Раҳматулла Усманов - Пахта тозалаш корхоналарида меҳнат мухофазаси асослари

Таъмирлаш ишларини ташкиллаштириш ва бажариш тармоқ учун тасдиқланган низомга асосан амалга оширилиши, таъмирлаш бригадалари ишчилари керакли иш қуроллари ва мосламалари билан таъминланган бўлишлари керак. Таъмирлаш ишларини носоз иш қуроли ёки мосламаси билан бажариш тақиқланади.

Ер сатхидан 5 метрдан юқорида бажарилаётган таъмирлаш ишлари баландликда ишлашга рухсати бор ишчилар томонидан бажарилиши керак. Бу ишларни сақловчи камарларисиз ва эҳтиёт арқонларисиз бажариш тақиқланади.

Массаси 50 кг дан катта бўлган детал ва узелларни ускуналардан ечиб олиш ва уларга ўрнатиш механизациялашган усулда бажарилиши керак.

Конвейерлар ва элеваторлар юритмалари ва тарангловчи станциялари устида таъмирлаш ва монтаж ишларини олиб бориш учун юк кўтарувчи ускуналар бўлиши керак.

Таъмирлаш ишларини бошлашдан олдин: таъмирланаётган ускунани ва уни юкловчи ва бўшатувчи қурилмаларини таъминловчи электр занжиридан ўчириш; юритманинг электр тақсимловчи қурилмасидан сақловчи тиқинларни чиқариш; ускуналардан юритмасини ажратиб олиш, бунинг учун муфталарни ечиб олиш, юргазиш тасмаларини, занжирларини ва ҳ.к ечиш; юргизиш қурилмасига «Юргизманг- одамлар ишлаяпти» тақиқловчи хавсизлик белгисини осиш керак.

Хавфсизлигига техника хавфсизлиги бўйича юқори талаблар қўйиладиган ишларни бажаришда, масъул раҳбар ва иш бажарувчи электродвигателларнинг электр занжиридан ўчирилиши, юритмаларнинг электр тақсимловчи қисмларидан сақловчи тиқинларни олиниши, ускуналардан юритмаларини ажратиб олишда ва юргизиш қурилмаларига «Юргазманг – одамлар ишлаяпти» тақиқловчи хавфсизлик белгисини осишда шахсан бўлиши, хавфлилигига юқори талаблар қўйиладиган ишлар бажарилгандан сўнг, хавфсизлик белгиларини олиш ва ускунани ишга тушириш масъул раҳбарнинг рухсати билан бажарилиши керак.

Ускуналарни таъмирлашда цехлар ва хоналарнинг ўтиш ва кириш жойларини материаллар, деталлар, мосламалар ва ҳ.к. лар билан тўсиб ташлаш мумкин эмас.

Таянадиган нарвонлар билан икки киши бўлиб ишлашга рухсат этилади, улардан бири доимо ишлаётганини эҳтиётлаш учун нарвон асосида туриши, таянадиган нарвонлар силлиқ юзага ўрнатилаётганда асосига резина ўралган, ерга ўрнатилаётганда асосига металл учлик қопланган бўлиши керак.

Электрускуналарини таъмирлаш ва уларга хизмат кўрсатишда боғланган таянч нарвонларидан ҳамда металл нарвонлардан фойдаланиш тақиқланади.

Нарвон поғоналари ён тиргакларга ўйиб ёки қоқиб ўрнатилган ва бир-биридан 0,15 дан 0,25 м гача жойлашган бўлиши ва ён тиргакларда ҳар 2 м да металл сиқмалар бўлиши зарур. Ёғоч нарвонларнинг узунлиги 5 м дан узун бўлмаслиги, ишлатишдан олдин ва ҳар ярим йилда нарвонлар уларнинг ўртасидаги тўсинга горизонтга 75 градус қилиб юкланган 120 кг юк билан статик нагрузка таъсирига синалиши, нарвонни узунлиги унинг юқори қисмидан 1 м дан кам бўлмаган поғонада туриб ишлаш имкониятини берувчи бўлиши керак.

Ишлатилаётган нарвонлар уларни ҳолати ва бутунлиги учун жавоб берувчи бригадаларга, бўлимларга, цехларга бириктириб, қўйилади.

Хабарлаш ва алоқа.Ускуналар ва автоматик тизимлар ишчиларни юргазилганлик тўғрисида огоҳлантирувчи сигнализация системалари билан жиҳозланиши, хабарлаш элементлари (қўнғироқлар, сиреналар, лампалар) механик шикастланишдан сақланадиган бўлиши ва хизмат кўрсатувчи персонал иш зонасига эшитилиши ва кўриниши, ишончли жойда жойлашган бўлиши керак.

Хабарлаш қурилмаларисиз ёки носоз хабарлаш қурилмалар билан ускуналарни ишлатилиши тақиқланади.

Цехларда ва иш жойларида ускуналарни ишлашини хабарлаш жадваллари, уларни юргазиш ва тўхтатиш тартиби тўғрисида йўриқномалар илиб қўйилган бўлиши, ҳар бир пахта тозалаш корхонаси шаҳар ва завод ичи телефон алоқаси билан таъминланган бўлиши керак.

Иш жойини тузилиши ва ташкиллаштирилиши.Иш жойлари юк кўтариш механизмларининг юк ташиш зонасида бўлмаслиги, асбоб ва ускуналар сақланиши учун стелажлар ва жавонлар билан жиҳозланган бўлиши, майда буюмлар, материаллар ва ишлаб чиқариш чиқиндиларини иш жойларига жойлаштириш ва цехда ташиш идишларда (яшикларда) бажарилиши, ускуналар, машиналар ва механизмлар олдида уларга керак бўлмаган нарсалар турмаслиги керак.

Буюмларни чангдан тозалаш аспирация системалари билан жиҳозланган махсус участкаларда бажарилади.

Доимий иш жойида бошқарув пульти ёки шити олдида ростланадиган (айланадиган ҳамда вертикал ва горизонтал йўналишда ростланадиган) ўтиргич бўлиши, ўтиргичнинг конструкциясида тирсак билан суюнгич, орқа билан суянгич ва оёқларни қўйиш жойи назарда тутилиши ва гигиеник талабларга жавоб бериши керак.