Әмирхан Еникиев - Әсәрләр. 3 том

Ләкин, әйткәнемчә, хәлләр бик тиз үзгәрде. Июнь ахырлары булды микән, көннәрдән бер көнне Дәүләкәнгә сугышмыйча- атышмыйча гына чехлар керделәр. Бу инде Дәүләкәнне басып алган беренче кораллы гаскәр иде. Алар, кергән көннәреннән алып чыгып киткәнчегә кадәр, станциядә запас юлга куелган үзләренең эшелоннарында тордылар. Солдатлары авыл арасына чыгып, таралып та йөрмәделәр. Халык та аларга чит-ят бер кавемгә караган шикелле карый иде. Шулай да мин аларның бик көяз киенгән офицерларын әзрәк хәтерлим әле. Безгә каршы чаттагы чибәр генә йортта бер рус гаиләсе тора иде, анда берничә сылу гына ханым да күренә иде – чех офицерлары ара-тирә менә шулар янына килеп, граммофон уйнатып, танцевать итеп китәләр иде. Шул чакта мин аларны күргәләдем.

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

Хәзер әдәбиятта күбрәк «мирза» дип язалар. Ләкин безнең Каргалыда «морза» диләр иде – мин дә шулай алам. – Ә. Еники искәр.

Исемнәр барысы да русча язылган. Татарча әйтелеше ничек: Идейме, Идәйме, Терегол – Түрәколмы – ачыклавы бик читен. – Ә. Еники искәр.

Сембер губернасындагы сукно фабрикаларының хуҗалары. – Ә. Еники искәр.

Елганың тын гына аккан тирән урыны.

Әсасы – нигезе, төбе.

Әхмәтсолтан Терегулов турында мин «Хатлар укыганда» дигән мәкаләмдә кайбер яңа фактларны да язып чыктым. – Казан утлары, 1983. – № 12. – Ә. Еники искәр.

Нурихан Фәттах, мәсәлән, борынгы төркиләрнең символы бүре булган, ди. – Ә. Еники искәр.

Ычкыр – ыштан бавы.

Сүлән – селәүсен. – Ә. Еники искәр.

«Марҗа базары» дип төрле яшелчәләр белән сату итә торган урынны атыйлар иде. – Ә. Еники искәр.

Быел Уфага баргач, Йосыф ага Гәрәйдән ишеттем: бер җәйне Сәгыйть Рәмиев тә Көрмәнкәйдә кымыз эчеп яткан һәм шул чагында үзенең «Авыл» исемле мәшһүр шигырен язган икән. Хәтерлисезме:

Әй авыл, син мең шәһәрдән

Мең кабат ямьле вә хуш. – Ә. Еники искәр.

Ягъни украинлылар, ләкин мин бу очракта аларны шул заманда аталганча язарга булдым. – Ә. Еники искәр.

Зинар, зөннар – күлмәк өстеннән буа торган чуклы билбау.

Сүлән – селәүсен (урман җәнлеге). – Ә. Еники искәр.

Шулай ук энеләренең әйтүенә караганда, Галиулла сәхнә әсәрләре дә язгалаган, кайберләре исә вакытында уйналган да икән. Бу кадәресе миңа билгеле түгел иде. – Ә. Еники искәр.

Дәүләкәндә бөтен яшьләр мине Әмир дип кенә йөртәләр иде ул чакта. – Ә. Еники искәр.

Демонстрацияне ул елларда «нәмаеш» дип язалар иде. – Ә. Еники искәр.

Ранец – Ә. Еники искәр.

Дим буе башкортларының теле хәзерге башкорт әдәби теленнән шактый ук аерыла. – Ә. Еники искәр.

Буй киселгән тар кәгазьгә баскычлап шигырь язуны мин Казанда күреп кайткан идем инде. – Ә. Еники искәр.

Фәүкылгадә – гадәттән тыш. – Ә. Еники искәр.

Тәзкирәм – истәлегем. – Ә. Еники искәр.

Хәзерге Дәүләкәннең ул заманда Эткол дигән авыл җирендә үсеп киткәнен күргән идек. Ләкин укучыны саташтырмас өчен, мин моннан соң Дәүләкән исемен генә кулланачакмын. – Ә. Еники искәр.

Саилче – теләнче. – Ә. Еники искәр.

Пайтәхет – башкала. – Ә. Еники искәр.