Harry Harryson: Doodsstrijd op Pyrrus

‘Misschien. Dat moet je maar beoordelen nadat ik uitgesproken ben. Ik ga de geschiedenis van deze planeet vertellen, want daar ligt zowel de moeilijkheid als de oplossing.

‘Toen de kolonisten op Pyrrus landden, driehonderd jaar geleden, zagen zij het ene belangrijke punt van deze planeet over het hoofd. De factor die haar doet verschillen van alle andere planeten in dit melkwegstelsel. Het kan hun niet kwalijk worden genomen, zij hadden genoeg andere dingen om zich zorgen over te maken. De zwaartekracht was ongeveer het enige vertrouwde voor hen, de rest van de omgeving was een schokkende verandering bij de klimatologisch gecontroleerde, industriële wereld die ze hadden verlaten. Stormen, vulkanen, vloedgolven, aardbevingen — het was genoeg om hen krankzinnig te maken, en ik ben er zeker van dat velen dat ook werden. Het dieren- en insectenleven was een voortdurende ergernis, zo volkomen verschillend van de paar onschuldige en beschermde soorten die zij kenden. Ik weet zeker dat ze nooit doorkregen dat het Pyrraanse leven ook nog telepathisch —

‘Dat weer!’ snauwde Brucco. ‘Waar of niet waar, het is niet van belang. Ik was geneigd het met je theorie eens te zijn, je theorie van een psionisch geleide aanval op ons, maar het dodelijke fiasco dat je opvoerde bewees dat je theorie fout was.’

‘Dat geef ik toe,’ antwoordde Jason. ‘Ik had het volkomen verkeerd toen ik dacht dat een of ander buitenstaand medium de aanval op de stad richtte door psionische controle. Het leek toen een logische theorie en de bewijzen leidden in die richting. De expeditie naar dat eiland was een dodelijk fiasco — vergeet alleen niet dat een aanval het direct tegenovergestelde was van wat ik wilde. Als ik zelf die grot ingegaan was, was geen van de doden nodig geweest. Ik denk dat ik dan ontdekt zou hebben dat die plantenwezens slechts een hogere levensvorm waren met een ongewone psi-gevoeligheid. Zij antwoordden eenvoudig heel sterk op de psionische aanval op de stad. Ik redeneerde verkeerd om en had het idee dat zij de strijd begonnen waren. We zullen, nooit achter de waarheid komen, want ze zijn vernietigd. Maar hun dood heeft een ding gedaan — ons laten zien waar we de ware schuldige moeten zoeken. De wezens die de oorlog tegen de stad leiden, richten en inspireren.’

‘Wie?’ Kerk spoog de vraag meer uit dan dat hij sprak.

‘Wie? Jij zelf natuurlijk,’ zei Jason. ‘Niet jij alleen, maar al je mensen in de stad. Misschien vind je deze oorlog niet prettig. Hoe het ook zij, je bent ervoor verantwoordelijk en je houdt hem aan de gang.’

Jason moest een glimlach onderdrukken toen hij naar hun stomverbaasde gezichten keek. Hij moest dit punt ook gauw uitleggen, voordat zelfs zijn bondgenoten zouden gaan denken dat hij krankzinnig was.

‘Het zit zo in elkaar. Ik zei dat het Pyrraanse leven telepathisch was — en ik bedoelde al het leven. Ieder klein insect, plant of dier. Op een keer in de historie van deze ruige planeet bleken de psionische mutaties overlevingstypen te zijn. Zij bleven bestaan toen andere soorten uitstierven en ik ben er zeker van dat zij zich tenslotte verenigden en de laatste overlevenden van de niet psi-gevoelige wezens uitroeiden. Samenwerking is het devies hier. Want terwijl zij nog steeds met elkaar wedijverden in normale omstandigheden, werkten ze samen tegen alles wat hen allemaal bedreigde. Wanneer een natuurlijke catastrofe of een vloedgolf hen bedreigde, vluchtten zij in harmonie. Je kunt een mildere vorm daarvan zien op iedere planeet die wel eens bosbranden heeft. Maar hier werd het wederzijds overleven in het extreme getrokken door de ruige omstandigheden. Misschien ontwikkelden sommige van de levensvormen zelfs een aanvoelen, zoals de menselijke aardbevingsmannen. Met deze waarschuwing van tevoren vluchtten de grote beesten. De kleine ontwikkelden zaad, of eieren of larven die in veiligheid konden worden gebracht door de wind of in de pels van andere dieren en verzekerden zich op die manier van het voortbestaan van hun soort. Ik weet dat het waar is, want ik heb het zelf gezien toen wij moesten vluchten voor een aardbeving.’

‘Toegegeven — al je punten toegegeven,’ schreeuwde Brucco. ‘Maar wat heeft dat met ons te maken? Als al die dieren met elkaar wegrenden, wat heeft dat met onze strijd te maken?’

