Раим Губаев - Балачагым килә каршыма

Сөләйман белән өч бала тәрбияләп үстердек. Олы кызым Фәүзия, Красноярскида политехника институтын тәмамлап, лесхозда мастер булып эшләде. Ире Сәлим мастерской мөдире иде. Хәзер икесе дә пенсиядә инде. Малайлары Рөстәм белән Тимур шофёр булып эшлиләр.

Кече кызым Фаимә, шул ук институтны тәмамлап, Красноярскида инженер-конструктор булып эшләде. Ире Зиннур (төзелештә эшләгән, хәзер мәрхүм инде) белән ике малай тәрбияләп үстерделәр. Ринат белән Илдар –космик аппаратлар конструкторлары. Икесе дә Красноярскида академия тәмамладылар. Бүгенге көндә ике кызым да гаиләләре белән Красноярскиның үзендә яшиләр.

Улым Исрафил реаниматор белгечлеге буенча Красноярск медицина институтын тәмамлады. Туруханск шәһәрендә баш врач булып эшли. Хатыны Мәрьям, кызлары Алисә – терапевтлар. Уллары Марат – юрист.

Бүгенге көндә Рәхимулла белән Кәшифә балаларыннан мин генә исән калдым инде. Үзем Зур Мурта посёлогында яшим. Ирем Сөләйман вафат булды. Кызларым минем янга алмаш-тилмәш кайтып торалар. Гомер иткән җиремнән кызларым янына да, улым янына да китәсем килми. Туганнарымның балалары һәм оныклары да килгәләп торалар. Ни генә булмасын, күпме еллар үтмәсен, туган авыл сагындыра шул инде! Картайгач бигрәк тә. Быелгы кайтуым да шуның өчен…

Язмам озынга киткәнлектән, Рәхимулланың башка балалары, оныклары турында язып тормыйм.

Рәхимулла пуҗумы турында да бераз язып үтәсем килә. Аның йортын 1933 елда сүтеп алып киткәч, Фәйзетдин һәм Гайшә Ульдановлар алар нигезендә яңа йорт җиткерәләр. Флүрә һәм Дәләфрүз исемле кызлары белән бергә яши башлыйлар. Фәйзетдин абый сугышка киткәч (ул 1945 елда Маньчжуриядәге Хайлар шәһәрендә һәлак була), Гайшә апа 1943 елны кызлары белән Мамадышка күченеп китә.

Бу йортта Харис һәм Шамил исемле уллары белән Мәймүнә апа Фәтхетдинова яши башлый. (Алга таба балалык дустым Шамил турында сүз булачак әле.) 1948 ел ахырында алар Урал ягына чыгып китәләр. Озакламый Гайшә апаларның йорты Мамадышка күчерелә. Бу нигезгә Су буе урамыннан үз йортлары белән Әюп һәм Мәсхүдә Мөхәммәтшиннар килеп төпләнделәр. Бүгенге көндә ул йортта аларның улы Мөнир гаиләсе яши.

Бүген әниемне төшемдә күрдем. Аның турында бик еш уйлансам да, соңгы елларда төшемә кергәне юк иде. Минем бик кечкенә чагым, имеш. Бер төркем хатын-кыз, атлы арбага утырып, болынга таба төшеп баралар. Кайсысы агач сәнәк, кайсысы тырма тоткан. Алар арасында әнием дә бар икән. Үзләре нәрсә турындадыр сөйләшәләр, көлешеп тә алалар. Әнием һаман элеккечә чибәр, матур. Ялгызым гына урамда яланаяк басып торуымны күреп, әни миңа кычкырып җибәрде:

– Әйдә, улым, безнең белән барасыңмы?

– Син кая барасың соң, әни? – дим икән мин.

– Әтиең янына…

– Ул да исәнмени?

– Исән-исән, улым… Әйдә, тизрәк бул!

Мин, елый-елый, арба артыннан йөгерәм, имеш. Ул ара булмады, атлылар юкка чыкты. Әнине, елый-елый, озак эзләдем әле мин. Әллә нинди агачлар арасына кереп адаштым. Мин моннан бүтән чыгалмыйм икән, дип үкси-үкси елап торганда, янәшәдә яткан хатыным Розалия төрткәләп уятты үземне. (Әле ярый төш кенә булган икән!) Уф, дип куйдым мин, авыр сулап.

– Кайчаннан бирле елап ятасың… Берәр җирең авыртмыйдыр бит?

Мин аңа төшемне сөйләп бирдем.

– Алай булса ярый. Берәр ятим балага хәер бирергә кирәк. Зиратка барып, каберләре янында дога укып кайтсаң, тагын да әйбәтрәк булыр.

– Ярый, шулай итәрмен. Бик дөрес әйтәсең, – дип килештем аның белән. – Бер чыккач, Кот Чокырында яшәп, якты дөньядан үткән ерак бабамнарның рухына да дога кылырга кирәк булыр алайса. Күптәннән булганым юк. Бергәләп барсак ничек булыр? Көздән бирле барганыбыз юк бит инде. Өч яшендә вафат булган кече улыбыз Наилнең бакыйлыкка күчүенә дә быел егерме бер ел була бит! Аның каберенә дә чәчәкләр куярбыз. Әй гомерләр диген…

Розалия, кече улыбызны искә төшерүдән, күз яшьләренә ирек бирде. Минем күзләр дә дымланып китте. Бераздан ул тынычланып калды һәм:

– Зират тавына менәргә минем аякларым авырта шул… Бик менәр идем дә… Үземнең дә күптәннән барасы килә, – дип куйды. – Лаләләр, мәкләр шау чәчәктә чагында каберләренә куеп кайтсак, әйбәт булыр иде шул…

– Зиратка бару өчен бер дә борчылма, машина белән барырбыз. Әйберләрне дә күтәреп йөрисе булмас, – дип тынычландырдым аны.

– Машина Римнең үзенә кирәк булса?

– Кирәк булмый. Бүген алар Мәдәният йорты тирәсен җыештыру өмәсе үткәрәләр, беркая да барырга җыенмыйлар. Иртәгә район күләмендә ниндидер семинар буласы, ди.