Уладзімір Караткевіч - Вока тайфуна. Апавяданні і аповесці

- Дзе можа быць месца іх збораў? - спытаў я.

- Гэта я ведаю зараз добра, - спакойна адказаў Рыгор. -Гэта недзе ў Яноўскай пушчы. Я прасачыў сляды. Вось паглядзіце. - Ён пачаў крэслідь лазінкаю па зямлі: - Вось пушча.

Тады, калі быў забіты Раман, сляды зніклі вось тут, амаль ля балота, якое акружае пушчу. Калі яны гналіся за табою, пасля вячэры ў Дубатоўка, сляды зніклі паўночней першага месца, а пасля той гісторыі ля Яноўскага палада, калі яны наважыліся крычадь, - яшчэ трохі паўночней. Бачыш, шляхі амаль сыходзяцца.

- Праўда, - падхапіў я. - І калі іх прадоўжыць, яны сыдудца ў адным пункде, недзе на балоце.

- Я быў там, - скупа, як аб самым звычайным, буркнуў Рыгор. - Балота лічыцца ў тым месцы гіблым, але я пабачыў, што на ім там-сям расце трава сівец. А там, дзе расце сівец, там заўжды зможа паставідь нагу конь паскудніка, калі паскудніку будзе для гэтага пільная патрэба.

- Дзе гэта месца? - збялеў раптам Свеціловіч.

- Ля Халоднай лагчыны, дзе ляжыць камень, Ведзьмакова

ступа.

Свеціловіч яшчэ больш збялеў. Нешта хвалявала яго, але ён авалодаў сабою.

- Яшчэ што? - спытаў я.

- Яшчэ тое, - панура мармытаў Рыгор, - што ты памыляешся, Беларэцкі. Хоць выклікаў тады з хаты Рамана Гарабурда, але ён да дзікага палявання не мае дачынення. У тыя дзве ночы, калі яно з'яўлялася ў апошні раз, Гарабурда сядзеў у сваім берлагу, як хамяк у нары. Я ведаю, яго дом добра пільнавалі.

- Але ж ён зацікаўлены ў смерці або вар'яцтве Яноўскай. Яму гэта карысна. Ён прымусіў Кульшаў запрасідь у той вечар Надзею Яноўскую да сябе, ён паслаў да Кульшаў і сваю дачку і затрымаў усіх да ночы.

Рыгор задумаўся. Пасля мармытнуў:

- Можа, і так. Ты разумны, ты ведаеш. Але Гарабурды там не было, я адкажу галавою. Ён дрэнны яздок. Ён баягуз. І ён увесь час сядзіць у палацы. Але ж ён можа і намовідь на тую агіду кагосьці іншага. Можа, гэта і так. Такі можа.

І тут Свеціловіч яшчэ больш збялеў і ўтаропіўся кудысьці вачыма, як быццам абдумваў штосьці важлівае. Я не перашкаджаў яму: захоча - сам скажа. Думаў ён, аднак, нядоўга.

- Браты, я, здаецца, ведаю гэтага чалавека. Разумееце, вы наштурхнулі мяне на гэта. Першае: "Ведзьмаковая ступа". Я сёння бачыў там чалавека, вельмі знаёмага мне чалавека, на якога ніколі б не падумаў, і гэта мяне бянтэжыць. Ён быў вельмі стомлены, брудны, ён ішоў да багны. Пабачыў мяне, накіраваўся да мяне: "Што вы тут робіде, пан Свеціловіч?" Я адказаў жартам: "Шукаю ўчарашняга дня". А ён зарагатаў і пытае: "Хіба ўчарашні дзень, хай яго д'ябал, прыходзіць у сённяшні?" А я яму кажу: "Ва ўсіх нас учарашні дзень на шыі вісіць". Ён: "Але ж не прыходзідь?" А я яму: "А дзікае паляванне? З мінулага аж у сёння прыйшло". Той аж у твары змяніўся: "Хай яго ліха... Не памінайце вы яго!" І паехаў ля дрыгвы на поўнач. Я накіраваўся да вас, пан Беларэцкі, а калі азірнуўся, то бачу: ён паехаў назад і ўжо ў лажок спускаецца. Спусціўся і знік.

- Хто гэта? - спытаў я.

А Свеціловіч усё вагаўся. Пасля ўзняў свае светлыя вочы.

- Прабачце, Беларэцкі, прабач, Рыгор, але я не магу пакуль што сказадь. Гэта занадта важліва, а я не пляткар, я не магу так проста ўзвалідь такое абвінавачванне на плечы чалавека, які, можа, яшчэ і бязвінны. Вы ведаеце, за такое могуць забіць нават па аднаму падазрэнню. Магу толькі сказадь, што ён быў сярод гасцей у Яноўскіх. Я ўвечары яшчэ падумаю, прыпамятаю гісторыю пра вэксалі і заўтра скажу вам... Я пакуль не магу больш нічога сказадь...

- О, вядома. Надзейнае алібі. О, дурні! І якія няпэўныя думкі! - Па аналогіі я прыпомніў і свае няпэўныя думкі пра "рукі", якія павінны былі мне дапамагчы разабрадца ў чымсьці важлівым, але прыдумадь, успомнідь не мог і адагнаў надакучлівае слова.

Вырашылі, што Рыгор будзе сённяшняй ноччу сядзець у Халоднай лагчыне, адтуль недалёка да хаты, у якой жыў Свеціловіч, яго стары "брат-слуга" і кухарка. У выпадку патрэбы мы зможам яго там адшукаць.

- І ўсё ж я не веру, што падпільную іх там пры выхадзе. Свеціловіч іх спудзіў, - сіпавата сказаў Рыгор. - Яны знойдудь іншую дарогу з пушчы на раўніну.

- Але іншай дарогі ў парк не знойдудь. Я буду пільнаваць іх ля паваленай агароджы, - вырашыў я.

- Аднаму небяспечна, - апусціў вочы Рыгор.

- Але ты таксама будзеш адзін.

- Я? Ну, няма дурных. Я смелы, але не так, каб адзін супраць дваццацёх.

- А я кажу вам, - упарта сказаў я, - што гаспадыня Балотных Ялін не вытрымае, калі і сёння з'явідца пад мурамі дома дзікае паляванне. Я павінен не пусціць іх у парк сёння, калі яны толькі надумаюць прыйсді.

- Я не магу дапамагчы вам сёння, - задумліва прагаварыў Свеціловіч. - Тое, тто я сёння павінен знайсці, больт важлівяе. Магчыма, сёння дзікае паляванне наогул не з'явіцца. У яго на шляху п аўстан е пе рашкода...