Stanisław Lem - Salarys

Što rabić?

Ja spazniaŭsia ŭžo na čverć hadziny. Stojačy la dzviarej, jašče raz ahledzieŭ pakoj. Tolki zaraz ja zaŭvažyŭ la sciany zamacavany viertykalna łožak, jaki składaŭsia. Raniej ja nie bačyŭ jaho, bo jon byŭ zachinuty razhornutaj mapaj Salarys. Za mapaj niešta visieła. Heta byŭ kišenny mahnitafon u futarale. Ja dastaŭ aparat, futaral paviesiŭ na raniejšaje miesca, a mahnitafon zapchnuŭ u kišeniu. Zirnuŭ na ličylnik — amal usia kasieta była skarystana.

Znoŭ pastajaŭ la dzviarej, na siekundu zapluščyŭ vočy, napružana ŭsłuchoŭvaŭsia ŭ cišyniu, jakaja panavała zvonku. Ničoha padazronaha. Adčyniŭ dzviery, kalidor zdaŭsia mnie čornaj prorvaj, ja zniaŭ ciomnyja akulary i ŭbačyŭ słabaje sviatło lampaŭ. Začyniŭ dzviery i pajšoŭ naleva, da radyjostancyi.

Ja nabližaŭsia da kruhłaj kamiery, va ŭsie baki ad jakoj, jak spicy ŭ kole, razychodzilisia kalidory. Kali minaŭ niejki vuzki bakavy prachod, skiravany, zdajecca, da dušavych, zaŭvažyŭ vialikuju nievyraznuju postać, jakaja amal rastvarałasia ŭ paŭzmroku.

Ja spyniŭsia jak ukapany. Z hłybini kalidora niaspiešna, chistajučysia, išła vializnaja murynka. Ja zaŭvažyŭ blask jaje białkoŭ i amal adnačasova pačuŭ miakkaje šlopannie bosych noh. Jana była hołaja, mieła tolki žaŭtlavuju, nibyta splecienuju z sałomy nabiedranuju paviazku; vializnyja hrudzi abvisli, a čornyja ruki byli padobnyja na sciahniak zvyčajnaha čałavieka; jana prajšła kala mianie navat nie zirnuŭšy ŭ moj bok, i rušyła dalej, pachistvajučy kłubami, jak u słana, padobnaja na tyja kamiennyja vyjavy, što sustrakajucca časam u antrapałahičnych muziejach. Tam, dzie kalidor mieŭ pavarot, jana znikła za dzviaryma Hibaryjana. Adčyniajučy dzviery, jana trapiła ŭ mahutny puk sviatła, jakoje liłosia z pakoja. Dzviery cichutka začynilisia, i ja zastaŭsia adzin. Pravaj rukoj ja schapiŭ kisć levaj i scisnuŭ jaje tak, što až kosci zatraščali. Pasla razhublena azirnuŭsia. Što adbyvajecca? Što heta było? Ja zhadaŭ pierasciarohu Snaŭta i zdryhanuŭsia jak ad udaru. Što heta mahło być? Chto hetaja pačvarnaja Afradyta? Adkul jana? Ja zrabiŭ adzin, tolki adzin krok da kabiny Hibaryjana i znieruchomieŭ. Ja dobra razumieŭ, što nie zajdu tudy. Rasšyranymi nozdrami ja chapaŭ pavietra. Štości było nie tak, ja nie moh z niečym pahadzicca. Aha! Ja ž padsviadoma čakaŭ niepryjemnaha, rezkaha pachu potu, ale navat tady, kali jana išła mima, ničoha nie adčuŭ.

Nie viedaju, kolki ja prastajaŭ, abapioršysia na chałodny mietal sciany. Na Stancyi panavała cišynia, adzinym žyvym piskam byŭ daloki manatonny hul kandycyjanieraŭ.

Ja palapaŭ siabie pa ščokach i paploŭsia na radyjostancyju Kali nacisnuŭ na klamku, pačuŭ hučny hołas:

— Chto tam?

— Heta ja, Kielvin.

Snaŭt siadzieŭ la stolika pamiž kučaj aluminijevych pačkaŭ i pultam pieradatčyka i prosta z blašanki jeŭ miasnyja kansiervy. Nie viedaju, čamu pad žyłlo jon vybraŭ radyjostancyju. Ašałomleny, ja stajaŭ u dzviarach, hledziačy na jaho skivicy, jakija žavali miasa, i raptam adčuŭ, što ja hałodny. Ja padyšoŭ da palic, z kučy talerak vybraŭ mienš zapylenuju i ŭsieŭsia nasuprać Snaŭta. Niejki čas my žavali moŭčki, pasla Snaŭt ustaŭ, dastaŭ z nasciennaha škapčyka termas i naliŭ pa šklancy haračaha bulonu. Staviačy termas na padłohu, bo na stoliku nie było miesca, jon spytaŭsia:

— Ty bačyŭ Sartoryusa?

— Nie. A dzie jon?

— Naviersie.

Naviersie znachodziłasia łabaratoryja. My znoŭ zamoŭkli. Było tak cicha, što blašanki až brazhali ŭ našych rukach. Na radyjostancyi panavała noč. Iluminatar byŭ ščylna začynieny zvonku, pad stołlu hareli čatyry kruhłyja sviacilniki. Ich vodbliski trymcieli ŭ płastykavym korpusie pieradatčyka.

Na skułach Snaŭta vystupili čyrvonyja žyłki. Jon byŭ zaraz u čornym vialikim panošanym svitery.

