Антось Уласенка - Новая Зямля - Куканія

Той спрабаваў запярэчыць, што гэта ўсяго-ткі ягоная візія, якая стацьме явай, варта адно ўсім разам прыкласьці пэўныя намаганьні. Але такая схалястычная пазыцыя не знайшла будзь-якога водгуку. На «Вітаўце» выбухнуў бунт. Апошняю кропляю сталася сьціплае прызнаньне Мінгайлы-Азярэвіча, што на першым прыстанку Пераходзінаў сабе ён адводзіў турботную і незайздросную ролю Панплянэтнага князя Баніхвата І. Ад гэтага моманту ягонае зьнявечанае цела працягнула шлях у міжзорнай прасторы без дапамогі фатонных рухавікоў.

Кіраваньне караблём перайшло ў рукі бессаромнага лотрыка Ёшкі Курдупля – махляра, якому на Старой Зямлі пагражаў перасьлед і анігіляцыйнае пакараньне (гл. GR. S.M. №54672 Архіву Галяктычнага Рэгістру), – ды ягоных спасьпешнікаў. Ёшка выйшаў на сувязь з «Палямонам» і «Гедзімінам», якія ляцелі ў зададзеным бартавым кампутарам кірунку, і сьцісла абрысаваў сытуацыю. Паязджане не ўхвалілі непапраўных дзеяньняў на «Вітаўце», выказаўшы пэўныя анталягічныя ўвагі што да маральна-этычнага боку пазбаўленьня жыцьця, і нагадалі пра немінучасьць кары, адпаведнай злачынству. Ёшка, аднак, не пажадаў ублытвацца ў мэтафізычныя спрэчкі.

Калі «Вітаўт» дапаў да арбіты Новае Зямлі, ён зьмяніў курс і прызямліўся ў Чорнай Лопаўцы, у той час як віціны кіраваліся ў Куканію, пільнуючыся арыгінальнага пляну. Але і іхныя экіпажы пасьпелі пасварыцца міжсобку праз пытаньні новага ладу, падлегласьці і агульных узаемін, таму прызямліліся ў розных канцох кантынэнту: «Гедзімін» – на захадзе сучаснае Вялікалітвы, на ўзьбярэжжы Балтыцкага мора (сёньня там месьціцца Вільня); «Палямон» – далёка на ўсходзе, на ўзьбярэжжы Кружніку – акіяну Новае Зямлі (сёньня там ляжыць Полацак – сталіца Крывіі).

Бальшыня тэхнічнага абсталяваньня захоўвалася на лыжве. Сярод яго былі і аэрабарліны, і праменевікі, і партатыўныя гісэрні, і машыны для тэрафармаваньня. Але ж усе прылады для рольніцтва і натуральнае гаспадаркі, еміна, збожжа, флянсавыя дрэвы і насеньне з Старое Зямлі заставаліся на віцінах. Вітаўчане апынуліся ў нявыкрутцы і неўзабаве сутыкнуліся з голадам. Лягічным выйсьцем для іх сталіся наскокі на дзялянкі палямонічаў і гедзімінічаў на суседнім кантынэньце.

З дакладу інвэстыгатара Бартрама Ардо Першаму рэгістратару Галяктычнага Рэгістру

Аэрабарліна бясшумна ўзьнялася ў вечаровае паветра над Ніжнімі Панарамі і паляцела па-над Вяльлёй.

Халодны марцовы вецер зьверху набраў моцы, і Юргель ад холаду апрытомнеў. Скінуў зь сябе апатыю. Разгледзеўся. Зразумеў, што яны ляцяць на паўднёвы ўсход: за сьпінаю Аксамітная Лілея прыпала да гарызонту, заліўшы віленскі краявід насычанаю ірдзеньню. Водбліскі гулялі на палатне нульгравітацыйнае чыгункі і палосцы Балтыцкага мора ўдалечыні.

Над Вільняю ўздымаўся ў неба мэталічны сьпічак вежы Гедзіміна – будыніны, нібыта зьлепленай з пап’е-машэ і фольгі прыдуркаватым малым. Некаторыя казалі, маўляў, гэта старчма стаіць той самы карабель, на якім прыляцелі першыя гедзімінічы. Але за прамінулыя з тых часоў стагодзьдзі вежу столькі разоў надбудоўвалі і лапілі, што, калі адпачатку яна ўзапраўды і была караблём, ад арыгінальнага выгляду мала што засталося.

Пад імі вывівалася Вяльля. Аэрабарліна набірала хуткасьць. Вось ужо зьнізу Юргель убачыў мохавы дах Раскошнае Бусьлянкі ў Вярках, дзе слугаваў раней, Даўгі Барок, Шаліцкі Перавоз і Лындову Лінію. Сумневаў не засталося – яны трымалі курс на Зямлю Чорнае Лопаўкі.

Калі віленскія перадмесьці й вёсачкі зьмяніліся густымі лясамі, Шнар прыўзьняўся, пацягнуў Грыньку за нагу і скінуў ягонае цела за борт. Юргель зачаравана глядзеў, як тое зьнікла за барвовым дываном вяршалін. Лёдзя не зварачала на гэта ніякае ўвагі.

Апошнім месцам, якое пазнаў Юргель, былі Ваўкавішкі. Там, у Прытульнай Бабравіне, пан Анцута, пэўна, папіваў кестранк, мацаў Струмілавых пакаёвак і не здагадваўся, што вітаўчане аблупілі яго як ліпку. Далейшыя землі заставаліся Юргелю невядомыя. Хіба што, прыгадваў, на ўсход ад Віленскага ваяводзтва ляжыць Смаленскае. За ім – Амсьціслаўскае. А яшчэ далей, за гарамі й морамі, – страшэнная Чорная Лопаўка. На тым ягоныя геаграфічныя веды і скончваліся. Ён нарадзіўся ў Яшунах, што ў Троцкім ваяводзтве, а большую частку жыцьця прабавіў у Віленскім павеце, дзе наймаўся лёкаем да чарговага пана, пакуль яго не выганялі за чарговую правіну.

Юргель вылаяў сябе за тое, што змарнаваў столькі часу на бязьдзейнасьць, і памеркаваў, як можна выйсьці зь незайздроснага становішча. Зрэдку яны міналі невялікія паветраныя выспачкі, і ў Юргеля, які сядзеў на борце, абхапіўшы нагамі паўбачэнак, каб ня ўпасьці, узьнік які-ніякі плян. Трэба было адно чакаць.