– Гайнәфәттәйне кая алып киттең? – дип сораган булды.
– Кансага.
– Бүләкләргәмени?
– Бүләкләргә сиңа! – Сәхеш аты-юлы белән сүгенде. – Күрмәйсеңмени, тагын урлашкан.
– Тиешлесен бирмәгәч, нишләсен? Ачка үлмәс бит.
– Барыбыз да бер хәлдә. Әллә мин тукмы? – диде Сәхеш, җикеренеп.
Кешечә сөйләшеп, уртак тел таба алмасын төшенде Гамир. Кинәт борылды да Сәхешнең ат башыннан тотты. Хатынга тизрәк ычкынырга кушты.
– Слушай, син нәмә, күрәләтә бурны яклайсың? Нигә ат башына җогынасың? Чыбыркы белән сыртыңны каедлаем бит…
– Сүкәлеп кара! Ат өстеннән ничек очканыңны сизми калырсың…
…Чәкәләшү сөреме икенче көнне үк күзне «томалады» – Гамирның буразнадан йөри торган сары биясен алдылар. Шыр сөяктән торган туры алашаны җигәргә куштылар. Ул ризалашмады.
– Аны үтереп, колхозга сыер түлисе килми, – дип, эшкә чыкмады. Прогул ясаган өчен, Гамирның хезмәт көнен кистеләр. Нишләсен, ябык алаша белән эшкә барыбер чыгарга туры килде, әмма элеккечә көнгә алтмыш-җитмеш сутый җир сөрә алмады…
Атна үтмәгәндер, Гамирга энесе гаҗәеп яңалык ачты. Сәхеш төннәрен ерак әвенгә бурлыкка йөри икән. Хәнифкә Әхтәм сөйләгән. Әхтәм әбисе белән бабасы сөйләшкән вакытта ишетеп калган. Ерак әвендә сугылган ашлык кайтып бетмәгән төннәрне, икмәк көшелен саклау өчен, Әхтәмнең бабасын җибәрә икән бригадир. Ул күргән. Сәхешнең капчыкка ашлык тутыруын күзәтеп торган, янына чыгарга шөлләгән. Явыз Сәхешнең ни кылмавы бар?
Ерак әвендә ашлык калган төннәрне Гамир өч тапкыр авылга кайту юлын күзәтергә чыкты. Дүртенчесендә эләктерде Сәхешне. Ат сыртына капчык салып, Сәхеш кайтып килә иде. Гамир юл читенә посты. Ат үзе белән тигезләшкәч, ялт сикереп торды. Ат куркуыннан арт аякларына басты. Аны-моны уйламый кайткан Сәхеш тә, тулы капчык та ат сыртыннан очты.
– Вәт, ата бур! Эт койрыгыннан төз кыланган буласың тагын. Син талыйсың икән колхозны. Иртәгә үк милициягә хәбәр җибәрәм. Аягыңны җиргә дә тидермәсләр, – дип, җирдә яткан Сәхешнең якасына ябышты Гамир.
– Минем юлга аркылы төшү сиңа файда бирмәс. Үз башыңа ашкынма. Шаһитларың кая? – дип, һөҗүмгә күчте Сәхеш.
– Әнә теге чокырны күрәсеңме? Анда биш баш сине күзәтеп утыра. Бер генә сызгырыйм, алар килеп сине өзгәләп ташлаячак, – дип уйламастан гына әйтеп ташлады Гамир.
Сәхеш коелып төште. Пышылдауга күчеп ялвара башлады:
– Гамир энем, моңынчы нидагсыд яшәдек. Сугыштан исән кайткан башны ашама инде. Сиңа да тиздән армиягә китәсе, татулашып аерылышаек.
– Гайнәфә түтигә хәтәр кылана идең, ә?
– Булды инде… Болай гына, куркыту өчен генә…
– Капчыкны нишләтәбез?
– Урталай бүләек. Кирәк икән, үдеңә генә ал…
– Мохтаҗ булсам да, синең белән уртак тәгам җыясым килми. Киттек Гайнәфәттәйгә. Капчыкны биреп, теге чак өчен гафу үтен, дип, Сәхешкә капчык күтәртеп, аны озата китте Гамир.
Бәйрәм
Озын көннәре белән җылы җәй артта калды, кара көз килеп җитте. Ул да соңгы аена керде. Ара-тирә кар бөртекләре күренештерсә дә, ноябрь башы җылымса тора. Көннәр аяз. Өйлә вакытында кояш хәтсез кыздырып ала.
Октябрь бәйрәме көнне малайлар урамга ап-ак киндер чоба һәм киндер ыштаннан чыктылар. Аякларда да яңа чабата иде. Өлкәнрәк сыйныфта укучы Нурсинә белән Җәүһәр генә җилем кәлүш кигәннәр. Әтилеләр шул алар…
Авыл уртасындагы Октябрь капкасы янына җыйналган бала-чага һәм өлкәннәр алдында укытучы Хәмидә инкыйлабның әһәмияте турында ялкынланып сөйләгәннән соң, укучы балалар сафларга тезелделәр. Әхтәм белән Хәнифне алга бастырды укытучы. Алар башкалардан бераз калкурак иде шул. Демонстрация башланды.
– Балалар, җырлагыз, – дип, укытучы сафларга әмер җиткерде.
Кайсыдыр башлап та җибәрде:
Октябрьдә туганбыз без,
Без – Октябрь баласы…
Җырны дәррәү күтәреп алдылар. Кечкенә авыл балаларның көр тавышына күмелде:
Октябрьдә туганнарның,
Октябрьдә туганнарның
Ленин була бабасы…
Авыл урамы ярты чакрымлап булыр, шуны үтү өчен биш куплет җыр җитте. Кирегә борылдылар. Октябрь капкасы янына җиткәч, миссия төгәлләнде. Команда астында, бер урында таптанып:
…Культуралы таза тормыш
Совет илендә генә, –
дип соңгы җырга нокта куйгач, ак киндер киемле, яңа чабаталы малайлар һәм кызлар өйләренә таралышты.
Әхтәм кайтып кергәндә, әнкәсе тары тәбикмәге пешерә иде. Ишектән атлауга, аны сеңлесе кабаландырды:
– Абзыкай, тизрәк бул, тәбикмәк бетә!
– Һай, кызым, нишләп бетсен! Пешерә генә башладым бит. Рәхәтләнеп ашарлык итәм, – дип, ана кызын тынычландырды.
Читать дальше
