Яўген Аснарэўскі - Вялікае княства Літоўскае і беларускі нацыянальны міф

Цікавае, у дадзеным кантэксце, наступнае паведамленне ГВЛ:

«У год 6755 (1247). Літоўцы з Лугвенам ваявалі каля Мельнiцы і ўзялі шмат палонных. Данііл і Васілька гналіся за імі да Пінска. Міхаiл Пінскі папярэдзіў літоўцаў. Яны сядзелі ў лесе за агароджай, а Міхаіл паслаў ім вестку з Пінска. А Данііл і Васілька праследавалі іх, і дворскі Якаў са сваімі ваярамі. Літоўцы ж не паверылі Міхаiлу і выйшлі з месцаў сваіх. Па літасці Божай пабеглі літоўцы і былі разбітыя, і палонныя былі адбітыя, а сам Лугвен збег, паранены».

Такім чынам, з паведамлення вынікае, што пінскі князь чамусьці вырашыў падтрымаць літоўцаў, хаця тыя не паверылі яму. Прычым пінскі Рурыкавіч падтрымлівае літоўцаў нягледзячы на тое, што іх супернікі – Рурыкавічы з іншага княства Русі.

Цікавае яшчэ адно паведамленне валынскай хронікі:

«У год 6761 (1253). Таўцівіл даслаў да Данііла Рэўбу сказаць: „Пайдзі да Навагародка“. Данііл пайшоў з братам Васількам, і з сынам Львом, і з полаўцамі, і са сватам сваім Тэгакам, і прыйшоў да Пінска. Князі пінскія затаілі падман, іх узялі з сабою на вайну супраць іх волі».

І зноў відавочны сепаратызм пінскіх князёў, якія чамусьці не жадаюць ваяваць з літоўцамі.

Дадзеныя эпізоды паказваюць пэўныя літоўскацэнтрычныя імкненні размешчанага даволі блізкага да Літвы старажытнарускага княства.

Зразумела, тлумачыць такія факты можна па-рознаму, у тым ліку і страхам пінскіх валадароў перад літоўцамі. Тым не менш, у дадзеным кантэксце, паведамленні летапісца малююць хутчэй добраахвотны выбар пінскага князя, які разыгрывае нейкую палітычную камбінацыю, часткай якой з'яўляецца пэўнага роду саюз з літоўскімі феадаламі. Лёгка ўявіць падобны саюз у выпадку наваградскіх элітаў і Міндоўга, хаця, канешне, гаварыць тут трэба толькі пра гіпотэзу.

З вышэйпададзенага можна зрабіць выснову, што само значэння меркаванага захопу Навагародскай зямлі Міндоўгам празмерна перабольшана ў рамках розных гістарыяграфій. Нават калі недаказаны дакументальна захоп меў месца, стаўленне да гэтага факту мясцовага насельніцтва можа служыць прадметам дыскусіі, як і сама форма захопу, які наўрад ці меў характар татальных рэпрэсій мясцовага насельніцтва, а, як можна меркаваць, хутчэй заключаўся ў ліквідацыі валынскага гарнізона і ўвядзенні на дзядзінец падуладных Міндоўгу воінаў.

Дарэчы, можна вылучыць гіпотэзу аб тым, што князь выкарыстоўваў і славянскую ваенную сілу. Адзін з ягоных ваяводаў носіць славянскае па гучанні імя Хвал, хоць тут варта заўважыць, што імёны літоўцаў, тэарэтычна, маглі набыць больш славянскія формы дзякуючы славянскім складальнікам летапісаў.

Пры гэтым вядома, што ў ліку паплечнікаў Міндоўга знаходзіўся нейкі, згаданы ў ГВЛ, Астафій Канстанцінавіч з Разані, што ўжо без усялякіх сумневаў супярэчыць тэзе аб нейкім выключна «нацыянальна-літоўскім» прынцыпе падбору асяроддзя літоўскага манарха.

Вядома, што Навагародкам кіраваў сын Міндоўга, Войшалк. Укняжанне гэтага ўладцы, на думку некаторых літоўскіх спецыялістаў, суправаджалася рэпрэсіямі супраць мясцовых жыхароў. Заснавана падобнае сцвярджэнне на паведамленні летапісца, аб тым, што Войшалк, будучы язычнікам, забіваў амаль кожны дзень некалькіх чалавек.

Як апавядае ГВЛ:

«Войшалк пачаў княжыць у Навагародку, і знаходзячыся ў паганстве пачаў праліваць шмат крыві. Забіваў ён кожны дзень трох-чатырох чалавек. А калі ў нейкі дзень нікога не заб'е, вельмі засмучаўся. Калі ж заб'е каго, тады весяліцца. Потым увайшоў страх Божы ў яго сэрца, і ён думаў, жадаючы прыняць святое хрышчэнне. І хрысціўся тут жа ў Навагародку, і стаў хрысціянінам».

Аднак пра этнічную прыналежнасць гэтых нібыта забітых людзей нічога не сказана. Чаму новы князь не мог забіваць сваіх жа літоўскіх слуг, ці палітычных супернікаў, якімі маглі быць і этнічныя літоўцы і валынцы ўзятыя ў палон? Акрамя таго, само апавяданне відавочна мае рысы стандартнай хрысціянскай легенды, закліканай падкрэсліць ашаламляльную змену ўладара язычніка пасля прыняцця хрысціянства.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.