Раҳматулла Усманов - Пахта тозалаш корхоналарида меҳнат мухофазаси асослари

Моддалар ўтказувчи қувурлар бир-биридан фарқланиши учун улар қуйидагича сон билан белгиланади ва ранг билан бўялади: сув – 1, яшил; буғ -2, қизил; ҳаво -3, кўк; ёнувчан газлар – 4, сариқ; ёнмайдиган газлар – 5, бўялмайди; кислоталар -6, тўқ сариқ; ишқорлар – 7, сиёҳ ранг; ёнувчан суюқликлар – 8, жигар ранг; ёнмайдиган суюқликлар -9, бўялмайди; бошқа моддалар – 0, кул ранг.

Улардан ташқари пахта тозалаш корхоналарини бўлинмаларида, бинолари деворларида, кириш қисмида ва айрим технологик ускуналарнинг кўринарли жойларида қисқа, маъноли, тез тушиниладиган ва ёдланадиган ҳамда эсда сақланадиган равон меҳнатни муҳофаза қилиш шиорлари ёзиб қўйилади. Корхоналарда қўлланилаётган шиорлар тўплами намуналари 3-жадвалда келтирилган.

3-жадвал

Пахта тозалаш саноати корхоналари цехлари (бўлинмалари) учун меҳнат хавфсизлиги буйича шиорлар тўплами

Пахта тозалаш корхоналари ишловчилари хавфсизлигини таъминлаш, пахтани қайта ишлаш машина ва ускуналарини қулай ва ишончли ишлатиш учун: ишлаб-чиқаришда хавфсиз ускуналарни танлаш; ускуналарни монтаж қилишда, ишлатишга қабул қилишда ва ундан автоном ҳамда технологик комплекслар таркибида фойдаланиб ишлатишда ишловчиларни хавфсизлигини таъминлаш; эргономика талабларига жавоб берадиган, юқори чарчоқ ва ноқулай психологик таъсир этмайдиган қилиб жойлаштирилган, бошқарув органлари ва параметрлар маълумотларини кўрсатгичларидан фойдаланиш; ускуналарни ишлаб чиқаришда ишлатиш шароитларининг барча иш тартибларида ва ташқи таъсирларда, улардан ишончли ва хавфсиз фойдаланишни таъминлайдиган, бошқариш системасидан фойдаланиш; ускуналарни ишончлилиги (нормал ишлаш эҳтимоли) мустаҳкам конструктив элементларни, параметрлари хавфсиз жараёнларни ва конструктив ечимларни, шунингдек, назорат-ўлчов асбоблари, ростлагичлар, автоматика ва одамларни ҳимоялаш воситаларини танлаш керак бўлади.

Пахта тозалаш саноати корхоналари учун ишлаб чиқарилаётган ишлаб чиқариш машиналари ва ускуналари конструкциялари техника хавфсизлиги, саноат санитарияси ва ишлаб-чиқаришда ишлатиш муддати мобайнида меҳнатни муҳофаза қилиш талабларига тўлиқ жавоб бериши талаб этилади. Пахтани қайта ишлаш машиналари ва ускуналарининг хавфсизлиги: ишлаш принципи, конструктив схемаси, конструкциясида блокировка воситалари ва технологик ускуналарни автоматик ўчириш воситаларини қўллаш; конструкциясида комплекс механизациялаштириш, автоматлаштириш ва масофадан бошқариш воситаларини қўллаш; ишловчиларни зарарли моддалар ва номақбул омиллар билан бевосита ишлашини бартараф қилиш, конструкциясида ҳимояловчи воситаларни қўллаш; технология жараёнларини хавфсизлигини тизимли назоратни қўллаб ва технологик ускуналарни зич беркитиб таъминлаш; эргономик талабларни бажарилиши; хавфли ва зарарли ишлаб чиқариш омиллари (шовқин ва вибрация таъсири, организмда зарарли моддалар тўпланиши, психофизиологик таъсирлар ва б.қ.) таъсирини олдини олиш, номақбул таъсирларларда огоҳлантириш мақсадида меҳнат ва дам олишнинг рационал тартибини қўллаш; электр асбоблари ва ускуналари билан ишлашда электр хавфсизлигини таъминлаш; портлаш ва ёнғин хавфсизлигини таъминлаш; монтаж қилиш, ишлаб-чиқаришда ишлатиш, таъмирлаш, ташиш ва сақлаш бўйича техник ҳужжатларга хавфсизлик талабларини киритиш билан таъминланади.

Пахтани қайта ишлаш ускуналарини ишлатишда ажралиб чиқаётган зарарли модалар миқдори, иш зонаси ҳавосида шу зарарли моддалар концентрациясини меёрий ўрнатилган йул қўйиладиган концентрациясидан ошиб кетишига олиб келмаслиги, нормал шароитларда ҳам, шунингдек, табиий атроф муҳитни турли омиллари (юқори ва паст ҳароратда, ҳаво намлигида, қуёш радиациясида ва ҳ.к.) таъсирида ҳам ускуна хавфсиз бўлиши, табиий атроф муҳитни ўрнатилган меъёрлардан ортиқ ифлослантирмаслиги, ёнғин ва портлаш хавфи бўлмаслиги керак. Зарарли моддаларнинг иш зонаси ҳавосидаги йул қўйиладиган концентрацияси, уларнинг қаерда жойлашишидан қатъий назар (очиқ майдонда, ишлаб чиқариш биноларида, транспорт воситаларида ва ҳ.к.), барча иш жойлари учун риоя этилиши мажбурийдир.