Раҳматулла Усманов - Пахта тозалаш корхоналарида меҳнат мухофазаси асослари

2-жадвал

Пахта тозалаш заводида пахта хом-ашёсини дастлабки қайта ишлаш ва уруғлик чигитни тайёрлаш бўйича бажариладиган асосий жараёнлар ва уларни бажариш машина ва механизмлари

тайёр пахта маҳсулотларининг сифат кўрсаткичлари намуналар олиниб аниқланилади; тайёр маҳсулотлар транспорт воситаларига ёки темир йўл вагонларига юкланиб истеъмолчиларга жўнатилади.

Заводнинг ёрдамчи ва хизмат кўрсатувчи бўлинмаларида: жин ва линтерларда аррали цилиндрларни алмаштириш; аррали цилиндрларни арра бўлинмасига ва тескарисига ташиш; аррали цилиндрлар арраларини ечиб олиш ва арраларни саралаш; чархланиши керак бўлганларини арра дискларини текислаш ва арра цилиндрига йиғиш, чархлаш ва силлиқлаш; янги тиш чиқарилиши керак бўлган арраларга тиш чиқариш, ён қирраларини жилвирлаш, арраларни тоблаш, арра дискларини текислаш, аррали цилиндрларни йиғиш, арраларни қумли ваннада силлиқлаш; жин ва линтер колосниклари ҳамда арралар оралиғидаги қистирмаларни таъмирлаш; колосникли панжараларни йиғиш; толали маҳсулотлар тойларини ўраш ва боғлаш материалларини тайёрлаш ва пресс бўлинмасига ташиш; пахта хом-ашёсини тайёрлов масканларидан заводга ташиш; Толали пахта маҳсулотларини автотранспорт воситалари ёки темир йўл вагонларига юклаш; ишлаб чиқаришни хом-ашё, ускуналар ва материаллар билан таъминлаш; ускуналарни, бино ва иншоатларни таъмирлаш; меҳнатни мухофаза қилиш ишларини бажарилишини таъминлаш; ишлаб-чиқаришни самарали ташкил этиш ва бошқа ишлар бажарилади.

Ишлаб чиқариш жараёнларининг хавфсизлиги: энг илғор замонавий технологияларни танлаб қабул қилиш; жараёнларни бажариш машина ва ускуналари, ишлаб чиқариш ускуналарини ишлатиш тартиби ва ишлаб чиқариш ускуналарига хизмат кўрсатиш тартибини танлаш; ишлаб чиқариш жараёнларини олиб бориш учун бинолар, майдончаларни (ишлаб чиқариш биноларида бажарилмайдиган жараёнлар учун) танлаш, саноат санитарияси, меҳнат гигиенаси ва техника хавфсизлиги талабларини ҳисобга олиб бино ва иншоотларни комплектлаштириш ва жойлаштириш; Ускуналарни техник параметрлари ва одамларни эргономик имкониятларини ҳисобга олиб ишлаб чиқариш жараёнларини ташкиллаштириш; хом-ашё, материалар, ярим тайёр маҳсулотларни танлаш; ишлаб чиқариш ускуналарини танлаш ва уларни хавфсиз ишлатиш қоидалари ва меёрларини ҳисобга олиб жойлаштириш ҳамда иш жойларини ташкиллаштириш; жисмоний меҳнатни механизациялаштириш мақсадида, ишловчи билан ускуналар ўртасида функцияларни тақсимлаш; хом-ашё, материаллар, ярим тайёр маҳсулотлар, тайёр маҳсулотлар ва ишлаб чиқариш чиқиндиларини сақлаш ва ташиш усулларини танлаш; ишловчиларни касблари бўйича танлаш ва ўқититиш; хавфлардан ва номақбул омиллардан ишловчиларни жамоавий ва шахсий ҳимояловчи воситаларидан фойдаланишини таъминлаш; хавфсизлик, саноат санитарияси ва меҳнат гигиенаси талабларини бажарилиши устидан доимий текширув ва назорат ўрнатиш орқали таъминланади.

Ишлаб чиқариш жараёнларида ёнғин ва портлаш хавфи бўлмаслиги, шунингдек, зарарли моддалар отқиндилари билан атроф муҳит ифлосланмаслиги ҳамда зарарли физик омиллар (шовқин, вибрация ва б.қ.) манбаи бўлмаслик чораси кўрилади.

Пахта тозалаш корхоналарида бажариладиган технология жараёнлари турли-туман бўлсада, шунинг билан бир қаторда умумий талаблар мавжуд бўлиб уларнинг амалга оширилиши хавфсизликни таъминлаш имконини беради: зарарли таъсир кўрсатувчи хом-ашё, материалар, тайёр маҳсулотлар ва ишлаб чиқариш чиқиндилари билан ишчиларнинг бевосита ишлашини бартараф этиш; ишлаб чиқаришнинг зарарли ва хавфли омиллари вужудга келиши мумкин бўлган технология жараёнлари ва операцияларини, кўрсатилган омиллар вужудга келмайдиган ёхуд кам миқдорда вужудга келадиган жараёнлар ва операциялар билан алмаштириш; ишлаб-чиқаришнинг хавфли ва зарарли омилларини бартараф этиш мумкин бўлмаганда комплекс механизациялаштириш, автоматлаштириш ёки масофадан бошқаришни қўллаш; иш зонасига зарарли моддалар, иссиқлик ва намликни таъсирини бартараф этиш учун ишлаб чиқариш ускуналарини зич беркитиш (герметизациялаш) ва иссиқликдан ҳимоялаш; ишловчиларни турли хил табиатли зарарли ва хавфли ишлаб чиқариш омиллари таъсиридан ҳимоялаш учун ускуналарни жамоавий ҳимоя воситалари билан жиҳозлаш; яхши бошқарувчанликка эришиш, автоматлаштиришни кенгроқ қўллаш учун мураккаб кўп босқичли жараёнларни хавфсизроқ кам- ёки бир босқичли жараёнлар билан алмаштириш; иш режимининг турғунлиги ва соддароқ ростланиши сабабли даврий жараёнлардан узликсиз жараёнларга ўтиш; ишлаб чиқариш ускуналарини сигналлаш ва ўз вақтида ўчириш йўли билан аварияларни олдини олиш; ишловчиларни ҳимоялашни таъминлайдиган, технология жараёнларини ва ускуналарни иш тартибини узликсиз назорат қилиш ва бошқариш тизимларини қўллаш; ёнғин-ва портлаш хавфи бўлган авария ҳолатларидан, зарарли моддаларнинг ЧРК (чегаравий рухсатли концентрацияси) дан ёки алоҳида технология операцияларида бошқа зарарли ишлаб чиқариш омиллари таъсирининг рухсатли даражадан ошиб кетганда технология жараёнларини ўз вақтида маълумот олишни таъминлайдиган қурилмалар билан жиҳозлаш; ишлаб чиқаришнинг хавфли ва зарарли омилларини пайдо бўлишига сабабчи бўладиган ишлаб чиқариш чиқиндиларини ўз вақтида зарарсизлантириш ва чиқариб ташлаш; технология жараёнларига хизмат кўрсатишни ташкиллаштириш, жисмоний ва асаб-психологик зўриқишларни олдини олиш учун меҳнат ва дам олишни рационал тартибини қўллаш.