Лирон Хамидуллин - Буранлы төндә

Китсәнә, башта сине шушы хатын-кызлар, бөтен бригада алдында эт итеп сүксен дә «борчылма, иптәш былгадир», имеш. Болай да өшәнеп, үз җанын кая куярга белми йөргән чагы иде Зәкәриянең. Шулай да Карәмәт белән сүз көрәштермәде, ничек кирәк алай тыелып калды. Икәүдән-икәү генә чакларында эләгешеп үк киткән булырлар иде. Бу очракта, бригада алдында ярамасын аңлап, үз-үзен тыйды. Армия тәрбиясе үзен сиздерде булса кирәк. Кемнең хаклы икәнен әнә күпчелек хәл итсен, дип уйлады. Чөнки күңеле чамалый: тулаем алганда, Карәмәт хаклы түгел. Шул хис аңа ярсырга ирек бирмәде.

Карәмәт мунчада икән әле. Ишек аркылы гына сөйләштеләр.

– Хәлил кичүендә рельс алыштырасы… Син ничек соң? –дигәч, ул:

– Җыенып чыга торыгыз, куып җитәрбез,– диде.

Үзе генәме, хатыны белән булачакмы – ул кадәресен ачыклап тормады Зәкәрия. Хәер, Кәримәнең үзенә әйтелгән, кеше юклыгын чамаларлар, шәт. Болай караганда бик юаш, сүзсез-күндәм күренсә дә, Кәримә бригадирны түгел, ирен генә тыңлаячак. Ул ни дип әйтсә, шулай итәчәк. Ире юк чакта, аннан барам дип тә, бармыйм дип тә сүз алырлык түгеллеген бригадир яхшы белә иде.

Карәмәт мунчасыннан Зәкәрия турылап кына үз казармасы башына килеп чыкты. Казарма ышыгына керү белән, ерактан тыныч кына ишетелгән гүләү тавышына сөенеп куйды. Каршы яктан состав килә. Шундук күңелен тырнап, килүен килә дә, үтәрме дигән уй узды. Хисмәт, бик иренеп китмәсә, эш рәтен белә, әлбәттә. Хәвеф-хәтәрсез генә поездларны үткәреп җибәрә торса ярар иде. Чөнки бригада әле берәр сәгатьсез аның янына барып җитә алмаячак. Баярак Зәкәрия кешеләрне туплап бетерер дә үзе алдан Хисмәт янына бара торыр диебрәк уйлаган иде дә бит, Карәмәтнең мунчада булуы комачаулады. Хәер, берүзе алдан барып та ни эшли ала соң? Хисмәткә иптәш булам дисәң генә инде. Үзе әйтмешли, аңа «адвокат» кирәк микән соң? Эш яманга китсә, поездны ничек туктатасын гына белә ич инде.

Көрәк-корал алачыгы ачык, ярым караңгы фонарь уты яктысында Маһинур белән Шәмселбану табут кебек озын әрҗәгә төрле кирәк-яракны тутырып торалар иде. Рельс кисү станогы бер читтәрәк – ул барыбер әрҗәгә сыймый, үзенә аерым йөк. Үзе авыр, үзе – җәпле-ботаклы җайсыз нәрсә, аны алып йөртәсе дә килми.

Зәкәрия иң беренче эш итеп келәт почмагыннан «шайтан арбасы»н сөйрәп чыгарды, юлга бастырып куйды. Сыңар сап-тәртәле, сыңар рельстан йөрергә көйләнгән бу арба – модерон өстенә теге әрҗә белән станокны салдылар да рельс эзләп киттеләр. Беренче казарманың Вәлимхәммәтләр башында, аерым торган өч күтәртмә шпал өстендә – запас рельслар. Маһинур алар өстенә өелгән карны зур бияләе белән тиз-тиз генә сыпырып төшерде. Аннары, икәүләп:

– Иң озын «күсәкне» алабыздыр бит… Кирәксә кисәрбез, кысканы гына ялгап булмый аны, каһәрне,– дип сөйләнә-сөйләнә, ике лом ярдәмендә озын, ярты тонна авырлыгындагы «күсәк»не модеронга тәгәрәтеп төшерделәр. Велосипедныкы кебек аллы-артлы ике кечерәк тәгәрмәчле кыска арба өстендә унике метр ярымлы корыч «күсәк»нең һич кенә дә тик ятасы килми, атлаган саен, арлы-бирле талпына, баш-башлары исә бик хәтәр калтырана иде. Модерон сабын кысып тоткан Зәкәрия аны төрлечә «тынычландырып» карый. Әле адымын әкренәйткәләгән була, әле арба сабын үзенәрәк алып этәреп тә карый – никтер һаман җайлаша алмый азаплана иде. Җәйдән бирле болай рельс йөрткәннәре юк – «кул киткән» дип уйлады ул.

Өйләр, казармалар ышыгыннан читләшкән саен, җил та-гын да көчәйгән кебек тоелды. Зәкәрия, инде авар хәлгә җиткән модеронны көч-хәл белән генә туктатып, тиз-тиз генә плащының башлыгын башына урап, бәйләп куйды. Болай ярыйсы ук җылы, тик поезд якынлашуын ишетми калулары бар, башны уңга-сулга ешрак каергалап, күзәткәләп барырга туры киләчәк иде. Мескен Хисмәт бу җилгә ничекләр түзеп тора икән? Ул бит инде хәзер кимендә сәгатькә якын бер урында таптанырга мәҗбүр. Кәефе кырылса, ул, башкалар кебек, тозлап-борычлап сүгенүдән битәр, кычкырып җыру җырларга керешә торган иде. Хәзер дә шулай буш кырда җырлый-җырлый сикеренә микән?

Менә семафор турысын да узып баралар. Шәмселбану утыз-кырык адымнар алда, Маһинур артта, кулларындагы фонарьның кызыл утын алга-артка болгаштыргалап, сакта киләләр. Ә җепшек кар киемгә сырыша, барасы юлны каплый, башлык өстенә өелеп, күзне томаларга маташа. Төн караңгысы да инде тирә-юньгә күптән ябырылып, бар дөньяны каплап, томалап киткән. Юл буе сагында торган текә-текә таулар да, юл белән тау арасындагы сыек урманчык – усак, каеннар да –күзгә чалынырлык түгел хәзер. Зәкәрия Шәмселбануның ирләрчә эре-эре атлап узган эзен генә күрә, шәйли диярлек.