Ринат Мухамадиев - Юлда булу хәерле… / Лучше быть в пути…

Торырга маташкан җиремнән кире сузылып яттым да шуышып үрмәләргә керештем. Киноларда партизаннарның фронт сызыгын ничек үрмәләп-шуып узганын күргәнегез бардыр, мин дә шулай иттем. Котырынып аккан язгы ташу өстеннән чыгу да уен-муен түгел ул, әйтергә генә җиңел, мин үзем беләм… Шулай да курку турында уйлаган да юк, мин бик тиз элдерәм, үрмәләпме-үрмәлим баскыч өсләтеп. Баскыч бит ул сиңа тоташ такта түгел, аралары иләмсез ерак, аз гына саксызлык күрсәттеңме, салкын бозлы су өстенә ничек барып төшкәнеңне сизми калачаксың.

– Алай ашыкма, ипләбрәк, өлгерерсең, – дип, әледән-әле әти кисәтеп тормаган булса, мин аны, әлбәттә, бер-ике сикерүдә чыгып җиткән булыр идем.

Инешнең уртасын узып бара идем инде. Аргы ярдагыларга җан керә башлады. Үзара сөйләшә, ара-тирә бер-берен бүлдереп, мине мактап алалар. Миңа боларны ишетү рәхәт иде, әлбәттә, шуңа тагы да дәртләнебрәк үрмәләвемне дәвам иттем.

Шунда көтмәгәндә баскыч чайкалып китмәсенме… Яр читендәге ир-атлар, кычкырышып, кайсы-кай тарафка сикерешә башлады. Мин дилбегәне кулыма урап тоткан килеш котырынып аккан карлы-бозлы салкын ташкын өстенә очып барып төшкәнемне сизми дә калдым…

– Улым! – Әнинең аянычлы аваз салганы колагыма килеп иреште…

Башка берни хәтерләмим. Озын баскычның очын терәп куйган яр чите кары-ние белән ишелеп төшеп киткән булып чыкты. Ул тикле кеше мыжгып торган җирдә кемнең кая басып, кемнең нинди саксыз хәрәкәт ясаганлыгын ничек белеп бетерәсең. Яр читен ташу ашаган булуы да бик ихтимал.

– Улым, дилбегәне ычкындыра күрмә, – дип кычкырды әти.

Мин инде үз-үземне белештерерлек хәлдә булмаганмындыр. Тәнне өтеп алган салкын су һәм берсе өстенә икенчесе менә-менә шаулап-котырынып минем өстемә ябырылган иләмсез зур бозлар күз алдымда калган. Балыкчы калкавычы сыман берничә мәртәбә су астына китеп югалып та алганмын икән әле үзем. Аннан яңадан калкып чыкканмын. Су бер әйләндергән, бер тулгандырган үземне, язмышым тулаем язгы ташкын ихтыярында калган. Һәм, ни хикмәт, инде чираттагы мәртәбә бозлар астына китеп югалды бу дигәндә, мин ни рәвешледер бер олы боз кантары өстенә күтәрелгәнмен. Җәһәт кенә аягүрә торып басканмын хәтта. Ул арада котырынып аккан язгы ташу шул боз кисәген яр читенә кысрыклаган. Ә мин исә ярга сикергәнмен. Ни булса булган, җиргә үз аягым белән сикереп чыкканмын. Ачык кына хәтерләмәсәм дә, шулай дип сөйләделәр. Башкалар сөйләгәнне соңрак мин инде үзем дә яхшы хәтерләгән кебек сөйләргә күнегеп киттем.

– Фәрештәләр ярдәм итте, фәрештә канатында очып чыкты улым, – дип куанып, елый-елый беренче булып яныма әнинең килеп җиткәне, әнинең бүрексез калган башымнан җылы шәл белән сыйпаганы күз алдымда.

– Мин дә күрдем, су астына киткәчтен дә үзен фәрештә күтәреп куйды олы боз кисәге өстенә, – дип сөйли иде Сапиятти дә. Сафия түтине, үз итеп, бөтен авыл халкы шулай атап йөртә торган иде.

– Фәрештә канатында күтәрелде, фәрештә канатында… Мин дә күрдем, мин дә… – ди-ди кабатлады башкалар да.

Ул көннәрдә безнең өйдә, безнең авылда һәм минем колак төбендә дә иң еш кабатланып торган сүзләр «фәрештә» һәм «фәрештә канаты» дигән сүзләр булды кебек. Мине күргән, очраткан саен, олысы-кечесе гел шул фәрештәне искә алдылар. Ни хикмәт, мин үзем генә күрми-тоймый калган булып чыктым ул фәрештәне. Бәлки, мин аны күрерлек хәлдә дә булмаганмындыр, бала күзе белән ничек барысын да күреп-белеп бетерәсең?!

Үземне җылы шәл һәм бишмәтләргә төреп авылга алып менгәннәрен, әтинең мине Миңлегали абыйларның кара мунчаларына алып барып, ләүкә өстенә сузып салып, елата-елата каен себеркесе белән озак-озак чапканын хәтерлим. Арка һәм аякларымны ут булып кызганчы кыйнады әти.

Мине күргәчтен әле дә булса өлкәнрәк яшьтәге авылдашларым фәрештәләрне искә ала. Фәрештә канатында язгы ташудан котылган малай бит син, дип, гел хәтергә төшереп торалар. Мин үзем дә онытмыйм ул хакта, онытып буламы соң… Әле булса күңелемдә чиксез зур рәхмәт хисләре йөртәм шул фәрештәләргә. Кызганыч, үзләрен бер күреп, канатларыннан сыйпап, рәхмәт әйтә алганым гына юк.

Гомердә беренче тапкыр кунакка барган көнегезне хәтерләми дә торгансыздыр әле?.. Ә менә мин хәтерлим. Ул кадәрле дә матур, истәлекле көнне оныту мөмкинме соң! Әбием Зарифа инде бөкрәеп, таякка таянып кына хәрәкәтләнә башлаган иде. Шуңадыр, печән өсте дип тормадылар, әбине озатучы буларак, ул көнне мине өйдә калдырдылар. Миссиям бик җаваплы. Соңгы араларда үз аягы белән урамга түгел, капка төбенә дә бик сирәк кенә чыга алган әбиемне култыгыннан тотып түбән очка – Әкбәр бабайларга кунакка алып төшү. Шуның өстенә әле: «Балакаем, колагыңа киртләп куй, берүк күп сөйләнеп йөри күрмә», – дип, кат-кат кисәтеп тә куйдылар үземне. Авыл Советын да читләтеп, урабрак узарга киңәш иттеләр. Әкбәр бабайларда гадәти аш мәҗлесе түгел, ураза тотучы әбиләрнең җитәкче-фәләннәрдән яшертен генә авыз ачулары булачак икән.