонавий шаклни берди. Бутун аср давомида социология жамиятга ўзига хос моддий мавжудот, аниқ чегаралари бўлган, ички тузилиши барқарор ва табиат қонунлари сингари объектив қонунларга бўйсунадиган, одамлардан мустақил ҳаракат қиладиган ҳақиқий, моддий объект сифатида қарашни ўрнатди.