Isaac Asimov: De Blote Zon

‘Ja,’ zei Baley droog. ‘En jij?’

Hij stond op en scharrelde naar de badkamer om zich te scheren en voor de rest van het ochtendritueel. Hij schreeuwde: ‘Als er een robot komt om me te scheren, stuur hem dan weg. Ze werken me op mijn zenuwen. Zelfs als ik ze niet zie, werken ze me al op de zenuwen.’ Hij keek naar zijn eigen gezicht onder het scheren en verbaasde zich er een beetje over dat het er net zo uitzag als het gezicht dat hij in Aardse spiegels tegenkwam. Was het beeld maar een andere Aardebewoner die hij om raad kon vragen in plaats van zijn eigen weerkaatsing. Als hij alles wat hij had opgestoken nog eens door kon nemen, al was het nog zo weinig….

‘Te weinig! Kom meer te weten,’ mopperde hij tegen de spiegel. Hij stapte uit de badkamer terwijl hij zijn gezicht afdroogde en hij zijn broek over een schone slip aantrok. (Robots zorgden overal voor, rotdingen.) Hij zei: ‘Zou je een paar vragen willen beantwoorden, Daneel?’

‘Zoals je weet. Partner Eliiah. geef ik op alle vragen mijn beste weten antwoord.’

Of naar de letter van je instructie, dacht Baley. Hij zei: ‘Waarom zijn er maar twintigduizend mensen op Solarie?’

‘Dat is een feit zonder meer,’ zei Daneel. ‘Een gegeven. Een getal dat het resultaat is van een telproces.’

‘Ja, maar je draait eromheen. Er kunnen miljoenen mensen op deze planeet leven; waarom dan maar twintigduizend? Je hebt gezegd dat de Solariers twintigduizend als een optimum beschouwen. Waarom?’

‘Dat is hun manier van leven.’

‘Je bedoelt dat ze aan geboorteregeling doen?’

‘Ja.’

‘En de planeet leeg laten?’ Baley wist zelf niet waarom hij zo op dit punt bleef hameren, maar het bevolkingscijfer was een van de weinige harde feiten die hij geleerd had en er was weinig anders waar hij vragen over kon stellen. Daneel zei: ‘De planeet is niet leeg. Hij is verdeeld in landgoederen, met elk een Solarier aan het hoofd.’

‘Je bedoelt dat iedereen op zijn eigen landgoed woont. Twintigduizend stukken grond met een Solarier.’

‘Minder landgoederen, Partner Elijah. Vrouwen wonen op het land van hun man.’

‘Geen Steden?’ Baley kreeg het er koud van. ‘Geen enkele, Partner Elijah. Ze wonen helemaal afzonderlijk en zien elkaar alleen maar onder zeer buitengewone omstandigheden.’

‘Kluizenaars?’

‘In zekere zin, ja. In een ander opzicht, nee.’

‘Wat bedoel je?’

‘Agent Gruer kwam gister per dimensionaal beeld bij je op bezoek. Solariers komen op die manier onbeperkt bij elkaar op bezoek, maar op geen enkele andere manier.’ Baley gaapte Daneel aan. Hij zei: ‘Geldt dat ook voor ons? Verwachten ze dat van ons ook?’ Het is de gewoonte hier.’

‘Maar hoe moet ik de zaak dan onderzoeken? Als ik iemand wil spreken…’

‘Vanuit dit huis, Partner Elijah, kun je een dimensionaal beeld krijgen van iedereen op de planeet. Dat is geen probleem. Het zal je zelf de ergernis besparen het huis te moeten verlaten. Daarom zei ik ook, toen we arriveerden, dat er geen reden voor jou was om je genoodzaakt te voelen aan het buiten zijn te wennen. En dat komt goed, uit. Elke andere regeling zou zeer stuitend voor jou zijn.’

‘Ik maak zelf wel uit wat mij tegen staat,’ zei Baley. ‘Ik wil vandaag beginnen, Daneel, met contact op te nemen met die Gladia, de vrouw van de vermoorde. Als die trimensionele toestand niet voldoet, zal ik haar persoonlijk gaan opzoeken. Dat is iets wat ik zal uitmaken.’

‘We zullen zien wat het beste en het meest geschikt is, Partner Elijah,’ zei Daneel vrijblijvend. ‘Ik zal het ontbijt klaar laten maken.’ Hij draaide zich om om weg te gaan. Baley keek naar de brede robotische rug en was bijna geamuseerd. Daneel Olivaw deed alsof hij de baas was. Als hij opdracht had gekregen Baley niet meer te laten weten dan absoluut noodzakelijk was, was Baley een troef in handen gespeeld.

