Stanisław Lem: Patrol

Oczywiście nie można powiedzieć, że po tym sondowaniu przeszukana została cała przestrzeń układu. Rakieta jest w jego objęciach czymś niewyobrażalnie małym — daleko mniejszym niż atom wobec kuli ziemskiej — ale szukano wszędzie, gdzie rakiety mogły się znajdować, zakładając, że piloci ich nie opuścili z maksymalną szybkością wnętrza patrolowanego sektora. Dlaczego by jednak mieli uciekać z głębi swojego sektora? Przecież nie dostali żadnego sygnału radiowego ani wezwania, nic nie mogło im się przytrafić — to zostało udowodnione.

Wyglądało na to, że Thomas i Wilmer razem ze swymi pociskami wyparowali, jak krople wody rzucone na rozpaloną płytę — albo że…

Laik z wyobraźnią, w przeciwieństwie do laika prozaicznego, wymieniłby — jako przyczynę tajemniczego zniknięcia — na pierwszym miejscu zagadkowe, czające się w próżni, obdarzone inteligencją, równie wielką co złośliwą, istoty z innych gwiazd.

Gdy jednak astronautyka rozwijała się od tak dawna, któż wierzył jeszcze w takie istoty, skoro nigdzie nie odkryto ich w zbadanym Kosmosie? Ilość kawałów o „istotach” przekraczała już chyba liczbę sześciennych kilometrów systemowej próżni. Oprócz najbardziej „zielonych”, którzy latali dotąd tylko w fotelu, zawieszonym pod sufitem sali laboratoryjnej, nikt nie dałby za ich istnienie kawałka starego papieru. Być może, że istnieją mieszkańcy odległych gwiazd — ale też tylko bardzo odległych.

Trochę prymitywnych mięczakowatych, nieco porostów, bakterii, wymoczków, nieznanych na Ziemi — to był właściwie cały plon wieloletnich wypraw. A zresztą, czy takie istoty — jeśli już nawet przyjąć, że istniały — doprawdy nie miały nic innego do roboty, jak tylko czyhać w jednym z najprzeklęciej jałowych miejsc próżni w oczekiwaniu malutkich rakietek Patrolu? I jak mogłyby zbliżyć się do nich niepostrzeżenie?

Takich pytań, obracających całą hipotezę w absolutny, gigantyczny nonsens, było wiele — tak wiele, że gra doprawdy traciła resztki sensu. Pirx, skłonny w dziewiątej godzinie lotu do nie byle jakich kombinacji mózgowych, musiał sobie jednak — w świetle tych wszystkich, bezwzględnie trzeźwych prawd — zadawać gwałt, aby mimo wszystko choć przez chwilę umiejscowić w wyobraźni demoniczne istoty z gwiazd.

Od czasu do czasu, kiedy, mimo braku ciążenia, nużyć go zaczynała wciąż jednakowa pozycja, zmieniał nachylenie fotela, do którego był przykrępowany, potem spoglądał kolejno w prawą i lewą stronę, przy czym, co może wydać się dziwne, wcale nie widział trzystu jedenastu wskaźników, kontrolnych światełek, pulsujących tarcz i zegarów, albowiem wszystkie one, były dla niego tym, czym są dla przeciętnego człowieka rysy znajomej twarzy, tak dobrze i od tak dawna znanej, że wcale nie trzeba dopiero badać skrzywienia jej ust, rozchylenia powiek ani szukać na czole zmarszczek, aby wiedzieć, co ona wyraża. Tak więc zegary i kontrolki zlewały się w spojrzeniu Pirxa w jedną całość, która mówiła mu, że wszystko jest w porządku. Gdy zwracał potem głowę na wprost, widział oba przednie ekrany gwiazdowe, a między nimi swoją własną twarz w otoku pękatej, zakrywającej częściowo czoło i podbródek, żółtej hauby.

