Robert Jordan - De Torens van Middernacht

‘Dat snap ik,’ zei ze vermaakt.

‘Maar goed, voor mensen die een beetje geld hebben, is de vraag van welke laarzen ze moeten dragen al moeilijker. De doorsneeman, mannen zoals ik...’ Hij keek haar aan. ‘En ik ben een doorsneeman, let wel.’

‘Natuurlijk ben je dat.’

‘Als je dat maar weet,’ zei Mart, die zijn veters dicht had en overeind ging zitten. ‘Een doorsneeman heeft misschien drie paar laarzen. Je op twee na beste paar laarzen, dat zijn de laarzen die je aandoet als je onplezierig werk te doen hebt. Ze knellen misschien een beetje, en er zitten misschien een paar gaten in, maar ze zijn goed genoeg voor het werk. Je vindt het niet erg als ze smerig worden op de akker of in de stal.’

‘Goed,’ zei Setalle.

‘Dan heb je nog je op één na beste paar laarzen,’ vervolgde Mart. ‘Dat zijn je dagelijkse laarzen. Die draag je als je bij de buren gaat eten. Of, in mijn geval, als je ten strijde trekt. Het zijn mooie laarzen, ze lopen lekker en je kunt je er gerust in vertonen.’

‘En je beste paar laarzen?’ vroeg Setalle. ‘Draag je die naar sociale bijeenkomsten, zoals een dansfeest of wanneer je gaat eten bij een plaatselijke hoogwaardigheidsbekleder?’

‘Een dansfeest? Hoogwaardigheidsbekleders? Bloedas, mens. Ik dacht dat je herbergierster was.’ Setalle bloosde een beetje.

‘We gaan niet naar dansfeesten,’ zei Mart. ‘Maar als het moest, dan vermoed ik dat we onze op één na beste laarzen zouden dragen. Als ze goed genoeg zijn om bij ouwe buurvrouw Hembreg langs te gaan, dan zijn ze verdomme ook goed genoeg om mee op de tenen te trappen van vrouwen die zo dom zijn om met ons te dansen.’

‘Waar zijn je beste laarzen dan voor?’

‘Lopen,’ zei Mart. ‘Elke boer kent de waarde van een goed paar laarzen als je een eind moet lopen.’

Setalle keek peinzend. ‘Goed, maar wat heeft dit te maken met edelman zijn?’

‘Alles,’ zei Mart. ‘Snap je het niet? Als je een doorsneekerel bent, weet je wanneer je welke laarzen moet aandoen. Drie paar laarzen, dat valt nog wel bij te houden. Het leven is eenvoudig als je drie paar laarzen bezit. Maar edelen... Talmanes beweert dat hij thuis veertig paar laarzen heeft. Véértig paar, kun je je dat voorstellen?’ Ze glimlachte.

‘Veertig paar,’ herhaalde Mart hoofdschuddend. ‘Veertig paar, verdomme. En dat zijn ook niet eens allemaal dezelfde soort laarzen. Dan heb je bij elk stel kleding een ander paar, en een stuk of tien paar in verschillende stijlen die bij zeg maar de helft van je kleding passen. Je hebt laarzen voor koningen, laarzen voor Hoogheren en laarzen voor gewone mensen. Je hebt laarzen voor de winter en laarzen voor de zomer, laarzen voor als het regent en laarzen voor als het droog is. Je hebt schoenen die je verdomme alleen maar draagt om mee naar de badruimte te lopen. Lopin klaagde altijd dat ik geen schoenen had voor als ik ’s nachts naar het privaat moest!’

‘Ik begrijp het... Dus je gebruikt laarzen als metafoor voor de last van verantwoordelijkheid en beslissingen die op de aristocratie wordt gelegd terwijl ze het leiderschap op zich nemen in complexe politieke en sociale omgevingen.’

‘Metafoor voor...’ Mart keek boos. ‘Bloedas, vrouw. Dit is helemaal geen metafoor! Het zijn gewoon laarzen.’

Setalle schudde haar hoofd. ‘Je bent een onconventioneel wijs man, Martrim Cauton.’

‘Ik doe mijn best,’ merkte hij op, reikend naar de kan warme cider. ‘Om onconventioneel te zijn, bedoel ik.’ Hij schonk een beker vol en stak die naar haar uit.

Ze nam hem dankbaar aan, dronk wat en stond op. ik zal je jezelf dan maar laten vermaken, meester Cauton. Maar als je nog verder bent gekomen met die Poort voor me...’