Tenslotte was de ander alleen maar R. Daneel Olivaw. Hij hoefde alleen Gruer, of welke Solarier ook maar, te vertellen dat Daneel een robot was en geen mens. En toch kon Daneels pseudo-menselijkheid aan de andere kant van groot nut zijn. Een troefkaart hoefde je niet meteen uit te spelen. Soms was hij nuttiger als je hem in je hand hield.

Afwachten maar, dacht hij, en hij volgde Daneel om te gaan ontbijten.

Baley zei: ‘Hoe maak je nou dimensionaal contact?’

‘Dat wordt voor ons gedaan, Partner Elijah,’ zei Daneel, en zijn vinger tastte naar een van de knoppen die robots opriepen.

Onmiddellijk kwam een robot binnen.

Waar komen ze toch vandaan, vroeg Baley zich af. Als je doelloos door het onbewoonde netwerk dat de villa was zwierf, was er nooit een robot te zien. Kropen ze weg als er een mens aankwam? Zonden ze elkaar een bericht om het pad vrij te maken?

En toch, als je er een opriep kwam hij ogenblikkelijk. Baley keek naar de nieuw aangekomen robot. Hij was glad, maar zonder te glimmen. Zijn oppervlak was met een gedempt grijs afgewerkt, met een schaakbordpatroon op de rechterschouder als het enige stukje kleur. Witte en gele vierkanten (eigenlijk zilver en goud, door de metalige glans) waren in wat een willekeurig patroon leek geplaatst. Daneel zei: ‘Breng ons naar de conversatiekamer.’ De robot boog en draaide zich om zonder iets te zeggen.

Baley zei: ‘Wacht even jongen. Hoe heet je?’ De robot keek Baley aan. Hij sprak, zonder aarzeling, op een heldere toon: ‘Ik heb geen naam, meester. Mijn serienummer’ — en een metalen vinger ging omhoog naar het schouderstuk — ‘is ACX-2745.’

Daneel en Baley volgden hem naar een grote kamer, die Baley herkende als de kamer waar hij Gruer en zijn stoel gister gezien had. Een andere robot stond op hen te v/achten met de eeuwige, geduldige oplettendheid van de machine. De eerste boog en vertrok.

Baley vergeleek de schouderstukken van de twee terwijl de eerste boog en weg begon te lopen. Het zilveren en gouden patroon was anders. Het schaakbord bestond uit een zes-bij-zes vierkant. Het aantal mogelijke combinaties zou dus 2^36 zijn, of zeventig miljard. Meer dan genoeg. Baley zei: ‘Kennelijk is er voor alles een robot. Een om ons hierheen te brengen. Een om de projector te bedienen.’ Daneel zei: ‘Er is veel robotische specialisatie op Solarie, Partner Elijah.’

‘Dat kan ik me voorstellen, als je er zoveel hebt.’ Baley keek naar de tweede robot. Afgezien van het schouderstuk, en, waarschijnlijk, de onzichtbare positronische patronen in zijn sponsachtige platinum-iridium brein was hij een kopie van de eerste. Hij zei: ‘En jouw serienummer?’

‘ACC-1129, meester.’

‘Ik noem je gewoon jongen. Ik wil nu praten met een zekere mevrouw Gladia Delmarre, vrouw van wijlen Rikaine Delmarre — Daneel, is er een adres, een manier om aan te geven waar ze te vinden is?’

Vriendelijk zei Daneel: ‘Ik geloof niet dat het nodig is nog meer informatie te geven. Als ik de robot een vraag mag stellen…’

‘Dat doe ik wel,’ zei Baley. ‘Goed, jongen, weet je hoe je de dame kunt bereiken?’

‘Jawel, meester. Ik ken de verbindingspatronen van alle meesters.’ Het werd zonder trots gezegd. Het was een feit zonder meer, alsof hij zei: ik ben van metaal gemaakt, meester.

Daneel kwam tussenbeide: ‘Dat hoeft je niet verbazen, Partner Elijah. Er hoeven minder dan tienduizend verbindingen in het herinneringscircuit gestopt te worden, en dat is een klein aantal.’ Baley knikte. ‘Is er mogelijk meer dan een Gladia Delmarre? Zo’n kans op verwarring zou er kunnen zijn.’

‘Meester?’ Na de vraag gesteld te hebben zweeg de robot afwachtend.

‘Ik geloof,’ zei Daneel, ‘dat deze robot jouw vraag niet begrijpt. Ik geloof dat op Solarie dezelfde naam niet meer dan eenmaal voor kan komen. Bij de geboorte worden de namen geregistreerd en alleen een naam die op het moment niet gebruikt wordt mag genomen worden.’