Раҳматулла Усманов - Пахта тозалаш корхоналарида меҳнат мухофазаси асослари

меҳнат хавфсизлигини таъминлаш бўйича ишларни ташкиллаштириш ва меҳнат хавфсизлиги соҳасида стандартлаштиришни ташкилий-методик асослари талабларини;

ишлаб чиқаришнинг хавфли ва зарарли омиллари турлари бўйича талаблар ва меъёрларни;

ишлаб чиқариш ускуналари хавфсизлиги талабларини;

ишлаб чиқариш жараёнлари хавфсизлиги талабларини;

ишловчиларни ҳимоялаш воситаларига талабларни;

бинолар ва иншоотлар хавфсизлиги талабларини ўрнатади.

Меҳнат мухофазасининг техник ва санитар меъёрлари меҳнат хавфсизлиги стандартлари системаси ҳамда алоҳида ишлар ва ишлаб чиқариш жараёнлари учун «Меъёрлар ва қоидалар» орқали халқ хўжалиги тармоқларига тадбиқ қилинади.

Меҳнат мухофазаси ҳолати устидан назорат.Меҳнатни мухофаза қилишнинг ҳолати ва ишлаб чиқаришда хавфсизлик меъёрлари ва қоидаларига риоя қилиниши устидан давлат, тармоқ ва жамоа назорати ўрнатилган.

Ўзбекистонда меҳнат муҳофазаси талаблари риоя қилиниши устидан давлат текшируви ва назоратини, корхона маъмурияти фаолиятига боғлиқ бўлмаган, давлат органлари: Меҳнат вазирлиги меҳнат қонунларини, меҳнат муҳофазасини барча меъёрлари ва қоидаларини бажарилишини назоратини олиб боради. Давлат санитар-эпидемиологик назоратини Соғлиқни сақлаш вазирлиги органлари олиб боради. Бунда корхоналар томонидан санитар-гигиена ва санитар- эпидемияга қарши меъёрлар ва қоидаларни бажарилишини назорати олиб борилади. Энергетика вазирлиги қошидаги Давлат энергия назорати ускуналарни тўғри ўрнатиш ва электр ускуналардан тўғри фойдаланиш устидан назорат олиб боради. Ички ишлар вазирлигининг ёнғиндан сақлаш бошқармаси бино-иншоотларни қуриш, технология жараёнларни бажариш, технологик ускуналардан фойдаланишда ёнғин хавфсизлиги талабларига риоя этилишини текшириб, технологик жараёнларни бажаришда, шунингдек, ускуналар, бино ва иншоотлардан фойдаланишда ёнғин хавфсизлиги талабларини бажарилиши устидан назоратни олиб боради.

Ундан ташқари республика прокуратураси, адлия вазирлиги ҳамда тоғ-кон ва саноат назорати, йўл ҳаракати хавфсизлиги давлат инспекциялари, Табиатни мухофаза қилиш қўмиталари давлат назоратини олиб борадилар.

Тармоқ назоратини тегишли вазирлик, уюшма, концерн, корпорация амалга оширади.

Жамоа назоратини (Меҳнатни мухофаза қилиш қонунларининг бажарилиши устидан) касаба уюшмалари, экологик хавсизликни таъминлаш ва санитар-соғломлаштириш тадбирларини назоратини халқаро «ЭКОСАН» жамғармаси олиб борадилар.

Меҳнатни мухофаза қилишнинг асосий вазифаси ҳозирда мавжуд ва янгидан вужудга келаётган нохуш омилларни доимий равишда ўрганиш, хавфсиз ва зарарсиз меҳнат қилишни таъминлайдиган тадбирларни ишлаб чиқиш ва бажаришдан иборат.

Меҳнат мухофазаси талаблари бажарилмаганда жавобгарлик.Меҳнат муҳофазаси талабларига риоя қилмаган айбдор шахслар, шартномалар ва келишувларда, меҳнат шартномаларида назарда тутилган Меҳнат муҳофазаси бўйича мажбуриятларни бажармаганлар ёки меҳнат муҳофазаси талабларини риоя қилинишига масъул давлат назорат ва текширув органларига қаршилик кўрсатганлар ҳамда жамоа назоратини олиб борувчиларга тўсқинлик қилганларга нисбатан интизомий, маъмурий, фуқаро-ҳуқуқий ва жиноий жавобгарлик назарда тутилади.

Интизомий жавобгарликка хайфсан бериш, ўртача ойлик иш ҳақининг 20 фоизидан кўп бўлмаган миқдорда жарима солиш, ишга маст ҳолда, наркотик ёки заҳарли моддалар истеъмол қилган ҳолда келганлиги учун ходимга ойлик иш ҳақининг 40 фоизидан кўп бўлмаган миқдорда жарима солиниши ва ишдан бўшатиш киради. Ҳар бир хатти-ҳаракат учун фақат битта интизомий жазо берилади ва у амал қилиб турган муддатда ходим рағбатлантирилмайди.

Маъмурий жавобгарлик, назорат органлари томонидан, лавозимли шахслар жаримага солиниб (тортилиб) амалга оширилади.

Меҳнат мажбуриятларини бажариш пайтида ўз айби билан корхонага моддий зиён етказган ишловчиларга нисбатан моддий жавобгарлик чора-тадбирлари қўлланилади.

Лавозимли шахсларнинг техника, ёнғин ва саноат санитарияси қоидаларини бузганлиги учун жиноий жавобгарлигида жарима, ишдан бўшатиш ёки ахлок тузатиш ишлари ҳамда бир йилдан беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш назарда тутилган.

Пахта тозалаш корхоналарида меҳнатни мухофаза қилиш қонунлари, техника ва саноат санитарияси ҳолати учун жавобгарлик корхона раҳбари, бош инженери ва унинг моувинлари, бош механик ва унинг моувинлари, бош технолог, бош энергетик, тайёрлов бўлимининг бошлиги, цехлар ва сменалар бошлиқлари зиммаларига юклатилган.