‘Elayne zei dat ze er binnenkort een voor je zou hebben. Over een dag of twee. Als ik eenmaal terug ben van het uitstapje dat ik met Thom en Noal moet maken, zal ik ervoor zorgen.’ Ze knikte begripvol. Als hij niet terugkeerde van dat ‘uitstapje’, zou zij voor Olver zorgen. Ze draaide zich om en liep weg. Mart wachtte tot ze weg was voordat hij een slok cider uit de kan dronk. Dat deed hij de hele avond al, maar hij vermoedde dat zij dat waarschijnlijk liever niet wilde weten. Het was het soort iets waar vrouwen maar beter niet aan konden denken.

Hij richtte zich weer op zijn verslagen, maar merkte al snel dat zijn gedachten afdwaalden naar de Toren van Ghenjei en die verrekte slangen en vossen. Birgittes opmerkingen waren verhelderend geweest, maar niet erg bemoedigend. Twee maanden? Twee maanden had ze daar door de gangen gezworven? Dat was een verrekt grote, dampende kom zorgen, opgediend als middagkost. Verder had ze vuur, muziek en ijzer meegenomen. De regels overtreden was dus ook niet zo nieuw.

Hij was niet verbaasd. Op de dag dat het Licht de allereerste man maakte en die man de allereerste regel had bedacht, had iemand anders hem waarschijnlijk alweer overtreden. Mensen als Elayne bedachten regels die hen pasten. Mensen zoals Mart zochten wegen om de stomme regels te omzeilen.

Helaas was Birgitte – een van de legendarische Helden van de Hoorn – niet in staat geweest de Aelfinn en Eelfinn te verslaan. Dat was onrustbarend.

Nou, Mart had iets wat zij niet had. Zijn geluk. Hij bleef peinzend zitten en leunde achterover in zijn stoel. Een van zijn soldaten liep langs. Clintock salueerde; de Roodarm kwam elk half uur even bij Mart kijken. Ze hadden zich nog altijd niet hersteld van de schaamte omdat ze de gholam het kamp in hadden laten sluipen. Hij pakte Verins brief weer op en streek er met zijn vingers over. De versleten hoeken, de vuile vegen op het ooit witte papier. Hij tikte ermee tegen het hout.

Toen gooide hij hem op tafel. Nee. Nee, hij maakte hem niet open, zelfs niet als hij terug was. Punt uit. Hij zou nooit weten wat erin stond, en dat kon hem ook niet schelen.

Hij stond op en ging op zoek naar Thom en Noal. Morgen zouden ze vertrekken, naar de Toren van Ghenjei.

Pevara zweeg terwijl ze samen met Javindhra en Mazrim Taim door het dorp van de Zwarte Toren liep. Overal was activiteit. Er was altijd activiteit in de Zwarte Toren. Soldaten velden bomen, Toegewijden haalden de bast eraf en hakten de stammen met gerichte vlagen Lucht in stukken. Er lag een laag zaagsel op het pad; verkild besefte Pevara dat de stapel planken verderop waarschijnlijk was gezaagd door Asha’man. Licht! Ze had geweten wat ze hier zou aantreffen. Maar ze had er veel meer moeite mee dan ze had aangenomen. ‘Je ziet het.’ Taim liep met zijn ene hand – tot een vuist gebald – op zijn rug. Met zijn andere hand gebaarde hij naar een deels voltooide muur van zwarte steen in de verte. ‘Wachttorens op elke vijftig voet. Elk met twee Asha’man erop.’ Hij glimlachte tevreden. ‘Het wordt hier onneembaar.’

‘Ja, inderdaad,’ zei Javindhra. ‘Indrukwekkend.’ Haar toon klonk vlak, zonder belangstelling. ‘Maar dan datgene waar ik je over wilde spreken. Als we mannen met de drakenspeld zouden kunnen kiezen om...’

‘Dat weer?’ vroeg Taim. Hij had vuur in zijn ogen, deze Mazrim Taim. Hij was een lange man met zwart haar en hoge Saldeaanse jukbeenderen. Hij glimlachte. Of wat daar bij hem voor doorging: een lachje dat zijn ogen niet bereikte. Hij leek wel... een roofdier. ‘Ik heb mijn wil bekendgemaakt. En toch blijf je aandringen. Nogmaals: nee. Alleen soldaten en Toegewijden.’

‘Zoals je wilt,’ zei Javindhra. ‘We zullen ons nader beraden.’

‘Jullie zijn hier al weken,’ zei Taim, ‘en jullie beraden je nog steeds? Nou, ik peins er niet over om aan Aes Sedai te twijfelen. Het kan me niet schelen wat jullie doen. Maar de vrouwen voor mijn poorten beweren ook uit de Witte Toren te komen. Willen jullie niet dat ik ze hier uitnodig om met jullie te overleggen?’ Pevara kreeg het koud. Hij scheen altijd te veel te weten, en te zinspelen dat hij te veel wist, over de interne politiek van de Witte Toren.