‘Ze doen meer dan alleen met elkaar wegrennen,’ zei Jason. ‘Ze werken ook samen tegen elke natuurlijke ramp die hen gezamenlijk bedreigt. Er zal een tijd zijn, daar ben ik zeker van, dat ecologen in vervoering raken over de ingewikkelde aanpassingen die hier plaats vinden als er sneeuwstormen, overstromingen, branden of andere rampen op komst zijn. Maar er is maar één reactie die ons nu eigenlijk wat kan schelen. Dat is die welke tegen de stadsmensen gericht is. Begrijp je het nog niet — ze beschouwen jullie allemaal als de zoveelste natuurramp!

‘We zullen nooit precies weten hoe het ontstaan is, hoewel ik een aanwijzing in dat dagboek gevonden heb, dat dateert uit de eerste dagen op deze planeet. Het zei dat een bosbrand nieuwe soorten naar de kolonisten toegedreven scheen te hebben. Dat waren helemaal geen nieuwe beesten — gewoon oude met nieuwe gedragingen. Kun je je niet voorstellen hoe de beschermde, overbeschaafde kolonisten zich gedroegen toen zij voor een bosbrand stonden? Zij raakten in paniek, natuurlijk. Als de kolonisten in de baan van het vuur lagen, moesten de dieren recht door hun kamp rennen. Hun reactie zal ongetwijfeld geweest zijn de vluchtende beesten neer te schieten.

‘Toen zij dat deden, classificeerden ze zich als een natuurramp. Rampen kunnen elke vorm aannemen. Tweevoeters met wapens konden makkelijk in die categorie opgenomen worden. De Pyrraanse dieren vielen aan, werden neergeschoten en de oorlog was geboren. De overlevenden bleven aanvallen en lichtten alle andere levensvormen in over de aard van het gevecht. De radioactiviteit van deze planeet moet een overvloed aan mutaties veroorzaakt hebben — en de meest gunstige, meest levensvatbare mutatie was er nu één die dodelijk was voor de mens. Ik wil erom wedden dat de psi-functie zelf veranderingen kan veroorzaken, sommige van de dodelijkste typen zijn te eenzijdig dan dat ze langs natuurlijke weg zouden kunnen zijn ontstaan in nauwelijks driehonderd jaar.

‘De kolonisten vochten natuurlijk terug en hielden hun status als natuurramp intact. Door de eeuwen heen verbeterden ze hun methoden om te doden, hoewel dat niet in het minst hielp, zoals jullie weten. Jullie stadsmensen, hun nakomelingen, zijn de erfgenamen van deze haat. Jullie vechten en worden langzaam verslagen. Hoe kunnen jullie het ooit winnen van de biologische reserves van een planeet die zichzelf iedere keer kan herscheppen om elke nieuwe aanval te weerstaan?’

Stilte volgde op Jasons woorden. Kerk en Meta stonden erbij met witte gezichten toen de draagwijdte van de onthulling tot hen doordrong. Brucco mompelde en telde de verschillende punten op zijn vingers af, hij probeerde een zwakke plek in de redenering te vinden. De vierde stadspyrraan, Skop, luisterde niet naar al die dwaze woorden die hij niet kon begrijpen en zou Jason ogenblikkelijk gedood hebben als er maar de kleinste kans op succes was geweest.

Het was Rhes die de stilte verbrak. Zijn snelle geest had de argumenten opgenomen en uitgezift. ‘Er klopt één ding niet,’ zei hij. ‘Hoe zit het met ons? Wij leven gewoon op de planeet zonder ommuringen of pistolen. Waarom worden wij ook niet aangevallen? Wij zijn mensen, stammen van dezelfde voorouders als de rotzooiers.’

‘Jullie zijn nooit aangevallen,’ zei Jason, ‘omdat je jezelf niet deed kennen als een natuurramp. Dieren kunnen leven op de helling van een vulkaan, vechten en doden in een natuurlijke wedijver. Maar zij zullen gezamenlijk wegvluchten als de vulkaan uitbarst. De uitbarsting is wat de berg in een natuurramp verandert. In het geval van mensen zijn het hun gedachten die hen doen kennen als levensvorm of als ramp. Berg of vulkaan. In de stad straalt iedereen wantrouwen en dood uit. Zij vinden het prettig om te doden. Dit is ook een natuurlijke selectie, begrijp je. Dat zijn de overlevingstrekken die het binnen de stad het beste doen. Buiten de stad denken de mensen anders. Als ze in hun eentje aangevallen worden, vechten ze, net als ieder ander levend wezen. Als ze onder een meer algemene bedreiging komen te staan handelen ze volgens de overlevingsregels die overal in het heelal gelden en die de stadsmensen gebroken hebben.’