Пётр Вяжэвіч - Дзённік пасольства да цара Міхаіла Фёдаравіча ад караля і вялікага князя Уладзіслава IV

— Не правільна робіш.

Ён звярнуўся наўпрост да пана Сапегі:

— Пан, загадай напоўніць да краёў.

Сапега не рэагаваў.

Тады Філон зноў сказаў:

— Алтын на капейку не змяняеш, пане Казімір Львовіч.

Падчас доўгай гутаркі і шчодрага пачастунку з нашага боку, часта ўспаміналі пра бацьку пана Сапегі — вялікага гетмана літоўскага Льва Сапегу, які бываў паслом у Маскве і рабіў добрую справу — паспяхова пагаджаў абодва бакі.

Пасля пачастунку, прыставы сышлі, нізка кланяючыся.

Спіс забеспячэння, дастаўленага маскавітамі на 300 чалавек і 350 коней.

Па два калачы кожнаму з вялікіх паслоў, коштам адзін грош.

Кожнаму паслу па 6 чарак смаленай гарэлкі.

Усім паслам па 10 кубкаў патачнага мёду. Па адным вядры салодкага пітнога мёду. Па адным вядры моцнага мёду. На ўсіх паслоў па 6 вёдраў добрага піва.

Пасольскім людзям на кожнага па 4 чаркі гарэлкі.

Лепшым пасольскім людзям — па дзве конаўкі мёду, па куфлю піва. Усяго 75 вёдраў. Ялавіц на ўсіх — 6. Бараноў — 55. Поўных кабаноў — 10. Гусей — 15. Зайцоў — 10. Цецерукоў — 10. Курэй — 30. Воцату — 6 вёдраў. Яек — 350. Масла — 2 пуды. Солі — 3 пуды. Круп — 3 кракаўскія карцы. Цыбулі — чвэртка. Часнаку — чвэртка. Пшанічнай мукі — васьмушка. Свечак сальных — 30. Дроў колькі заўгодна. Фурманак — 300.

Гародніны і напояў не далі, тлумачачы іх адсутнасцю. Маскавіты абяцалі ўсё прадаставіць у сталіцы.

Рыбу даваць па меры яе здабычы. На кожнага пасла — да 10 шчупакоў замарожаных; шчупака запечанага, шчупака з хрэнам, шчупака з юшкай, шчупака салёнага. Лешч для смажання, лешч на засолку. Чорнай асятровай ікры — пуд на ўсіх.

Аўса — 45 чвэрцяў. Кожная меншая за тры кракаўскія карцы. Але прыставы яшчэ паменшылі меру.

Сена — 40 вазоў. Саломы на подсціл для коней — 20 вазоў.

Увесь атрыманы харч дзялілі на дзве часткі. Адну частку атрымліваў яго міласць пан Сапега. Яму і яго людзям не хапала, і ён вымушаны быў дакупляць прадукты і фураж. Другую частку атрымлівалі пан Песачынскі і пан Вяжэвіч. Яны як-кольвек абыходзіліся, паколькі людзей і коней у іх было значна менш, чым у Сапегі.

8 у чацвер. Выезд паслоў прыставы затрымлівалі. Затрымку яны тлумачылі тым, што не ўсе падводы пад’ехалі.

Перад абедам у доме, дзе размясціўся пан Песачынскі, адбывалася яго гутарка з панам Сапегам і панам Вяжэвічам. Неўзабаве туды прыйшлі царскія прыставы. Пан Песачынскі строга адчытаў іх за агіднае і непаважлівае стаўленне да вялікіх паслоў. Ён з абурэннем казаў ім пра тое, што ад голаду і холаду ноччу ў яго здохлі некалькі драгунаў. Песачынскі ва ўльтыматыўнай форме заявіў прыставам, што не жадае больш марнаваць час дарэмна і патрабуе неадкладна суправадзіць яго ў сталіцу. Прыставы спасылаліся на негатоўнасць фурманак і непагадзь. Яны не раілі паслам выпраўляцца ў дарогу. На самай справе, тады пачаўся моцны ўраган са снегам.

У сваю абарону пан Песачынскі сказаў:

— Мяркую, што вы затрымліваеце нас, не ўзгадніўшы сваіх паводзін з царом. У нас важная справа, і нам трэба спяшацца. Вы не даяце нам кармоў у дастатковай колькасці, а цяпер яшчэ і беспадстаўна затрымліваеце ў дарозе. Мы больш не можам стаяць тут. Выконваючы загад нашага караля, мы зараз жа сядзем на коней, пакінуўшы вазы і ўсе нашы рэчы, і рушым у сталіцу. Там нам не складана будзе расказаць цару, як вы з намі абыходзіцеся. Калі хочаце нас затрымліваць, затрымлівайце не тут, а калі мы сядзем на коней. Мы будзем рухацца наперад, нягледзячы ні на якія перашкоды.

Прыставы тлумачылі:

— Мы не можам вас праводзіць звычайнай дарогай па прычыне яе вузкасці і розных нязручнасцей.

Тады пан Сапега ўступіў у гутарку з прыставамі. Ён сказаў ім:

— Мы сюды прыехалі не для таго, каб марна траціць час. Мы павінны выканаць волю нашага караля. Нам не патрэбныя спецыяльныя дарогі. Калі вы не жадаеце нас суправаджаць, мы рушым у дарогу без вас. Шаблі нашых людзей, а таксама мае продкі — дзед і бацька, падчас здзяйснення пасольстваў, — праклалі для нас добрыя дарогі.

Збянтэжаныя моцнымі словамі паслоў, прыставы пайшлі ад іх. Затым яны звярнуліся да пана Мадаленскага:

— Гэта горш за бізуны, калі вялікія паслы абураюцца.

Увечары прыставы прыйшлі да пана Сапегі і далі яму ведаць, што яны гатовыя праводзіць паслоў звычайнай дарогай.

У той жа дзень пан Сапега, з-за недахопу кармоў, адправіў назад некалькі вазоў і некалькі дзясяткаў чалавек. Пан Песачынскі прасіў Сапегу не адсылаць людзей і падводы назад. Па яго перакананні, неабходна было падтрымаць прэстыж пасольства ў Маскве і не быць абсмяянымі там.