Pomiędzy dwoma ekranami gwiazdowymi znajdowało się lustro, niezbyt wielkie, ale umieszczone tak, że pilot widział w nim właśnie siebie — i nic więcej. Nie wiadomo było, po co właściwie jest to lustro i czemu ma służyć. To znaczy — było wiadomo, ale mądre racje, przemawiające za obecnością lustra, mało kogo przekonywały. Wynaleźli je psychologowie. Człowiek — twierdzą oni — jakkolwiek brzmi to dziwacznie, często, zwłaszcza jeżeli przez dłuższy czas przebywa w samotności, przestaje we właściwy sposób kontrolować stan swego umysłu i swoich emocji, i ni stąd, ni zowąd może się okazać, że popada w jakieś hipnotyczne odrętwienie, a nawet sen bez marzeń, z otwartymi oczami, z którego nie zawsze potrafi się w porę ocknąć. Czasem znowu niektórzy dostają się pod władzę nie wiadomo skąd wypełzających omamów albo stanów lękowych, albo gwałtownego pobudzenia — a na wszystkie takie sensacje świetnym środkiem ma być kontrola własnej twarzy. Inna rzecz, że widzieć przed sobą w ciągu kilkunastu godzin własną twarz, jak wmurowaną, i śledzić przymusowo każdy jej wyraz — nie jest przyjemnie. O tym także mało kto wie, poza pilotami pocisków patrolowych. Zaczyna się to zwykle niewinnie, człowiek wytnie jakąś minę, wykrzywi się lekko albo uśmiechnie się do własnego odbicia, a potem idą już jeden za drugim grymasy coraz pokrętniejsze; tak to jest, kiedy sytuacja, tak bardzo przeciwna naturze, przeciąga się ponad zwykłą wytrzymałość.

Pirx robił sobie na szczęście bardzo niewiele z własnej twarzy, w przeciwieństwie do niektórych innych pilotów. Tego oczywiście nikt nie sprawdzał, bo to i niemożliwe, ale opowiadają, że niektórzy, w przystępie nudów czy jakiegoś nad wszelką przyzwoitość wyrastającego ogłupienia, zaczynali robić rzeczy, które ciężko opowiedzieć — na przykład pluli we własne odbicie, a potem, wstydząc się, musieli naturalnie robić to, co jest najsurowiej zakazane — odpinać pasy, wstawać i w pozbawionej ciężkości rakiecie iść, a raczej płynąć do lustra, aby je jakoś oczyścić przed lądowaniem. Byli nawet tacy, co twierdzili uporczywie, że Wuertz, który wrąbał się na trzydzieści trzy metry w głąb betonowej płyty lądowiska, za późno przypomniał sobie o konieczności wytarcia lusterka i zajął się tym w momencie, kiedy rakieta wchodziła w atmosferę.

Pilot Pirx nigdy takich rzeczy nie robił, co ważniejsze — nie odczuwał nawet najmniejszej pokusy, aby — splunąć w lustro — a walka z nią też podobno doprowadzała niektórych do ciężkich wewnętrznych zmagań — z czego mógłby się wyśmiewać tylko ten, kto nigdy nie był na samotnym patrolu. Pirx zawsze, nawet w czasie najcięższej nudy, potrafił w końcu wynaleźć sobie coś i wokół tego owijał wszystkie inne, poplątane i niewyraźne uczucia i myśli, jak bardzo długą i splątaną nitkę wokół twardego trzpienia.

Zegar — zwykły, mierzący czas — wskazywał jedenastą w nocy. Za trzynaście minut miał się znaleźć na najbardziej odległym od słońca odcinku swojej orbity. Kaszlnął parę razy, aby sprawdzić mikrofon, na chybił trafił zaproponował Kalkulatorowi, aby wyciągnął czwarty pierwiastek z 8769983410567396, nawet nie popatrzył na wynik, który Kalkulator podał z największym pośpiechem, mieląc w swoich okienkach cyferki i potrząsając nimi nerwowo, jakby od tego wyniku Bóg wie co zależało, pomyślał, że kiedy wyląduje, najpierw wyrzuci z rakiety przez klapę rękawice — tak sobie — następnie zapali papierosa i pójdzie do mesy, gdzie każe zaraz podać sobie coś smażonego, ostrego, z czerwoną papryką, i do tego duże piwo — lubił piwo — kiedy zobaczył światełko.

Patrzał w lewy przedni ekran pozornie niewidzącym wzrokiem i był już cały duchem w mesie, nawet czuł woń wysmażonych dobrze ziemniaczków — przyrządzano je specjalnie dla niego — a jednak, ledwo światełko wwędrowało w głąb ekranu, cały sprężył się, tak że gdyby nie pasy, na pewno pofrunąłby w górę.

Ekran miał okrągło metr średnicy i wyglądał jak czarna studnia — prawie w środku świeciła Ro Wężownika, a Drogę Mleczną rozcinał biegnący do samego brzegu ekranu ciemny, podwójny rozziew pustki; po obu jego stronach pełno było rozsypanego proszku gwiazd. W ten nieruchomy obraz wpłynął, sunąc miarowo, drobny świetlny punkt, drobny, ale daleko wyraźniejszy od każdej z gwiazd. Nie to, żeby świecił szczególnie mocno — Pirx dostrzegł go natychmiast, bo się poruszał.