— Što z taboj? — spytaŭsia Snaŭt.

— Ničoha. A što moža być?

— Ty spacieŭ.

Ja rukoj vycier łob. Sapraŭdy, ja ablivaŭsia potam; heta, vidać, była reakcyja na raniejšyja ŭražanni. Snaŭt paziraŭ na mianie. Mo raskazać jamu? Ja chacieŭ, kab Snaŭt akazaŭ mnie najbolš spryjannia. Chto, suprać kaho i jakuju vioŭ tut hulniu?

— Horača, — pramoviŭ ja. — Ja dumaŭ, što klimatyzatary ŭ vas pracujuć lepiej.

— Praz hadzinu budzie narmalna. A ty ŭpeŭnieny, što ŭspacieŭ tolki ad haračyni? — Jon pilna zirnuŭ na mianie.

Ja staranna žavaŭ, nie vydajučy, što prykmieciŭ jaho pozirk.

— Što ty dumaješ rabić? — narešcie spytaŭsia Snaŭt, kali my zakončyli jesci.

Ion kinuŭ uvieś posud i pustyja blašanki va ŭmyvalnik la sciany i znoŭ sieŭ u kresła.

— Dałučajusia da vas, — adkazaŭ ja flehmatyčna. — Vy ž majecie niejki płan dasledavanniaŭ? Niejki novy razdražnialnik, zdajecca, renthien ci jašče niešta.

— Renthien? — zdziviŭsia Snaŭt. — Dzie ty heta čuŭ?

— Nie pomniu. Mnie niechta skazaŭ. Mo na „Pramietei”. A što? Vy jaho ŭžo skarystoŭvajecie?

— Ja nie viedaju detalaŭ. Heta była ideja Hibaryjana. Jon raspačaŭ razam z Sartoryusam. Ale adkul ty pra heta viedaješ?

Ja pacisnuŭ plačyma.

— Nie viedaješ detalaŭ? Ty musiš być pad čas dosledaŭ, heta ž uvachodzić u tvaje abaviazki. — Ja nie dahavaryŭ.

Snaŭt maŭčaŭ. Pisk kandycyjaniera scich. Tempieratura była narmalnaja. U pavietry visieŭ tolki niescichany vysoki huk, jaki nahadvaŭ marmytannie kanajučaj muchi. Snaŭt ustaŭ, padyšoŭ da pulta kiravannia i pačaŭ biassensava pstrykać vyklučalnikami — hałoŭny rubilnik byŭ adklučany. Praz niejki čas jon pramoviŭ, nie pavaročvajučy hałavy:

— Treba budzie ŭ suviazi z hetym vykanać usie farmalnasci… viedaješ…

— Praŭda?

Ion paviarnuŭsia i zirnuŭ na mianie nibyta šalony. Nie mahu scviardžać, što ja znarok staraŭsia vyviesci jaho z raŭnavahi, ale ničoha nie razumiejučy ŭ hulni, jakaja tut raspačałasia, ja musiŭ być strymanym. Pad kaŭniarom jaho čornaha svitera ruchaŭsia vostry kadyk.

— Ty byŭ u Hibaryjana, — pramoviŭ Snaŭt niečakana.

Heta nie prahučała zapytanniem. Ja ŭzniaŭ brovy i spakojna paziraŭ u jaho tvar.

— Ty byŭ u jaho pakoi, — paŭtaryŭ jon.

Ja kiŭnuŭ, nibyta zhadžajučysia: „Dapuscim. Nu i što?”

Ja chacieŭ, kab jon praciahvaŭ.

— Chto tam byŭ? — spytaŭsia Snaŭt.

Ion viedaŭ pra jaje!!!

— Nikoha. A chto tam moh być? — spytaŭsia ja.

— Tady čamu ty mianie nie pusciŭ?

Ja ŭsmichnuŭsia.

— Spałochaŭsia. Ty ž mianie papiaredžvaŭ. Kali klamka zrušyłasia, ja instynktyŭna prytrymaŭ jaje. Čamu ty nie skazaŭ, što heta ty? Ciabie ja pusciŭ by.

— Ja dumaŭ, što tam Sartoryus, — pramoviŭ jon niapeŭna.

— Nu i što?

— Jak ty ličyš… što tam stałasia? — adkazaŭ jon pytanniem na pytannie.

Ja vahaŭsia.

— Ty pavinien viedać lepš za mianie. Dzie jon?

— U chaładzilniku, — adrazu rastłumačyŭ Snaŭt. — My pieraniesli jaho rankam, adrazu ž… tamu što haračynia.

— Dzie ty jaho znajšoŭ?

— U šafie.

— U šafie? Jon byŭ užo niežyvy?

— Serca jašče stukała, ale jon užo nie dychaŭ. Heta była ahonija.

— Ty sprabavaŭ jaho ŭratavać?

— Nie.

— Čamu?

Ion pamarudziŭ.

— Ja nie paspieŭ. Jon pamior raniej, čym ja jaho pakłaŭ.

— Ion stajaŭ u šafie? Pamiž kambiniezonami?

— Tak.

Snaŭt padyšoŭ da nievialikaha piśmovaha stała ŭ kucie, uziaŭ tam listok papiery i pakłaŭ jaho pierada mnoj.

— Ja napisaŭ papiaredni akt, — pramoviŭ jon. — Dobra, što ty ahledzieŭ pakoj. Pryčyna smierci… smiarotnaja doza piernastału. Tam napisana.